Thö ngoû Nguyeãn Tieán Duõng
Thô Xuaân
VACETS MOÄT THOAÙNG MUØA XUAÂN
Ta Ñaõ Yeâu Nhau Trong Muaø Xuaân
Naêm Traâu Noùi Chuyeän Traâu
HOAØI CAÛM
Ñoùn Teát
Anh ñeán nheù !!
Tieáng Möa Ñeâm
Moät chuyeán thaêm Hueá
Cyberinn
HOAÙN TRIEÀU
nhö thuôû noï
Tìm hieåu Quan hoï Baéc Ninh
Coù Moät Chieác Que Dieâm
Luïc Baùt Thaùng Chaïp
Trong ñeâm ñen Lòch Söû
EÂm Dòu ...
PHÖÔNG
Khoâng Ngôø
Traàu Tieâu
TÌNH XUAÂN
Quaán Quít
XUAÂN VAØ EM
Dôûm
Ngaøy Gioã Meï
M EÏ
Bieát ñuû laø ñuû
Ñeâm
NHÖ CON CHIM NON RÔØI OÅ
EM VIEÄT NAM
Taûn maïn veà moät con quaùi vaät
Luïc Baùt Xuaân
Coù theå
Moäng Bình Yeân
Voøng Nguyeät Queá
Kinh Moä Saâu
Soâng Queâ Höông
cuøng chuùt buïi beân ñöôøng
Chuyeän coå tích cuoái theá kyû 20
chieác giaøy coû
Maøu Tình Yeâu
Laù Thö Nhaät Baûn
Thoaùng Ñôïi Chôø
Mai Vieân
Tin Döõ
bieån caû
Lôõ Chaân
AÙo Traéng Saân Tröôøng
Nhôù xuaân
Queân !!!
Chieàu Xuaân Coû Daïi
Muøa Xuaân Chín
GIÔÙI THIEÄU VTIC '97
Thö ngoû
Caùc baïn thaân meán,
Khi baïn ñoïc nhöõng doøng chöõ naøy thì muøa xuaân ñaõ ñeán, muøa xuaân thöù 22 chuùng ta xa queâ höông. Höông vò Teát ôû ñaây khoâng baèng queâ nhaø, khoâng coù "Thòt môõ döa haønh caâu ñoái ñoû - Caây neâu traøng phaùo baùnh chöng xanh." Ñoåi laïi laø moät noãi nhôù queâ höông ñeán quay quaét, nhöõng lo toan cho cuoäc soáng thöôøng ngaøy.
Nhö naêm ngoaùi, nhaân dòp xuaân veà Vacets laïi ra moät ñaëc san ñeå ñoùn xuaân. Nhôø söï coäng taùc nhieät tình cuûa baïn beø vaø thaân höõu, nhöõng aùng vaên hay, nhöõng baøi thô ñeïp, nhöõng baøi tieåu luaän, buùt kyù ñaõ ñeán tay caùc baïn. Nhöõng baøi vieát mang hôi thôû cuûa ñôøi thöôøng, raát thöôøng cuûa caùc anh em ôû moïi löùa tuoåi, khoâng phaân bieät.
Ñaëc san Vacets ra ñôøi cuõng laø ñeå giôùi thieäu veà nhöõng hoaït ñoäng cuûa Hoäi trong naêm 1996 cuõng nhö nhöõng hoaït ñoäng cuûa Hoäi trong töông lai. Ñaây cuõng laø dòp ñeå Vacets ñaùnh giaù laïi nhöõng thaønh quaû maø mình ñaõ ñaït ñöôïc trong lónh vöïc khoa hoïc, kyõ thuaät vaø sinh hoaït coäng ñoàng.
Thôøi gian thöïc hieän ñaëc san raát ngaén, ban bieân taäp ñaõ hình thaønh trong thôøi gian kyû luïc ñeå choïn baøi, in vaø phaùt haønh. Nhö vaäy chaéc chaén ñaëc san seõ khoâng traùnh khoûi nhöõng sô soùt, mong caùc baïn thoâng caûm vaø boû qua.
Trong khoâng khí töng böøng cuûa muøa xuaân, chuùng toâi, nhöõng ngöôøi thöïc hieän ñaëc san naøy xin chuùc caùc baïn vaø gia ñình moät muøa xuaân an khang vaø thònh vöôïng.
TM. Ban bieân taäp
Nguyeãn Tieán Duõng
Thô Xuaân Lyù Baïch & Ñoã Phuû thôøi Thònh Ñöôøng (713-766)
Xuaân Daï Laïc Döông Vaên Ñòch (Lyù Baïch)
Thuøy gia ngoïc ñòch aùm phi thanh
Taùn nhaäp xuaân phong maõn Laïc thaønh
Thöû daï khuùc trung vaên "chieát lieãu"
Haø nhaân baát khôûi coá vieân tình
Phoùng dòch (Vieät Chi)
Nhaø ai saùo ngoïc vaúng ñeâm thanh
Hoøa gioù xuaân bay ngaäp Laïc thaønh
"Beû lieãu" khuùc buoàn, nghe choán toái
Ai maø tình nhôù chaúng daâng daâng?
* Beû lieãu: Ngöôøi ñôøi Haùn thöôøng beû caønh lieãu beân caàu Baù phía Ñoâng thaønh Tröôøng An ñeå taëng keû ra ñi ñeå laøm roi ngöïa.
Tuyeät Cuù (Ñoã Phuû)
Giang bích ñieåu du baïch
Sôn thanh hoa duïc nhieân
Kim xuaân khan höïu quaù
Haø nhaät phuïc quy nieân?
Phoùng dòch (Vieät Chi)
Soâng xanh chim traéng loä
Nuùi xanh hoa böøng ra
Xuaân nay ñaø qua maát
Naêm nao ta veà nhaø?
VACETS MOÄT THOAÙNG MUØA XUAÂN
Ñoaøn Ñöùc Trieäu
Mai vaøng nôû, höông vöông theo laøn gioù
Ñoâng phong ñuøa xua ñoäng nheï taøn caây\.
Em ôi Xuaân Môùi veà ñaây
Nuï hoa thöông nhôù nôû ñaày loøng anh.
Nhôù nhöõng ngöôøi thaân xa xoâi caùch maët, thöông nhöõng thaân phaän baïc phöôùc ñoù ñaây, trong khi naâng ly röôïu ñaày caàu chuùc Minh Nieân haïnh phuùc muoân ngöôøi khaép choán. Chuùc caùc baäc cao nieân tröôûng laõo, chuùc caùc em nhi ñoàng thô ngaây trong traéng, chuùc chò, chuùc anh, chuùc ñoàng höông thaân höõu, chuùc chö vò ñoäc giaû gaàn xa ñang thaân yeâu chieáu coá ñeán hieäp hoäi Vacets vaø ñaëc san Xuaân chuùng toâi.
VACETS? hoï laø ai? Ngaøy Vacets chaøo ñôøi gaàn ba naêm veà tröôùc, toâi khoâng haân haïnh ñöôïc goùp maët lieân hoan. Qua trung gian cuûa moät baïn treû, kyõ sö Traàn Ki taïi trung taâm Quaûn trò An sinh Xaõ hoäi SSA[1] Hoa kyø, toâi ñeán vôùi Vacets chæ hôn moät naêm tröôùc ñaây, ñeán vôùi moät ít deø daët vaø ngôõ ngaøng, vì qua moät dieãn ñaøn naøo ñoù toâi ñaõ töøng ñoïc thaáy moät nghi vaán ñaùng quan taâm: Vacets laø moät toå chöùc ngoaïi vi, cuûa moät cô caáu chính trò, hoaït ñoäng cho phía beân kia. Coù ñuùng nhö vaäy hay khoâng? Hoaøi nghi vaø deø daët ban ñaàu deã daøng bieán tan khi thöïc teá daàn cho thaáy Vacets chæ laø moät hieäp hoäi chuyeân moân ma muïc ñích thaønh laäp raát khieâm toán: laø ñeå nhöõng ngöôøi laøm coâng taùc khoa hoïc kyõ thuaät, maø ña soá chöa heà quen bieát nhau, lôïi duïng phöông tieän lieân maïng truyeàn thoâng cô höõu laøm moät dieãn ñaøn trao ñoåi ñeå trau doài nghieäp vuï vaø kinh nghieäm kieán thöùc. Gaàn 900 hoäi vieân Vacets hieän laøm vieäc taïi hôn 20 quoác gia treân theá giôùi[2], ña soá hoäi vieân naøy laø nhöõng ngöôøi thöôøng chaêm chuù ñoùn nghe nhöõng tin töùc hay trao ñoåi kyõ thuaät treân lieân maïng hôn laø duøng caùc dieãn ñaøn cô höõu cuûa Vacets ñeå baøy toû moät quan ñieåm hay laäp tröôøng veà baát cöù moät vaán ñeà gì. Daï Lan, moät thaønh vieân khaû aùi töø Anh quoác, daønh phaàn lôùn trang nhaø lieân maïng cuûa coâ cho nhöõng vaàn thô tröõ tình gôïi caûm. Tieán só Nguyeãn Höõu Vònh töø Ñaøi loan lieân tieáp ñoùng goùp caùc ñieän thö phong phuù cuûa anh cho vieäc phaân chieát caùch phieân dòch caùc thuaät ngöõ tin hoïc cuûa hoïc giaû Ñaøi Loan vaø Trung quoác ñeå duøng ñoù laøm taøi lieäu ñoái chieáu trong vieäc san ñònh chuyeân töø Vieät ngöõ. Tieán só AnSôn Bình töø mieàn taây UÙc ñaïi lôïi, ngoaøi moät soá tin töùc moä ñaïo cuûa anh veà Phaät giaùo, chæ bieát chuyeân taâm ñieàu hôïp caùc yù kieán töông khaéc doài daøo maø ñoâng ñaûo tham döï vieân cuûa chöông trình Vacets-Dict ñoùng goùp moãi ngaøy, Vacets-Dict[3] hieän laø moät chöông trình nhaèm san ñònh moät cuoán töø ñieån tin hoïc Vieät ngöõ cuûa Vacets. Tieán só Nguyeãn Maïnh Tieán, töøng laø chuyeân gia haøng khoâng vaø khoâng gian taïi Vieän thí nghieäm JPL[4] cuûa cô quan NASA, duøng phaàn lôùn thôøi giôø hoaït ñoäng cho Vacets cuûa anh vaøo vieäc thu goùp vaø tuyeån choïn caùc baøi bieân khaûo maø caùc khoa hoïc gia hoäi vieân hay thaân höõu doàn daäp gôûi veà ñeå xuaát baûn thaønh taäp san khoa hoïc Vacets. Anh Nguyeãn vaên Hieäp thì, töø maáy naêm nay vaãn aâm thaàm toå chöùc khoùa Ñieän toaùn Hoa lö mieãn phí cho ñoàng höông baát phaân tuoåi taùc vaø trình ñoä trong vuøng thuû ñoâ Hoa thònh ñoán vaø caän bang. Hoäi vieân vaø thaân höõu Vacets thuoäc moïi thaønh phaàn trong laøng kyõ thuaät. Coù nhöõng sinh vieân nhö coâ Huyeàn Thanh, hieän ñang chuaån bò hoaøn taát chöông trình cöû nhaân taïi tröôøng College Park thuoäc Vieän ñaïi hoïc tieåu bang Maryland. Nhieàu hoäi vieân laø nhöõng nhaân vaät höõu danh treân theá giôùi, nhö phi haønh gia Trònh Eugene, toaùn hoïc gia Leâ ngoïc Sôn, hoaëc tieán só Traàn Thoáng, hoäi vieân öu ñaúng cuûa IEEE[5], hay giaùo sö Buøi Xuaân Tuøng taïi U.S. Naval Post Graduate School, hoaëc giaùo sö Toaøn phong Nguyeãn Xuaân Vinh. Moät hoaøn caûnh coù phaàn thuaän lôïi cho tö theá chính trò cuûa Vacets, tuy khoâng ñaùng öôùc mong cho vaän hoäi quoác gia, laø hieän khoâng coù hoäi vieân Vacets naøo töø trong nöôùc. Cuõng coù nhöõng ngöôøi, voán khoâng laø goác Vieät, nhöng vì nhu caàu kieán thöùc hay ñieàu kieän doanh taùc maø ñang tham gia vaøo caùc dieãn ñaøn Vacets.
Veà phaùp lyù thì Vacets laø moät hieäp hoäi baát vuï lôïi ñaõ ñaêng kyù taïi quaän Faifax, tieåu bang Virginia, Hoa kyø, döôùi danh xöng Vietnamese Association for Computing, Engineering Technology, and Science, do ñoù maø coù teân vieát taét laø VACETS. Thaønh vieân laø nhöõng ngöôøi laøm coâng taùc khoa hoïc chuyeân moân goác Vieät, vì vaäy maø mang teân laø Hieäp Hoäi Vieät nam veà Ñieän toaùn, Kyõ thuaät Coâng nghieäp, vaø Khoa hoïc, Ñoäc giaû Vieät Luaän beân trôøi UÙc xa xoâi, hay ngöôøi ñoïc Vieät DC ôû vuøng thuû ñoâ Hoa kyø naøy coù theå khoâng coøn laï gì vôùi VACETS, maø coù laàn toâi goïi ñuøa laø Vuøng Anh Cuøng Em Taâm Söï khi giôùi thieäu muïc "Laù thö Vacets" treân moät soá baùo chöông Vieät ngöõ.
Möøng sinh nhaät thöù ba, Vacets ñaõ laøm ñöôïc gì? Chaép cho toâi ñoâi caùnh thôøi gian ñeå bay luøi veà quaù khöù, nhìn ngaém laïi nhöõng thaêng traàm buoàn vui cuûa gaàn ba naêm hieän höõu. Ngaøy 19 thaùng Baûy tôùi ñaây, trong dòp keát thuùc Ñaïi hoäi Kyõ thuaät Toaøn caàu naêm 97 cuûa ngöôøi Vieät taïi San Jose trong tieåu bang California, Hoa kyø, Vacets seõ hoan hyû kyû nieäm Sinh nhaät laàn thöù ba cuûa Hieäp hoäi. Trong dòp naøy vò chuû tòch ñöông nhieäm Leâ Moäng Thaûo chaéc seõ coù moät baûn töôøng trình chi tieát veà thaønh tích ba naêm hoaït ñoäng. Khaùch tham döï luùc aáy chaéc seõ nhaän ñöôïc nhieàu baùo caùo: naøo laø Hieäp hoäi ñaõ xaây döïng ñöôïc taùm phaân hoäi ñòa phöông[6], ñang cung caáp taùm dieãn ñaøn ñieän töû[7] ñeå coá vaán tìm vieäc, ñeå giôùi thieäu nhaân taøi ngöôøi Vieät naêm chaâu, ñeå baøn thaûo veà caùc ñeà muïc chuyeân moân cao caáp; naøo laø Vacets ñaõ toå chöùc thaønh coâng hai ñaïi hoäi toaøn caàu veà kyõ thuaät cuûa ngöôøi Vieät, ñaõ xuaát baûn hai taäp kyû yeáu kyõ thuaät khoa hoïc cao caáp, ñaõ xuaát baûn hai taäp san kyõ thuaät, saép hoaøn taát boä töï ñieån ñieän töû tieâu chuaån veà tin hoïc, ñaõ thöôøng xuyeân phoå bieán qua lieân maïng vaø baùo chöông nhöõng ñeà taøi kyõ thuaät phoå thoâng cuõng nhö cao caáp; naøo laø giuùp ñôõ nhieàu thaønh phaàn ñoäc giaû veà nhieàu thaéc maéc, töø vaán ñeà taøi chaùnh, luaät phaùp, ñeán vieäc choïn ngaønh ñaïi hoïc, tìm nguoàn hoïc boång, hay giaûi ñaùp caùc thaéc maéc chuyeân moân[8], v.v...
Nhöõng thaønh tích beà maët naøy, nhuõng nguôøi vì hieåu laàm hay coù aùc yù vaãn coù theå tìm thaáy nhöõng thieáu soùt ñeå leân tieáng phi baùc chæ trích. Treân dieãn ñaøn SCV, Vacets ñaõ töøng laø moät ñeà taøi tranh luaän soâi noåi trong moät thôøi gian khaù daøi. Ñaõ töøng coù nhöõng ngöôøi goïi ñieän thoaïi ñeán töøng nhaø ñoàng höông ñeå keâu goïi taåy chay hoaït ñoäng cuûa Vacets. Trong aâm thaàm, Vacets cuõng töøng chöùng kieán nhöõng thöïc teá ñaày khích leä aám loøng. Ñaõ coù moät soá hoïc vieän thôøi danh yeâu caàu ñöôïc löu tröõ Kyû yeáu khoa hoïc cuûa Hieäp hoäi. Ñaõ coù nhöõng nhaân taøi goác Vieät laëng leõ tìm ñeán vôùi Vacets ñeå tham gia. Ñaõ coù nhöõng yeâu caàu xin ñöôïc duøng Kyû yeáu Vacets laøm caên baûn khaûo cöùu. Vacets töøng laø moâi tröôøng töông giao toát ñeõp ñeå theá heä treû saùt caùnh laøm vieäc vôùi nhöõng ñaïi thuï khaû kính trong laøng khoa hoïc laõo thaønh Vieät nam, töø ñoù moät tình ñoàng nghieäp gaén boù ñaõ san baèng caùc caùch bieät veà tuoåi taùc vaø trình ñoä uyeân thaâm.
Khi môùi khai sinh, Vacets goàm toaøn chuyeân gia nam giôùi, gaàn ñaây Vacets ñöôïc söï goùp maët cuûa moät soá nöõ nhaân uyeân baùc: Luaät sö Ñaøm Myõ Linh, ngöôøi töøng ñöôïc keå vaøo danh saùch "Boán möôi ngöôøi döôùi 40" cuûa taäp san Kinh teá Chicago, hay Nöõ Giaùo sö tieán só Nguyeãn Vieân töø hoïc vieän Kyõ thuaät Massachusetts, nöõ chuyeân gia truyeàn thoâng Hoaøng Bích Lieân taïi haøn laâm vieän truyeàn thoâng Bellcore, hay kyõ sö Leâ Nicole duyeân daùng taïi Motorola Inc. Cuõng phaûi coù nhöõng maát maùt xoùt xa trong gia ñình Vacets. Anh Cao Chaùnh, coâ Phöông Mai ... vì thay ñoåi coâng vieäc vaø cö truù maø phaûi chia tay vôùi phaân hoäi ñòa phöông, Tieán só AnSôn Bình sau chuyeán Myõ du thaùng Baûy naêm roài, khi trôû laïi UÙc chaâu xa xoâi, ñaõ vì söùc khoeû vaø coâng vieäc cuõng ñaõ xin trao chöùc vuï chuû tòch ñaéc cöû vaø tröôûng ban ñieàu hôïp chöông trình Vacets-Dict laïi cho ngöôùi khaùc. Söï lòch laõm vaø thaùi ñoä hoøa nhaõ oân nhu cuûa anh ñaõ chieám ngöï caûm tình cuûa moïi ngöôøi cho neân khi tin anh AnSôn töø nhieäm ñöôïc coâng boá thì ai ai cuõng tieác nuoái baâng khuaâng.
Khaùch thöôûng Xuaân ñaàu naêm, vôùi taâm hoàn haân hoan troâng tôùi töông lai, chæ nhöõng mong thaáy caûnh hoa thôm naéng môùi hay ngaäp chìm trong tieáng nhaïc lôøi ca hôn laø maát coâng theo doõi vieäc bôùi moùc tro taøn quaù khöù ñeå khoe nhöõng ñoà coå ñaõ phuû buïi thôøi gian. Cho neân keå laïi thaønh tích cuõ cuõng sôï theâm buoàn loøng ñoäc giaû.
Moät thoaùng nhìn töông lai. Vôùi ba tuoåi ñôøi vaø chöa ñaày moät nghìn thaønh vieân soáng khuaát maët xa caùch, phöông tieän thoâng tin chính duøng noái keát thaâm tình vaø töông giao kyõ thuaät giöõa hoäi vieân vaãn laø lieân maïng truyeàn thoâng vaø nhöõng trang ñieän thö qua laïi. Vôùi phöông tieän taøi chaùnh eo heïp toái ña, Vacets, ngoaøi caùc sinh hoaït thuoäc caáp phaân hoäi, chæ coù theå hoïp maët coäng ñoàng moät naêm moät laàn vaøo dòp toå chöùc ñaïi hoäi kyõ thuaät toaøn caàu thöôøng nieân. Naêm nay VTIC-97 seõ khai dieãn vaøo caùc ngaøy 17, 18, vaø 19 thaùng Baûy taïi vieän ñaïi hoïc San Jose, California vôùi chuû ñeà Kyõ Thuaät Cao caáp vaøo Thieân Nieân thöù ba. Neáu trong ñaïi hoäi VTIC-96, vì nhöõng haïn cheá cuûa laàn toå chöùc ñaàu tieân maø söï tham gia khoâng ñöôïc môû roäng; thì vaøo ñaïi hoäi kyø hai naøy, vôùi söï baûo trôï tích cöïc cuûa vieän ñaïi hoïc sôû taïi vaø nhôø vaøo nhöõng kinh nghieäm hoïc hoûi ñöôïc trong laàn toå chöùc tröôùc, Vacets vaø caùc thaønh vieân coù nhieàu cô may gaët haùi ñöôïc nhieàu keát quaû hôn laàn toå chöùc ñaàu tieân naêm ngoaùi.
Thöôøng ai cuõng nghó raèng, ngoân ngöõ cuûa caùc chuyeân vieân kyõ sö phaûi laø nhöõng con soá vaø nhöõng coâng thöùc roái buø, troâng raát voâ nghóa vôùi taàm thöôûng thuùc ñaïi chuùng. Vacets may maén khoâng naèm trong ñònh luaät chung naøy. Anh Nguyeãn vaên Dieäm coù leõ chæ vieát coâng thöùc baèng tay traùi vì tay phaûi cuûa anh ñaõ saùng taùc thi ca khoâng ngöøng nghæ. Tony Nguyeãn ngoaøi vieäc lieân tuïc gìn giöõ vaø phaùt huy trang nhaø Vacets treân lieân maïng[8] coøn daønh ra nhieàu thôøi giôø cho ñaøn haùt vaø thi ca. Nhöõng vaàn thô cuûa Anh Vöông trong quaù khöù töøng laøm rung ñoäng nhieàu con tim ngöôõng moä. Giai phaãm Xuaân Ñinh Söõu, vôùi söï goùp maët phong phuù cuûa nhieàu thaân höõu gaàn xa, vöøa bieåu loä caùi baûn chaát vaên nhaõ cuûa giôùi chuyeân gia goác Vieät, vöøa chöùng toû söï tröôûng thaønh cuûa Vacets vaø loøng öu aùi cuûa ñoàng höông trong coäng ñoàng vaên hoùa Vieät nam taïi nöôùc ngoaøi.
Xin caùm ôn ñoäc giaû ñang traân troïng naâng niu giai phaåm naøy. Xin caùm ôn söï ñoùng goùp doài daøo cuûa caùc vaên gia thaân höõu. Xin caàu chuùc muoân muoân ñieàu an laønh toát ñeïp. Vaø caàu mong ngaøy taùi ngoä dòp ñaàu xuaân naêm tôùi.
CHUÙ THÍCH
[1] SSA: Social Security Administration, Baltimore, Maryland
[2] Australia (23), Canada (45), Tieäp khaéc (2), Dan maïch (1), Phaùp (4), YÙ (1), Na uy (3), Thuïy ñieån (1), Anh (5), Bæ (1), Ñöùc (7), Phaàn lan (1), Hung (3), Taân Taây lan (1), Nhaät baûn (2), Ñaøi loan (2), Hoaø lan (1),Hoa kyø (415), vaø moät soá ghi danh taïi caùc phaân hoäi ñòa phöông (theo thoáng keâ trong thaùng 8, 1996)
[3] [email protected] Ngöôøi thay theá tieán só AnSôn Bình ñieàu hôïp chöông trình nay laø anh Nguyeãn Vaên Dieäm
[4] JPL: Jet Propulsion Laboratory
[5] Hoäi vieân Öu ñaúng IEEE: IEEE fellow. Trong soá khoaûng 300,000 hoäi vieân Vieän Kyõ thuaät Ñieän vaø Ñieän töû Hoa kyø, moät loaïi haøn laâm vieän kyõ thuaät aán ñònh caùc tieâu chuaån khoa hoïc coâng nghieäp, thì coù khoaûng 42,000 Hoäi vieân Öu ñaûng, tieán só Traàn Thoáng laø 1 trong 5 Hoäi vieân Öu ñaúng goác Vieät.
[6] Phaân hoäi DC-MD-VA: [email protected]; Phaân hoäi Bay area, CA: [email protected]; Phaân hoäi Nam California: [email protected]; phaân hoäi UÙc chaâu: [email protected]; Phaân hoäi Texas: [email protected]; Phaân hoäi New Jersey & New York: [email protected]; phaân hoäi AÂu chaâu: [email protected]; phaân hoäi Canada: [email protected]
[7] [email protected]; [email protected]; [email protected]; [email protected]; [email protected]; [email protected]; [email protected]; vacets-funñsaomai.com
[8] Xem trang nhaø Vacets taïi https://www.saigon.com/~vacets
Ta Ñaõ Yeâu Nhau Trong Muaø Xuaân
Moät naêm muøa coù maáy laàn xuaân
Thaéng gieâng maây traéng naéng thieân thaàn
Ñöùng tröôùc göông trôøi say men laï
Vaø nghe höông tình yeâu baâng khuaâng
Em, aùo da trôøi, mô phong vaân
Mang doøng toùc soùng gôïn thuûy thaàn
Raèng suoát cuoäc ñôøi em coù bieát
Ta chæ moät laàn ... oâi thöông thaân !...
Töø kieáp xöa naøo em hoài sinh
Ñeå ta laøm phieán ñaù voâ tình
Laên giöõa ñôøi nhau trong thaàm laëng
Veà laøm kieáp gioù ñoùn bình minh...
Em coù khi naøo mô thoaùng qua
Thaùng gieâng chim hoùt laù ñôm hoa
Böôùc kheõ vaø beân tai noùi nhoû
Muøa xuaân, yeâu daáu raát ñaäm ñaø ...
töôøng vi - Thaùng gieâng, 1997
Naêm nay laø naêm Ñinh Söûu, cöù theo thoâng leä thì ñaàu naêm aâm lòch con giaùp naøo ngöôøi mình laïi noùi chuyeän veà con giaùp aáy, neân Vieät Chi xin pheùp noùi vaøi chuyeän lieân quan ñeán con traâu. Vieät Chi nhôù thuôû thô aáu ñaõ ñöôïc nghe maáy caâu ca dao:
"Traâu ôi ta baûo traâu naøy
Traâu ra ngoaøi ruoäng traâu caøy vôùi ta
Caáy caøy voán nghieäp noâng gia
Ta ñaây, traâu ñaáy, ai maø quaûn coâng?
Bao giôø caây luùa troå boâng
Thì coøn ngoïn coû ngoaøi ñoàng traâu aên"
Söï thaân tình giöõa ngöôøi vaø traâu trong ñôøi soáng lao ñoäng ñaõ ñöôïc nhöõng lôøi thô moäc maïc ñoù noùi leân moät caùch roõ reät. Ngöôøi phöông Taây troø chuyeän vôùi choù, vôùi meøo, vaø ngay caû vôùi chuoät trong cuoäc soáng hieän ñaïi vì hoï soáng giöõa ñoâ thò. Xaõ hoäi chuùng ta coøn nhieàu neùt noâng nghieäp neân ñaõ ñöa con traâu ñeán gaàn vôùi loaøi ngöôøi. Vaên chöông ngheä thuaät Vieät Nam vaøo nhöõng thaäp nieân ñaàu theá kyû 20 vaãn ñaày veû laøng thoân. Ñieån hình qua chuyeän "Con Traâu" cuûa Traàn Tieâu, nhöõng böùc tranh veõ veà choán noâng queâ Vieät Nam khoù coù theå thieáu hình aûnh con traâu ñang caày ruoäng hay caùc em beù muïc ñoàng, nhaïc Phaïm Duy coù baøi "Em beù chaân traâu":
"Ai baûo chaên traâu laø khoå
Chaên traâu söôùng laém chöù
Ngoài mình traâu phaát ngoïn côø lau V
aø mieäng haùt ngheâu ngao"
Trong baøi ca ñoù coù hình aûnh "ngoïn côø lau" cuûa vua Ñinh Tieân Hoaøng hay Ñinh Boä Lónh (924-979) trong lòch söû Vieät Nam. Vua sinh taïi ñoäng Hoa Lö (nay thuoäc huyeän Hoa Lö, tænh Ninh Bình). Duø cha laøm thöù söû chaâu Hoan, nhöng maát sôùm neân Ñinh Boä Lónh phaûi ñi chaên traâu. OÂng thöôøng tuï taäp treû chaên traâu, chôi traän giaû, ñoùng vai töôùng soaùi, laáy boâng lau laøm côø. Caäu beù chaên traâu ñoù sau naøy ñaùnh baïi 12 söù quaân, laø caùc theá löïc phong kieán ñòa phöông noåi leân tranh quyeàn, thoáng nhaát ñaát nöôùc (967) vaø môû ñaàu nhaø Ñinh giöõ neàn töï trò ñaát Nam vôùi teân nöôùc laø Ñaïi Coà Vieät.
Khoaûng hôn 600 naêm sau, nöôùc Vieät laïi coù moät ngöôøi chaên traâu noåi tieáng khaùc laø oâng Ñaøo Duy Töø (1572-1634). OÂng sinh taïi laøng Hoa Trai, huyeän Ngoïc Sôn, phuû Tónh Gia, tænh Thanh Hoùa. Tuy thoâng minh nhöng vì laø con nhaø xöôùng ca (cha laø Ñaøo Taù Haùn, laøm Quaûn Giaùp trong ngheà ca haùt, sau leân chöùc Linh Quan coi ñoäi nöõ nhaïc) neân khoâng ñöôïc ñi thi. Phaãn chí oâng vaøo phuû Hoaøi Nhôn (phuû Boàng Sôn, tænh Bình Ñònh baây giôø), laøm ngheà chaên traâu cho cho moät vò ñieàn chuû coù tieáng ôû thoân Tuøng Chaâu. OÂng ñöôïc quan Khaùm Lyù Traàn Ñöùc Hoøa ôû Quy Nhôn thöông taøi, troïng ñöùc gaû con gaùi cho vaø tieán cöû oâng leân chuùa Saõi Nguyeãn Phuùc Nguyeân. Ngöôøi chaên traâu xöa kia ñöôïc giao naém chöùc Noäi Taùn ñeå sau naøy noåi tieáng vôùi bao coâng trình giuùp chuùa, noåi tieáng nhaát laø Luõy Thaày ñaõ ñöôïc ñaép treân soâng Nhaät Leä ôû Ño ôùi (Quaûng Bình) ñeå ngaên quaân nhaø Trònh töø Baéc ñaùnh xuoáng.
Ñoù laø chuyeän söû nöôùc Vieät, anh baïn cuûa Vieät Chi raát thích ñoïc chuyeän Ñoâng Chaâu Lieät Quoác laïi keå cho nghe 3 giai thoaïi lieân quan ñeán traâu trong taäp chuyeän ñoù:
¶ Ngöôøi chaên traâu Ninh Thích ñöôïc vua Teà ñoát ñuoác phong laøm Ñaïi Phu: Trong thôøi Quaûn Troïng laøm Teå Töôùng cho vua Teà Hoaøn Coâng, Quaûn Troïng ñöôïc leänh keùo quaân ñi ñoùn hai ñoaøn quaân lieân minh cuûa hai nöôùc Traàn vaø Taøo. Tôùi Dao Sôn boãng nghe tieáng ca haùt cuûa moät ngöôøi chaên traâu, mình maëc aùo coäc, ñaàu ñoäi noùn raùch, tay goõ söøng laøm nhòp. Nghe tieáng ca, Quaûn Troïng bieát khoâng phaûi haïng taàm thöôøng, beø sai quaân syõ cho röôïu thòt. AÊn xong, ngöôøi chaên traâu ñoøi gaëp quan Teå Töôùng. Quaân syõ noùi ñaõ ñi roài. Ngöôøi chaên traâu nhôø nhaén 4 chöõ "Nöôùc trong leo leûo". Quaûn Troïng nghe noùi laïi, khoâng hieåu gì. May sao moät tieåu thieáp cuûa oâng ta teân laø Tónh Nöông hieåu, giaûi raèng:
"Thieáp coù nghe coù moät baøi thô xöa coù nhöõng caâu: Nöôùc trong leo leûo, caù loäi giöõa loøng, ngöôøi ñeán trieäu ta, ta cuõng baèng."
Quaûn Troïng sai döøng xe, thöû thaùch trình ñoä ngöôøi chaên traâu vaø vieát thö tieán cöû vôùi vua Teà Hoaøn Coâng ñang keùo binh ñi sau. Ngöôøi chaên traâu naøy chính laø Nònh Thích. Nònh Thích gaëp ñoaøn quaân cuûa vua Teà nhöng khoâng ñöa thö tieán cöû ñeán nhaø vua, maø coøn tìm caùch yeát kieán, noùi nhöõng lôøi ngay thaúng laøm maát loøng Teà Hoaøn Coâng. Vua Teà ñònh sai gieát, may sao nhôø Thaáp Baèng can giaùn môùi tha. Luùc ñoù Nònh Thích môùi ñöa thö Quaûn Troïng ra. Nhaø vua ñeïp loøng sai thaép ñuoác giöõa ñeâm tìm muõ aùo ñeå phong chöùc cho Nònh Thích laøm quan Ñaïi Phu, cuøng Quaûn Troïng coi vieäc quoác chaùnh.
Baøi haùt töông truyeàn laø cuûa Ninh Thích luùc gaëp Teà Hoaøn Coâng nhö sau:
"Nam Sôn ngaïn Baïch Thaïch Lang
Trung höõu lyù ngö tröôøng xích baùn
Sinh baát phuøng Nghieâu döõ Thuaán thieän
Ñoaûn keä ñôn y taøi chí ngaïn
Tuøng ngoân phaïn ngöu chí daï baùn
Tröôøng daï mang mang haø thôøi ñaùn!"
Taïm dòch:
"Bôø nuùi Nam nhaáp nhoâ ñaù traéng
Trong coù lyù ngö thaân daøi thöôùc röôõi
Sinh ra khoâng phaûi thôøi Nghieâu Thuaán
AÙo vaûi ngang oáng chaân ñeán bôø
Theo lôøi traâu aên ñeán nöûa ñeâm
Ñeâm daøi thaêm thaúm bao giôø saùng"
· Baù Lyù Heà nhôø nuoâi traâu gioûi laøm töôùng. Baù Lyù Heà ngöôøi nöôùc Ngu, 40 tuoåi môùi töø giaõ vôï con ñi laäp nghieäp coâng haàu. Ñeán kinh ñoâ nhaø Chaâu, gaëp Vöông Töû Ñoài laø moät ngöôøi thích chôi traâu. Baù Lyù Heà baøn veà chuyeän nuoâi traâu, ñöôïc Vöông Töû Ñoài cho laøm gia nhaân. Ngöôøi anh em keát nghóa vôùi Baù Lyù Heà laø Kieån Thuùc thaáy Ñoài laø keû chí lôùn nhöng baát taøi, khuyeân Baù Lyù Heà boû ñi. Sau qua nöôùc Sôû, laïi nhôø taøi nuoâi traâu, nuoâi ngöïa maø ñöôïc vua Sôû cho ra xöù Ñoâng Haûi nuoâi ngöïa. Vua Taàn bieát laø ngöôøi taøi, sai ngöôøi ñem 5 boä da deâ ñoåi vôùi vua Sôû ñem veà. Vua Sôû thaáy moùn quaø quaù ngheøo, cho laø Baù Lyù Heà laø moät keû taàm thöôøng, cho ñi. Vua Taàn Muïc Coâng phong cho Baù Lyù Heà laøm chöùc Thöôïng Khanh giöõ quyeàn bính trong nöôùc.
¸ Chuyeän Ñieàn Ñan duøng traâu löûa phaù quaân Yeân: Vaøo cuøng thôøi vôùi Maïnh Thöôøng Quaân, ôû nöôùc Teà coù moät oâng vua teân laø Teà Maân Vöông, sau khi Maïnh Thöôøng Quaân vaø ñaùm taân khaùch boû Taàn qua Teà, oâng ñöôïc Teà Maân Vöông phong cho laøm töôùng quoác. Vua Taàn laø Taàn Chieâu Vöông vôø tung tin laø Maïnh Thöôøng Quaân seõ cöôùp ngoâi vua Teà. Teà Maân Vöông beøn thu hoài töôùng aán vaø ñuoåi Maïnh Thöôøng Quaân veà aáp Tieát. Nhôø ñöôïc moät taân khaùch coù taøi teân laø Phuøng Hoan kheùo thuyeát, vua Teà laïi thaâu duïng laïi Maïnh Thöôøng Quaân nhöng sau khi ñaùnh thaéng Toáng, laïi caét chöùc Maïnh Thöôøng Quaân laàn nöõa, oâng naøy sôï bò gieát boû troán qua nöôùc Nguî. Vua Teà töø ñoù thieáu ngöôøi hieàn giuùp ñôõ, sinh kieâu caêng, vaø baïo haønh daâm aùc. Nöôùc Yeân laø moät nöôùc coù thuø xöa vôùi Teà beøn duøng moät vò ñaïi töôùng gioûi laø Nghò, lieân minh vôùi caùc töôùng: Taàn laø Baïch Khôûi, Trieäu laø Lieâm Pha, Haøn laø Baïo Dieâu. Nguïy laø Taán Bæ, cuøng khôûi binh ñaùnh Teà. Quaân Teà ñaïi baïi, Teà Maân Vöông phaûi chaïy qua thaønh Cöû Chaâu vaø sau bò Traéc Xæ gieát.
Luùc ñoù, coù moät ngöôøi trong toân thaát nöôùc Teà teân laø Ñieàn Ñan phoø Thaùi Töû nöôùc naøy laø Phaùp Chöông chieám giöõ laïi Thaønh Cöû Chaâu. Ñieàn Ñan tung tin ly giaùn laøm vua Yeân loaïi boû Nhaïc Nghò. Ñoõi töôùng khaùc laø Kî Kieáp leân thay vaø ñem quaân Yeân ñeán bao vaây thaønh Töùc Maëc. Ñieàn Ñan giaû laø thaønh naøy saép heát löông vaø phaûi ra haøng trong voøng 3 ngaøy. Quaân Yeân vui say vaø beâ treã vieäc bao vaây. Ñieàn Ñan choïn naêm ngaøn quaân maïnh, cho maëc quaàn aùo coù veõ roàng raén, hôïp vôùi hôn moät ngaøn con traâu, laáy dao nhoïn coät vaøo söøng, bao mình baèng vaûi veõ ñuû hình töôïng quaùi ñaûn, roài ñoát coû khoâ coù taåm daàu buoäc sau ñuoâi. Chôø ñeán hoaøng hoân Ñieàn Ñan cho ñaùm quaân só ñoù aên uoáng no say, roài môû cöûa thaønh Töïc Maëc, ñoát coû boài ñaèng ñuoâi traâu Ñaùm traâu naøy bò löûa chaùy xoâng ra huùc böøa vaøo traïi quaân Yeân. Ñaùm quaân lính beân Yeân ñang say röôïu, nguû li bì, bò ñaùm traâu vaø quaân Teà xoâng vaøo lôùp bò thöông, lôùp bò cheát, lôùp boû chaïy toaùn loaïn. Ñieàn Ñan cuøng daân chuùng trong thaønh aøo ra cheùm gieát quaân Yeân voâ soá. Ñieàn Ñan laáy laïi ñöôïc nöôùc Teà, vaø ñoùn Thaùi Töû Phaùp Chöông veà leân ngoâi, laø Teà Töông Vöông.
Töø ñoù teân tuoåi cuûa traän ñaùnh baèng traâu löûa Ñieàn Ñan vang löøng khaép nôi ñeå tieáng ngaøn sau. Cuï Tam Nguyeân Yeân Ñoå ñaõ nhaéc laïi hai tích Ñieàn Ñan vaø Ninh Thích trong baøi thô "Con Traâu Giaø"
Moät naém xöông khoâ, moät naém da
Bao nhieâu caùi aùch ñaõ töøng qua!
Ñuoâi kia bieáng vaåy, Ñieàn Ñan hoûa
Tai noï buoàn nghe Nònh Töû ca
Sôùm thaû Ñoäng Ñaøo aên ñuûng ñænh
Toái veà Chuoàng Queá, thôû nghi nga
Coù ngöôøi ñem daét toâ chuoâng môùi
Ôn ñöùc vua Teà laïi ñöôïc tha
Trong baøi thô naøy, cuï Nguyeãn Khuyeán ñaõ nhaéc theâm 3 chuyeän "traâu" nöõa: "Ñoäng Ñaøo" laø nôi Taây Vöông Maãu ôû, coù con traâu xanh cuûa Lyù Tònh. Chuoàng Queá treân maët traêng coù chuù Cuoäi chaên traâu. Toâ chuoâng do ôû tuïc leä xöa, ngöôøi ta ñem maùu traâu ñoå vaøo khuoân ñoàng ñuùc chuoâng vì tin raèng nhö vaäy tieáng chuoâng seõ ngaân nga laâu vaø daøi hôn. Nhôø coâng lao traâu löûa cuûa Ñieàn Ñan neân vua Teà tha cho tuïc naøy, traâu khoâng bò gieát nöõa.
~ ~ ~
Ngoaøi ra trong vaên hoïc nhaân gian Vieät Nam coøn voâ soá nhöõng tuïc ngöõ, ca dao vaø coå tích lieân quan ñeán con traâu maø Vieät Chi khoâng nhôù heát, chaúng haïn, khi ñeán treã: "Traâu chaäm uoáng nöôùc ñuïc", khi noùi ñeán moät ngöôøi khoâng hieåu aâm nhaïc, hay nhöõng yù töù cao xa: "Ñaøn gaåy tai traâu", khi noùi veà caûnh sung tuùc: "Ruoäng saâu, traâu naùi", khi noùi veà naïn nhaân cuûa nhöõng xung ñoät lôùn: "Traâu boø huùc nhau, ruoài muoãi cheát", khi noùi veà söï ghen gheùt quyeàn lôïi: "Traâu buoäc gheùt traâu aên", söï tích con ngheù ñuùc baèng vaøng ñaõ boû Taøu qua Vieät Nam khi nghe tieáng chuoâng ñoàng ñen cuûa vò ñaïi thieàn sö Minh Khoâng thôøi Lyù, vaø gaàn ñaây nhaát coù leõ laø caâu: "laøm nhö traâu" maø nhöõng ngöôøi Vieät Nam "ñi caøy" kieám soáng ôû caùc nöôùc AÂu Myõ thöôøng hay noùi.
~ ~ ~
Vieät Chi xin ngöøng ôû ñaây, vaø chuùc quí ñoäc giaû thaønh coâng moïi vieäc naêm Ñinh Söûu naøy, ngay caû nhöõng vieäc thaät khoù nhö:
"Taäu traâu, laáy vôï, laøm nhaø Trong ba vieäc aáy loï laø khoù thay!"o
Ngaøn naêm coøn tieáng kinh caàu
Möôøi laêm naêm coøn kyû nieäm nhaøu thôøi gian
Töø khi laù ñoû caây baøng
Ñeán nay maáy ñoä laù vaøng coøn xa
Xöa em thöông ñoaù quyø hoa
AÙo vaøng laám taám laøm hoa muoân maøu
Chôø anh em gôïn neùt saàu
Maét vöông vöông moäng tìm nhau cuoái ñöôøng
Haøng me, ngaøy noï, saân tröôøng
Maù em haây ñoû hay vì phöôïng rôi ?
Caàm tay döôùi goác caây ngoài
Anh run quaù ñoãi líu lôøi chaúng ra
Nhaø gaàn mình ñaùnh voøng xa
Voøng moät chöa ñuû, voøng ba môùi veà
Ñeâm naèm trong moäng nguû meâ
Voøng naêm, voøng saùu uû eâ caû ngöôøi
Qua côn, maét nhaém, caû cöôøi
Meï anh thöùc giaác, "Con ôi! Chuyeän gì?"
Anh raèng, "Chaúng coù chuyeän chi\..."
Vaø thaàm tieác quaù öôùc gì cuøng em...
Chieàu nay xuaân ñeán beân theàm
Coù coâ gaùi nhoû nhö em thuôû naøo
Voïng lôøi anh ngoõ tieáng chaøo
Coå cöôøi anh ngaõ lòm vaøo giaác mô
Tuïi mình moät thuôû ban sô
Maø tình vaãn maõi laø thô chaûy hoaøi
Anh qua nöûa ñòa caàu daøi
Maø sao vaãn nhôù caùi thôøi khoâng ñaâu ?
Ngaøn naêm coøn tieáng kinh caàu
Traêm naêm coøn moái tình ñaàu trao nhau
Bieát ñaâu coøn coù ngaøn sau
Xin em giöõ aùo qua caàu cho anh
traàn thaùi vaân
-Ngaøy mai ñöa oâng Taùo veà trôøi ñaáy, anh bieát khoâng?
Oanh hoûi chaøng. Chaøng hoûi laïi tænh bô:
- Nhöng em chaéc oâng Taùo coù ôû vôùi caùi beáp Myõ naøy caû naêm nay hay khoâng?
- Anh ñöøng noùi baäy khoâng neân.
- Khoâng, anh hoûi thaät. Em xem, beáp Myõ chæ toaøn laø beáp ga, beáp ñieän. Ñaâu coù ba cuïc gaïch ñeå oâng Taùo baø Taùo veà nöông töïa nhö ôû Vieät Nam.
Oanh höù. Nhöng naøng vaãn cöông quyeát giöõ vöõng laäp tröôøng:
- Em phaûi laøm maâm côm cho oång. Ñeå oång veà trôøi baùo caùo toát, may ra sang naêm nhaø mình ñöôïc yeân oån.
- Thì em cöù laøm nhö yù em muoán. Coù moät ñieàu anh töï hoûi, oâng Taùo cuûa nhaø chuùng ta laø oâng Taùo Myõ hay oâng Taùo Vieät Nam. Neáu laø oâng Taùo Myõ em neân caàu khaån vôùi oång baèng tieáng Myõ. "Dear Sir Taùo quaân"
Oanh khoâng hieåu caâu ñuøa cuûa choàng, naøng hoûi laïi:
- Thì theo yù anh, oâng Taùo laø ngöôøi gì?
- Chaéc laø Myõ. Maét oång chaéc xanh. Coøn baø Taùo chaéc laø baø ñaàm, toùc vaøng baïch kim.
Oanh cöông quyeát:
- Nhaø mình laø nhaø Vieät Nam. OÅng phaûi laø ngöôøi Vieät Nam.
Nhöõng ngaøy gaàn Teát, naêm naøo cuõng vaäy, Oanh vaãn loanh quanh vôùi nhöõng chuaån bò. Gia ñình coù ba ngöôøi, nhöng ñoái vôùi naøng, gia ñình ñaày aáp. Ngöôøi ñaõ khuaát, ngöôøi coøn soáng. Vaø caû nhöõng vò thaàn linh hieån thaùnh. OÂng baø cha meï. Thaàn taøi, Thaàn Ñaát, Quan Coâng, OÂng Taùo. Caùc ngaøi ñaõ hieän dieän khaép xoù xónh, trong töøng thöôùc khoái khoâng gian. Ñeå moãi buoåi toái, caùc ngaøi ñöôïc goïi veà giöõa maøn khoùi nhang nghi nguùt, trong lôøi khaán vaùi thì thaàm cuûa vôï chaøng. Chaøng ñaõ ñeå vôï töï do choïn löïa caùc vò Thaàn naøng öa thích.
Ngöôøi ta ñaõ töøng noùi ñoâi khi nieàm tin laø moät phöông thuoác maàu nhieäm. Vôùi Oanh, ñieàu naøy laø tuyeät ñoái. Chaúng haïn khi naøng hoaëc chaøng voâ yù ñaùnh maát hay boû queân vaät gì, naøng vaãn khoâng queân laàm thaàm lia lòa: "Con caàu OÂng Ñòa chæ ñöôøng chæ böôùc." hay moãi laàn chieác xe vaøo moät khu parking ñaày ngaäp xe coä, naøng cuõng khoâng queân:"Con caàu OÂng Ñòa cho con moät choã ñaäu". Cöù theá, chieác chìa khoùa laïi tìm ra, baõi ñaäu xe boãng nhieân coøn moät choã troáng. Ñeå naøng coù dòp khoe cuøng chaøng veà söï linh öùng cuûa nhöõng ñaáng sieâu hình ñaày quyeàn naêng toái thöôïng. Naøng ñaõ chænh chaøng khi chaøng voâ tình vieát chöõ oâng trôøi khoâng chöõ T hoa. Phaïm Trôøi khoâng neân. Ngaøi phaït. Naøng cuõng traùch chaøng khi chaøng keâu leân OÂi Trôøi. Keâu nhö vaäy laø phaïm thöôïng. Ngaøi ôû treân cao ñeàu nghe roõ. Sôï Ngaøi giaän Ngaøi phaït. Chaøng nghe lôøi naøng nhö teân lính tuaân leänh quan ba. "Nhö vaäy cuõng hay. Vöøa laáy loøng vôï vöøa ñeïp daï OÂng Trôøi".
Nhöõng ngaøy gaàn Teát, luùc maø ôû mieàn Ñoâng Baéc naøy, caùi khaéc nghieät cuûa thôøi tieát ñaõ leân cao ñieåm. Tuyeát cöù ñoå xuoáng heát traän naøy ñeán traän khaùc, ñeán noãi nhöõng xe coâng loä phaûi laøm vieäc tuùi buïi. Gioù cuoán töøng ñaùm tuyeát bay traéng xoùa. Tuy vaäy, trong nhaø, Oanh ñaõ chuaãn bò taát caû ñeå ñoùn muøa xuaân. Nhöõng nhaùnh hoa ñaøo nhaân taïo caém trong bình ñaët treân baøn trong phoøng khaùch. Möùt baùnh ñaët goïn gaøng trong hoäp. Döa haáu ñoû, vaø baùnh chöng xanh ñaõ saün saøng. Theâm nhöõng caønh mai vaøng laøm baèng giaáy. Nhöõng phong bì ñoû ñeå möøng tuoåi. Naøng ñaõ caån thaän ghi caû ngaøy giôø toát ñeå xuaát haønh. Naøng baét chaøng phaûi nghæ ngaøy moàng moät Teát, khoâng ñöôïc ñi ñaâu. "Em xem lòch, xuaát haønh ñaàu naêm khoâng toát ñaâu. Moàng hai laø toát nhaát." Naøng caûnh caùo chaøng. Coù leõ naøng ngaïi chaøng seõ phaù leä ra quaùn caø pheâ nhö moïi buoåi saùng khaùc.
Ñeâm giao thöøa, tuyeát laïi rôi. Traän baõo tuyeát ñaõ bay ra bieån Ñaïi Taây Döông nhöng aûnh höôûng cuûa noù vaãn coøn laãn quaát trong noäi ñòa. Tuyeát vaàn vuõ. Caû gioù cuõng vaàn vuõ. Töø trong nhaø, chaøng nhìn ra ngoaøi. Oanh caûnh caùo chaøng khoâng ñöôïc buoàn, phaûi cöôøi, phaûi vui, phaûi yeâu ñôøi ñeå may ra vui caû naêm. Naøng laøm sao bieát taâm traïng cuûa chaøng luùc naøy. Teâ taùi buoàn. Chaøng nhôù ñeán queâ höông. Nhôù ñeán ñeâm giao thöøa cuõ. Nhôù ñeán baøn thôø toå tieân. Nhôù ñeán tieáng reo gioøn giaõ laùch taùch cuûa beáp löûa vaø noài baùnh teùt. Nhôù ñeán moät ngaøy naøo raát xa, ngoài beân moät ngöôøi con gaùi naøo, quanh nhöõng laù baøi cuoái naêm, ñeå nhaän ra raèng, chao ôi, ngöôøi con gaùi haøng xoùm cuûa chaøng hoâm nay boãng döng ñeïp laï luøng. Roài khuùc phim laïi daãn ñöa chaøng veà moät ngaøy ñaàu naêm taïi coång thaønh phoá, trong caên nhaø beân ñöôøng khi chaøng ñöôïc dìu vaøo trong ñeå chôø taûi thöông. Ngöôøi con gaùi naøo ñaõ roùt cho chaøng coác nöôùc laïnh ñeå chaøng caàm côn khaùt trong khi löûa ñaïn bôøi bôøi. Roài khuùc phim ñeâm giao thöøa caû trung ñoäi naèm ñöôøng, ngöôøi daân laøng taëng con heo beänh, khieán caû boïn cuøng nhau oâm buïng maø chaïy. Roài nhöõng muøa xuaân trong tuø toäi, traïi tò naïn... Thì ra, ngay trong queâ höông cuûa mình, luùc maø caønh mai laø caønh mai thaät, luùc coû laø coû non, maây laø maây xanh, ñaát laø ngaït ngaøo höông xuaân, höông hoa thoang thoaûng, nhöng chaøng ñaâu coù bao giôø höôûng ñöôïc moät muøa xuaân troïn veïn. Coøn baây giôø, khi maø bao nhieâu ñieàu mô uôùc ñaõ ñaït. Moät maùi nhaø. Moät coâng vieäc khieâm nhöôøng. Moät ñöùa con vaøo tröôøng y khoa. Nhöng ñeå ñoåi laïi, cuoái cuøng laø nhöõng nhôù nhung chaát ngaát nhö traän baõo tuyeát ñeâm tröø tòch naøy. Thì ra, ñôøi vaãn coù nhöõng ñieàu raát nghòch lyù. Vaø trong taâm khaûm cuûa moãi ngöôøi xa höông, vaãn coù moät nôi raát yeâu daáu khoù coù theå phai môø. Ñoù laø queâ höông.
Oanh ñaõ döùng beân caïnh chaøng. Kim ñoàng hoà saép nhaûy leân soá 12. Chaøng nhìn vôï, muoán noùi moät lôøi chuùc tuïng. Nhöng chaøng thaáy treân maù naøng hai gioït leä laên xuoáng. Naøng chuøi maét, meáu maùo:
"anh ôi, em nhôù maù quaù ñi."o
Anh ñeán nheù duø ngoaì hieân tuyeát ñoå
Haøng caây khoâ truïi laù ñöùng bô vô
Hoa tuyeát rôi vöông vaán noãi mong chôø
Tay laëng leõ deät thô trong noãi nhôù
Anh ñeán nheù duø muøa ñoâng giaù laïnh
Ngaøy muøa ñoâng gioït naéng thaät moûng manh
Böôùc chaân anh vaãn coøn maõi ñi quanh
Sao khoâng ñeán söôûi chuùt tình hiu quaïnh
Anh ñeán nheù duø chieàu nay gioù loäng
Gioù se buoàn laëng leõ luùc chieàu buoâng
Anh vaãn ñi trong khoaûng troáng meânh moâng
Haõy ñeán nheù ta cuøng nhau deät moäng
Anh ñeán nheù duø muoân vaøn caùch trôû
Bao ñeâm khuya thao thöùc noãi mong chôø
Roài thieáp ñi cuøng bao nieàm nhung nhôù
Vaø anh ñeán cuøng em trong giaác mô ...
BC
Töø möa gioù ñeâm xoâ veà quaïnh queõ
Laëng im nghe möa nheø nheï töø trôøi
Ñeâm raàm rì nhö soùng ñoäng ngoaøi khôi
Thaàm leân tieáng raèng möa ñang trôû laïi
Anh chaéc cuõng laéng nghe möa ngaøi ngaïi
Roài hoûi loøng tình aáy seõ veà ñaâu
Nhö thaùng gieâng sao trôøi coù möa ngaâu
Cho hai ñöùa phaûi muoân ñôøi caùch bieät
Sao ñeâm vaéng ngaøn aùnh sao dieãm tuyeät
Cho maét buoàn, lôøi tình töï heùo hon
Cho thô hôøn treân möôøi ngoùn tay thon
Laøm trang saùch ngaån ngô buoàn kheùp laïi
Möa ñeâm nay hay möa loøng rôi maõi
Em giôø coøn thao thöùc vôùi quaïnh hiu
Anh giôø duø yeâu daáu cuõng ñaõ nhieàu
Sao möa vaãn mang theo ñieàu raát laï ...
töôøng vi
Toâi voán yeâu Hueá töø nhoû. Thaønh phoá ñeïp coå kính nôi ñaõ töøng laø caám cung cuûa caùc trieàu vua cuoái cuøng cuûa nöôùc ta, nôi maø toâi mô öôùc moät ngaøy naøo ñoù seõ vieáng thaêm hay soáng qua sau khi ñoïc moät soá truyeän cuûa nhöõng nhaø vaên nöõ maø toâi moät thôøi say meâ nhö Nhaõ Ca, Tuyù Hoàng vv... Thuôû coøn ñoäc thaân toâi ñaõ töøng nghó laån thaån raèng vì mình cha Baéc meï Nam sau naøy neáu laáy ñöôïc vôï Trung, ñieån hình laø gaùi Hueá, thì con caùi seõ laø nhöõng ngöôøi toaøn haûo vì mang trong mình ba gioïng noùi Baéc Trung Nam. Nhöng giaác moäng con cuûa toâi ñaõ khoâng thaønh söï thöïc bôûi vì trong suoát cuoäc ñôøi hoïc sinh sinh vieân cuõng nhö trong quaân nguõ toâi chöa bao giôø ñöôïc haân haïnh quen bieát ngöôøi con gaùi Hueá naøo heát. Tuy theá, loøng meán yeâu thaønh phoá naøy khoâng vì vaäy maø suy xuyeån.
Thuôû coøn trong quaân ñoäi bao laàn toâi muoán ñi Hueá maø khoâng ñöôïc vì heã ra ñeán Ñaø Naüng laø bò baïn beø baét coùc. Cho ñeán khi rôøi xa xöù sôû, töôûng laø giaác mô ñaõ taøn khoâng ngôø duyeân toâi vôùi Hueá boãng thaønh sau chuyeán veà thaêm queâ höông vöøa qua.
Khôûi haønh töø Ñaø Naüng vaøo saùng sôùm. Xe vöøa leân ñeán ñænh ñeøo Haûi Vaân toâi ñaõ hình nhö thaáy thaáp thoaùng Hueá ñaâu ñaây khi nghe moät coâ beù môøi uoáng nöôùc baèng gioïng Hueá laøm toâi thích thuù voâ keå. Gioïng noùi trong treûo, theâm maáy chöõ raêng röùa moâ teâ laøm toâi baøng hoaøng. Hueá ñaây roài, cuoái cuøng roài toâi cuõng tôùi ñaây Hueá aï.
Qua khoûi ñeøo, chuùng toâi ngöøng ôû Laêng Coâ ñeå chuïp hình vaø ngaém phong caûnh. Queâ höông ta ñeïp quaù. Tieác toâi khoâng bieát xuaát khaåu thaønh thô ñeå ca tuïng veû ñeïp nôi naøy. Töø Laêng Coâ ñoä hôn döôùi moät giôø thì xe chuùng toâi ñeán Hueá. Vieäc ñaàu tieân laø phaûi kieám cho ñöôïc phoøng khaùch saïn roài haõy ñi chôi cho thoûa thích. Anh taøi xeá chuùng toâi bieát moät khaùch saïn trong thaønh noäi, saïch seõ vaø giaù phaûi chaêng. Ñeán nôi. Ruûi quaù phoøng ôû ñoù ñaõ heát nhöng maáy o tieáp taân ôû ñaây ñaõ khoâng neä haø, sau lôøi yeâu caàu cuûa toâi, goïi ñieän thoaïi voøng voøng vaø cuoái cuøng ñaõ tìm ñöôïc moät khaùch saïn khaùc cuõng ñeïp, saïch vaø giaù caû töông xöùng. Caûm töôûng ñaàu tieân laø caùc o Hueá toát buïng vaø leã pheùp quaù.
Laøm giaáy tôø nhaän phoøng xong ngay sau ñoù chuùng toâi ñi thaêm Ñaïi Noäi vaø chuøa Thieân Muï. Chuïp raát nhieàu aûnh. Xeá tröa gheù quaùn AÂm Phuû aên côm. Taïi quaùn naøy toâi daïy coâ beù con oâng chuû vaøi caâu tieáng Anh thoâng thöôøng ñoåi laïi coâ daïy toâi caùch phaùt aâm ñuùng vôùi gioïng noùi phoå thoâng cuûa daân ñòa phöông. Nhôø maáy caâu naøy maø veà sau toâi noùi xong daân Hueá hieåu ngay laø toâi muoán gì, traùi vôùi tröôùc ñoù toâi coù caûm töôûng nhö mình ñang ñi du lòch ôû moät xöù laï naøo. Quaùn AÂm Phuû doïn nhieàu moùn raát ngon nhöng khoå moät noãi laø khoâng coù moùn naøo thuaàn tuyù Hueá heát nhö buùn boø, côm heán, baùnh beøo chaúng haïn.
AÊn uoáng xong chuùng toâi ñi thaêm tröôøng Quoác Hoïc vaø Ñoàng Khaùnh (nay ñoåi laïi laø Hai Baø Tröng). Chuïp hình xong xuoâi, gaëp hai coâ beù trong saân tröôøng beøn hoûi thaêm choã naøo coù cheø ngon. Hai coâ töû teá quaù chaïy xe daãn chuùng toâi ñeán quaùn cheø Heûm, vì ôû trong heûm, xong roài chaïy ñi ngay cho duø chuùng toâi naøi næ môøi moãi coâ moät ly cheø maø nhaát ñònh khoâng nhaän. OÂi gaùi Hueá ñeïp nhöng kieâu kyø quaù.
Gheù chôï Ñoâng Ba mua meø xöûng vaø noùn baøi thô. Laïi coù dòp choïc maáy o baùn haøng vui ra pheát. Buoàn moät caùi aên maøy ôû ñaây nhieàu quaù. Vaø moät noãi buoàn nöõa laø Hueá thieáu nhöõng taø aùo daøi. Troïn buoåi toâi chæ thaáy coù ba ngöôøi con gaùi trong chieác aùo naøy. Hueá ñeïp nhöng thieáu aùo daøi laøm toâi coù caûm giaùc maát maùt hay thieáu thoán laøm sao aáy.
Chieàu hoâm ñoù chuùng toâi thueâ ñoø ñi chôi treân soâng Höông. Caûnh ñeïp quaù. Qua coàn Heán, xuoâi veà Vyõ Daï. Nhìn haøng cau xa xa baát giaùc toâi nhôù ñeán baøi thô cuûa thi só Haøn Maïc Töû maø moät baïn Hueá ñaõ göûi cho toâi tröôùc ngaøy khôûi haønh. Toâi saûng khoaùi ngaâm laïi vaøi caâu :
"Sao anh khoâng veà chôi thoân Vyõ
Nhìn naéng haøng, cau naéng môùi leân
Vöôøn ai möôùt quaù xanh nhö ngoïc
Laù truùc che ngang maët chöõ ñieàn"
Ñoø quay muõi. Ngöôïc veà caàu Tröôøng Tieàn phaêng phaêng reõ nöôùc höôùng nuùi Ngöï Bình. Maáy hoâm tröôùc möa döõ doäi neân nöôùc soâng ngaû maøu ñuïc chöù bình thöôøng nöôùc raát trong. Qua chuøa Thieân Muï. Thaùp cao soi boùng löøng löõng beân doøng soâng laãn thaáp thoaùng vaøi caây phöôïng vó hoa nôû ñoû chi chít. Ñoø tieán ngöôïc doøng nöôùc khaù laâu thì thaáy xa xa sau lôùp maây daùng nuùi Ngöï uy nghi. Nhìn caûnh vaät soâng nuùi luùc naøy toâi môùi hieåu taïi sao ngöôøi Hueá raát höõu tình. Caûnh tröõ tình nhö theá khieán sao ngöôøi voâ tình cho ñöôïc.
Toái ñoù chuùng toâi ñi loanh quanh tìm choã nghe nhaïc. Nhö ai ñaõ caûnh giaùc toâi laø daân Hueá raát coå kính, khoâng coù nhöõng muïc aên chôi nhö Saøi Goøn. Ñuùng phoùc. Caû thaønh phoá khoâng coù moät phoøng traø ca nhaïc soáng. Khoâng sao. Chuùng toâi thaû boä doïc soâng Höông hoùng maùt. Vui laém vì maáy hoâm ñoù trôøi oi böùc neân hình nhö ai cuõng ra ñöôøng. Moïi ngöôøi ñi nhö traåy hoäi. Xe gaén maùy vaø xe ñaïp nhieàu nhaát vaø khoâng nhö ôû Saøi Goøn, hieám hoi laém môùi nghe tieáng coøi xe. Toái ñoù chuùng toâi gheù quaùn cheø Heûm thöôûng thöùc moùn cheø ñaäu noåi tieáng xong veà nguû sôùm ñeå mai laáy söùc ñi thaêm maáy laêng taåm vua.ï
Saùng daäy chuùng toâi ñi kieám nôi ñieåm taâm. Hoûi thaêm quaùn buùn boø, ñöôïc chæ voâ ñaâu con ñöôøng trong thaønh noäi. Ñi laïc kieám hoaøi khoâng ra, beøn hoûi thaêm choã quaùn baùnh beøo. Tìm ñöôïc ñeán nôi thì quaùn chæ baùn baùnh beøo vaøo xeá tröa. Thaát voïng quaù toâi ñaønh hoûi moät o chæ duøm nôi naøo baùn côm taám. O hoûi laïi raèng côm taám laø caùi chi chi. OÀ daân Hueá coù bao giôø aên côm taám bì ñaâu. Ñaønh phaûi xaø voâ moät tieäm phôû Baéc, cuõng ngon ra pheát vì chuû nhaân chính goác ngöôøi Haø Noäi.
Chöông trình ñònh laø ôû Hueá ñeâm nay nöõa roài saùng mai ruùt veà Ñaø Naüng sôùm. Nhöng ruùt kinh nghieäm toái qua, chuùng toâi quyeát ñònh chieàu nay ñi thaêm caùc laêng vua xong seõ laùi xe veà Ñaø Naüng luoân, vì ôû laïi cuõng khoâng coù gì ñeå chôi heát. Caùc laêng taåm vua ñeïp thaät, nhaát laø vua Khaûi Ñònh. May maén cho chuùng toâi laø trong khi vieáng laêng ñuùng luùc coù moät phaùi ñoaøn hoïc sinh voâ thaêm neân chuùng toâi loø moø ñi theo. Nghe coâ höôùng daãn vieân noùi gioïng Hueá nhö chim hoùt vaø ñaëc bieät coâ coøn ngaâm thô nöõa chöù, nghe ñaõ thaät. Chuùng toâi vieáng theâm 3 laêng nöõa : Töï Ñöùc, Thieäu Trò vaø Ñoàng Khaùnh. Xong xuoâi ñònh gheù AÂm Phuû aên côm tröôùc khi ruùt duø veà Ñaø Naüng. May sao tröôùc laêng Thieäu Trò coù meä gaùnh baùn baùnh beøo, chuùng toâi lieàn xaø xuoáng moãi ngöôøi goïi vaøi dóa. Laâu laém môùi nhìn thaáy caùch aên baùnh beøo baèng moät thanh goã deïp coù hình daùng nhö con dao nhoû.
Rôøi xa Hueá loøng toâi buoàn man maùc. Chæ bieát Hueá trong thôøi gian ngaén nguûi nhöng ñaày aép kyû nieäm ñeïp. Giôø xa nguùt ngaøn. Loøng toâi thaät baâng khuaâng xuùc ñoâng khi vieát nhöõng gioøng chöõ naøy. Hueá ôi! Seõ coù moät ngaøy toâi trôû laïi thaêm thaønh phoá meán thöông.o
Thì coâ ñôn cuõng laáp ñaày khoang cöûa
Ba boán giôø ñeâm laïnh nghe hôi söông
Ñeå mang trong hoàn moät noãi nhôù thöông
Xe nghieán baùnh. Khoâng. Ngöôøi phu hoát raùc
Thì xa vaéng, thì meânh moâng xa vaéng
Ly taùch khoâ ñoïng laïi gioït caø pheâ
Con choù hoang caøo cöûa ñeán meâ meâ
Cöûa ñaõ ñoùng sao nhaø chöøng ngaäp gioù
Toâi thöùc giaác. Saøn nhaø hoang. Troáng ngoõ
Ai ñeán ñaây, goùt ñaõ ñoäng moät laàn
Moät laàn roài, ngöôøi ñeå laïi töø taâm
Sôïi toùc cuõng öôùp theo muøi nhung nhôù
Toâi khoâng bieát ngöôøi laøm gì ôû ñoù?
ÔÛ phöông ngöôøi, buoåi toái hay ban tröa
ÔÛ phöông ngöôøi, ngaøy naéng hay ngaøy möa
Ngaøy tuyeát giaù hay ngaøy nhieàu naéng aám
Cöù môû cöûa, ngöôøi khoâng caàn daáu maët
Moät nickname thì cuõng ñuû, thaân tình
Haõy gheù vaøo, ngöôøi aï, sign-in
Coù nhöõng taâm hoàn xoân xao khoâng nguû
Noùi gì ñi, baøi thô vöøa dang dôû
Nhöõng vui buoàn thaät voâ côù voâ duyeân
Theøm voâ cuøng moät tieáng noùi Vieät Nam
Theøm ai ñoïc cho nghe moät baøi Nguyeãn Bính
Noùi gì ñi, xöù naøy, quaù lôùn
Tìm ñaâu ra nhöõng traùi boøn bon
Giöõa voâ cuøng khoâng nuùi khoâng soâng
Moät tieáng caûm thoâng
cuõng laø aám aùp
Thì coâ ñôn cuõng laáp ñaày quaùn sôùm
Ai ñeán ñaây gioù boãng noåi muøi höông
Roài boû ñi, sao ñeå laïi noãi buoàn
Nhö chai röôïu troáng trôn loøng ly taùch
Thì gioù noåi, ñaâu coù gì cay maét
Lôøi hoâm xöa, khoâng traên trôû maø ñau
Gaëp moät laàn thì trôøi cuõng möa ngaâu
Toäi nghieäp laém cho nhöõng ngöôøi caâm nín
Ai ôû ñoù, ôû cuoái ñöôøng kinh tuyeán
Toâi ñaàu ñöôøng, ngoài trong quaùn chôø mong
Traàn hoaøi Thö
Vua chuoät ñang ngoài treân ngai vaøng cuûa Ngaøi trong cung ñieän ñöôïc trang hoaøng loäng laãy. Ngaøi choáng caèm tö löï. Hoâm nay laø ngaøy cuoái cuøng cuûa Ngaøi ôû ngoâi vò thieân töû naøy, vaø chæ thoaùng choác nöõa thoâi, Ngaøi ñaõ phaûi ra ñi vónh vieãn, boû laïi ñaèng sau caùc cung taàn myõ nöõ yeâu quí, caùc caän thaàn ñaõ cuøng Ngaøi vaøo sanh ra töû.
Tröôùc khi leân ngoâi thieân töû, vua chuoät voán laø moät thanh nieân soáng moäc maïc nôi mieàn queâ thoân daõ. Daân chuùng soáng theo töøng boä toäc phaân chia thôøi gian khaùc nhau, coù nhöõng phong tuïc taäp quaùn khaùc nhau. Vì nhöõng söï khaùc bieät ñoù, ngöôøi trong boä toäc naøy khoù maø giao dòch vôùi boä toäc kia. Moät ngaøy noï, luït loäi xaûy raï Daân chuùng cheát voâ soá keå. Naïn ñoùi ñi keøm theo khieán cho caùc boä toäc tranh nhau töøng mieáng vöôøn, maûnh ruoäng. Hoï lo ñaùnh nhau lieân mieân maø queân haún vieäc caøy caáy.
Gia ñình vua chuoät voán laø ñaïi phuù noâng baïch chuoät cuûa boä toäc chuoät. Daân chuùng cuûa boä toäc chuoät bao goàm chuoät xaï, chuoät höông, chuoät coáng, chuoät baïch ... Daân thuoäc boä toäc chuoät tuy thoâng minh nhöng vì nhoû xaùc neân hay bò caùc boä toäc khaùc hieáp ñaùp, vì theá hoï ñaõ ngheøo caøng ngheøo theâm. Ñau xoùt tröôùc caûnh daân chuùng cuûa caùc boä toäc laâm aøo caûnh chieán tranh vaø xoùt xa cho boä toäc cuûa mình thaáp coå beù mieäng khoâng theå taâu leân cuøng vua lôïn neân chuoät baïch nhaø ta môùi môû kho luùa phaùt gaïo cho daân ngheøo vaø phaát côø khôûi nghóa. Nghóa binh luùc ñaàu ña soá laø doøng hoï chuoät, duøng trí thoâng minh ñeå ñaùnh quaân cuûa caùc boä toäc khaùc, laáy ít ñòch nhieàu, laáy yeáu choáng maïnh maø ñi tôùi ñaâu laø thaéng tôùi ñoù. Caùc boä toäc gaø, choù, meøo, ngöïa, raén... daàn daàn ñeàu bò Baïch chuoät töôùng quaân thu phuïc. Khi hoa mai vaøng nôû röïc rôõ thì Baïch chuoät cuøng ñoaøn quaân hoãn hôïp cuûa möôøi moät loaøi caàm thuù tieán vaøo vöông quoác cuûa vua heo vaø buoäc caùi teân vua aên taïp ñoù phaûi nhöôøng ngoâi.
Töø khi leân naém quyeàn, vua chuoät thi haønh chính saùch nhaân aùi, khuyeán khích daân laøm aên vaø taøng tröõ löông thöïc phoøng khi maát muøa ñoùi keùm. Ngaøi cuõng ra leänh thoáng nhaát caùch chia thôøi gian theo boán muøa xuaân haï thu ñoâng, moãi muøa coù ba thaùng. Ngaøi goïi nieân hieäu cuûa Ngaøi laø Bính Tí ñeå töôïng tröng cho söï ñoaøn keát cuûa doøng hoï chuoät (vì vaäy maø Ngaøi coøn ñöôïc goïi laø hoaøng ñeá Bính Tí ). Caùc chuoät lôùn beù ñeàu naém giöõ nhöõng chöùc quan troïng yeáu trong trieàu. Doøng hoï chuoät ñöôïc höôûng vinh hoa phuù quyù toät ñænh vaø daân chuùng ñöôïc höôûng caûnh thaùi bình chöa töøng coù.
Theá maø ôû ñaâu thoø ra caùi teân traâu Ñinh Söûu. Haén to con lôùn xaùc laïi caàn cuø laøm aên. Haén chieám ñöôïc loøng daân nhôø phaùt minh ra phöông thöùc saûn xuaát môùi, duøng caøy baèng saét vaø lôïi duïng söùc maïnh ñeå laøm tôi ñaát thay vì phaûi duøng cuoác. Nhôø phöông thöùc saûn xuaát ñoù, daân chuùng daàn daø laøm aên khaám khaù hôn. Söûu nhaø ta thaáy vaäy ñöôïc nöôùc laøm tôùi phao tin leân laø doøng hoï chuoät boùc loät daân chuùng quaù möùc, nhaát laø thoùc luùa. Boä toäc traâu keâu goïi daân chuùng phaûi buoäc vua chuoät nhöôøng ngoâi. Daân chuùng ñaõ queân ôn cuûa vua chuoät ngaøy xöa, thaáy môùi nôùi cuõ neân ñuøn ñuøn uûng hoä Ñinh Söûu. Vì baûo veä doøng hoï chuoät, vua Bính Tí buoäc phaûi nhöôøng ngoâi.
Vua chuoät söûa laïi chieác long baøo, caàm trieàu thö chuaån bò tuyeân ñoïc khi Ñinh Söûu tieán vaøo cung. Ngaøi saép phaûi ruõ boû cung vaøng ñieän ngoïc vaø bao cung taàn myõ nöõ, ñeå laïi cho caùi teân Ñinh Söûu cuïc mòch ñoù taát caû nhöõng gì maø ñaùng leû thuoäc veà Ngaøi vónh vieãn.
Boãng treân khoâng vang doäi tieáng keøn ñoàng baùo hieäu giôø haønh leã ñaõ ñeán. Ñeøn ñuoác thaép röïc caû ñoâ thaønh. Söù giaû cuûa vua Traâu tuyeân ñoïc doõng daïc:
- Giôø haønh leã ñaõ ñeán, xin môøi beä haï ra trao vöông quyeàn.
Vua chuoät böôùc töøng böôùc chaäm raõi ra chính ñieän vaø töø töø ngoài treân ngai vaøng moät laàn cuoái. Phía ngoaøi coång thaønh daân chuùng ñang xeáp haøng doïc theo loái ñi ñeå ñoùn chaøo vua Traâu Ñinh Söûu leân ngoâi. Tieáng reo hoø vang doäi caû kinh thaønh.
Khi Ñinh Söûu vöøa tieán vaøo cung ñieän thì vua chuoät ñöùng daäy tuyeân ñoïc trieàu thö:
- Bính Tí, ngaøy 29 thaùng Chaïp. Hoâm nay laø ngaøy cuoái cuøng cuûa traãm taïi ngoâi vò thieân töû. Traãm töï thaáy mình taøi heøn söùc moïn, neân thuaän loøng daân trao laïi ngoâi vò thieân töû naøy cho Ñinh Söûu hieàn khanh. Hy voïng raèng ôû ngai vaøng naøy, khanh seõ laøm cho daân cöôøng nöôùc maïnh.
Ngaøi vöøa döùt lôøi vöøa böôùc xuoáng ngai vaøng trao laïi maõo vua cho Ñinh Söûu thì daân chuùng boán beà ñaõ tung hoâ: "Vaïn tueá, vaïn tueá, vaïn vaïn tueá" trong tieáng phaùo töng böøng khaép nôi. Ñinh Söûu cheãm cheä böôùc leân ngai vaøng trong söï chuùc tuïng cuûa moïi ngöôøi.
Coøn laïi moät mình vua Bính Tí, Ngaøi buoàn baõ ra ñi trong tieáng reo hoø vang doäi khaép nôi. Khoâng moät ai buoàn ñeå yù ñeán söï ra ñi cuûa moät keû thaát thôøi. Ñöa böôùc chaân laëng leõ khoâng ngöôøi ñöa tieãn, Ngaøi kheõ ngaâm:
Loøng ta nhö tô voø traêm moái
Phieâu laõng maây trôøi coù thaáu chaêng...
Tieáng ngaâm cuûa Ngaøi loït thoûm moät caùch huït haãng trong nhöõng traøng phaùo tí taùch ngaøy Teát.o
moät laàn ñoù -- beù lôõ khôø lôõ daïi
ñeå loøng mình ñi laïc luùc baâng quô
traùi tim non thoån thöùc töï bao giôø
ngöôøi baét ñöôïc vaø khoâng heà buoâng thaû
caùi hoâm noï töïa vai ngöôøi toùc xoõa
leânh laùng vaøn taâm söï traùi tim con
ngöôøi thaáy chaêng -- trong ñoâi maét ngaây troøn?
vöông vaán trieäu noãi nieàm haèn che kín?
ngöôøi nheï tay -- oâi sao ngöôøi thaùnh thieän !
sôï toùc meàm quay vaät nhöõng röùt ray
nhöõng röùt ray beù coá giaáu trong naøy
ngöôøi coù bieát beù döôøng nhö tung vôõ?
beù xin ngöôøi naâng niu nhö thuôû noï
ñeå caûm loøng nhöng chaúng phaûi noùi ra !!
TiTi
Vöông Quoác Anh
Coù moät hoâm, anh baïn hoûi toâi söï khaùc bieät giöõa chöõ "culture" vaø "civilization". Theo töï ñieån Anh-Vieät, thì hai chöõ ñoù dòch thaønh "vaên hoaù" vaø "vaên minh". Theo Haùn Vieät thì "vaên hoaù" coù mang tính chaát moät quaù trình bao goàm caû nhaän thöùc, tö töôûng, tình caûm, lyù töôûng, hoaït ñoäng, vaø thaåm myõ cuûa moät daân toäc. Trong khi, "vaên minh" nghieâng veà ñaïo ñöùc phaùt hieän töø maët chính trò, phaùp luaät, hoïc thuaät, ñieån chöông cuûa daân toäc ñoù. Tuy nhieân, ñoâi khi trong khía caïnh ngheä thuaät, chuùng ta coù theå thaáy phaûn hieän tính chaát cuûa caû hai chöõ ñoù. Chuùng ta thaáy roõ nhaát trong ngheä thuaät daân ca coå truyeàn cuûa Vieät Nam, vaø nhaát laø trong Quan Hoï Baéc Ninh.
Quan hoï laø gì?
Khi noùi ñeán Quan Hoï Baéc Ninh, toâi khoâng khoûi thaéc maéc: "nhö theá nghóa laø gì?" Thoaït ñaàu, cöù töôûng nhö ñaáy laø moät caùch haùt, gioïng haùt hay ñieäu haùt coå truyeàn daân ca cuûa mieàn Baéc, thì coù gì laøm laï?.
Tìm hieåu saâu vaøo, môùi ñöôïc roõ, ñaây laø caùch "chôi", hay toå chöùc sinh hoaït ngheä thuaät cuûa moät soá laøng xaõ chung quanh Huyeän Baéc Ninh, Tænh Haø Baéc, Baéc phaàn. Quan hoï bao goàm caû kieåu caùch, tuïc leä, phuïc vuï vaø ngheä thuaät cuûa "ngheä nhaân" trong nhöõng laøng Quan hoï. Cuïm töø ngheä nhaân ñöôïc duøng, thay vì ngheä só, cho caùc ngöôøi trong toå chöùc Quan hoï, taïi vì hoï laø nhöõng thaønh phaàn coù khaû naêng haùt xöôùng vaên ngheä, theá nhöng ñoù chaúng phaûi laø ngheà nghieäp cuûa hoï neân khoâng theå goïi laø ngheä só. Nhöõng laàn gaëp gôõ hay hoäi heø ñình ñaùm, trai gaùi Quan hoï teà töïu haùt theo kieåu ñoái ñaùp, hay xöôùng hoaï vôùi nhau. Ñaëc ñieåm laø nhöõng laàn gaëp gôõ aáy, ñeàu ñöôïc toå chöùc kyõ caøng veà maët thôøi ñieåm cuõng nhö ñòa ñieåm.
Toå chöùc Quan hoï coù söï chaáp nhaän vaø höôûng öùng cuûa daân laøng, xa hôn nöõa thì coù söï coâng nhaän cuûa cao caáp chính quyeàn. Vì theá ñaõ coù nhöõng phaàn ruoäng luùa coâng, daønh rieâng moät soá hoa phaàn cho vieäc toå chöùc Quan hoï. ÔÛ moät khía caïnh khaùc, Quan hoï ñöôïc toå chöùc ñeå phuïc vuï vaên ngheä trong nhöõng ngaøy leã Phaät, leã thaønh hoaøng, ñaùm cöôùi, ñaùm tang, hay nhöõng hoâm leã caàu xin cho ñöôïc thuaän muøa.
Laøng Quan hoï
Khoâng haún chæ coù thò xaõ Baéc Ninh coù Quan hoï, vaø cuõng khoâng phaûi taát caû caùc laøng xaõ ôû Haø Baéc coù Quan hoï! Ñieàu naøy chöùng toû coù söï tröôûng thaønh, lan truyeàn vaø tieán trình cuûa toå chöùc Quan hoï moät caùch laâu ñôøi.
Tuy khoâng coù chöùng chæ hay öôùc kheá roõ reät cho bieát laøng Quan hoï laø nhöõng laøng naøo, nhöng döïa treân söï coù maët cuûa nhoùm Quan hoï, vaø coâng nhaän cuûa nhöõng laøng chung quanh, thì tröôùc thaùng 8, 1945 coù ñeán 49 laøng, raûi raùc treân boán huyeän phía nam tænh Haø Baéc.
Vò trí cho thaáy, nhöõng laøng Quan hoï naèm chung quanh, vaø treân con ñöôøng chính daãn ñeán thò xaõ Baéc Ninh. Tieân Sôn veà phía taây nam gaàn quoác loä 1. Yeân Phong veà phía taây treân quoác loä 16. Vieät Yeân veà phía Baéc cuûa Baéc Ninh, caïnh quoác loä 1. Nhö theá, neáu laáy Baéc Ninh laø ñieåm chính, nôi xuaát phaùt cuûa Quan hoï, thì ñaáy cuõng chaúng phaûi laø moät nhaän xeùt sai laàm.
Ngöôøi Quan hoï
Moãi laøng coù khoaûng 2 hay 4 "boïn" (tieáng goïi cuûa daân ñòa phöông) haùt Quan hoï, nam rieâng, nöõ rieâng. Coù laøng chæ laäp Quan hoï nöõ, hay chæ coù Quan hoï nam. Moãi nhoùm, khoaûng töø 4 ñeán 7 ngöôøi, töï keát baïn vaø thaân thieát nhö anh em hoaëc chò em ruoät trong nhaø. Caùc anh/chò trong nhoùm Quan hoï, ñöôïc giôùi thieäu hay töï keâu goïi, ruû moät soá caùc em nhoû, töø 8-14 tuoåi, ñeán giuùp ñôõ trong nhöõng kyø baän bòu tieáp ñoùn Quan hoï baïn, hay chuaån bò cho nhöõng kyø haùt hoäi. Khi caùc em nhaän lôøi gia nhaäp, caùc anh/chò lôùn seõ ñeán nhaø xin pheùp cha meï cho caùc em aáy ñöôïc nhaäp boïn, taäp haùt Quan hoï.
Khi lôùn hôn, töø 15-18 tuoåi, caùc em ñaõ coù voán lieáng haùt quan hoï thuaàn thuïc. Haøng naêm, cuõng coù cuoäc thi tuyeån löïa caùc treû em trong laøng, ñeå ñöôïc chính thöùc gia nhaäp taäp nhoùm ngheä nhaân Quan hoï. Löùa tuoåi thích hôïp nhaát cuûa nhoùm Quan hoï vaøo khoaûng töø 20-30 tuoåi, lôùn hôn seõ trôû thaønh lôùp anh/chò goùp phaàn vaøo vieäc toå chöùc, khoâng tham döï vaøo vieäc ca haùt cuûa nhöõng kyø hoïp maët thöôøng. Tuy khoâng goùp phaàn vaøo nhöõng kyø ñình ñaùm haùt xöôùng, caùc ngheä nhaân laõo thaønh ñaõ coù moät soá voán lieáng ngheä thuaät kyø cöïu, vì theá ñaõ giöõ phaàn quan troïng: phaùt trieån vaø saùng taùc. Thaät theá, caùc baøi haùt Quan hoï haàu heát ñöôïc saùng taùc bôûi nhöõng ngheä nhaân lôùn tuoåi vaø truyeàn laïi cho caùc löùa thanh nieân thieáu nöõ Quan hoï. Chuùng ta seõ trôû laïi, xem xeùt veà maët ngheä thuaät, laøn ñieäu cuûa nhöõng baøi haùt Quan hoï trong moät baøi vieát khaùc, bôûi vì kho taøng ñeå laïi raát vó ñaïi.
Ngaøy Hoäi
Trong nhöõng ngaøy hoäi, heø, teá, leã, hoï tuï taäp laïi haùt ñoái vôùi nhau. Nhöng khoâng chæ trong nhöõng ngaøy aáy maø thoâi, coù khi nhoùm Quan hoï xaõ naøy môøi nhoùm ôû xaõ kia ñeán, nhoùm hoïp taïi moät ñòa ñieåm ñaõ ñònh tröôùc. Cuøng nhau aên uoáng, ñi xem hoäi, vaø haùt Quan hoï, töø chieàu haùt ñoái vôùi nhau cho ñeán gaàn saùng.
Moät ñaëc ñieåm nöõa cuûa Quan hoï laø nhöõng laøng Quan hoï ñeàu ñi theo tuïc leä, leà loái haún hoøi, ñaây chöùng toû coù moät toå chöùc roõ raøng vaø ñöôïc daân laøng öng thuaän. Söï toå chöùc aáy keát hôïp vôùi nhöõng laøng Quan hoï chung quanh, ñeå ñi ñeán vieäc phaân chia ngaøy hoäò Haàu heát, nhöõng ngaøy hoäi hoïp aáy vaøo ba thaùng ñaàu aâm lòch, trong tieát Xuaân. Coù leõ, cuõng vì söï lieân heä tröïc tieáp vôùi coâng vieäc trong naêm, neân saép xeáp vaøo nhöõng thaùng raûnh roãi. Nhöõng ngaøy hoäi aáy, ñöôïc chæ ñònh vaø phaân chia caû naêm tröôùc ñoù, do nhöõng ngöôøi ñaïi dieän cuûa nhöõng laøng Quan hoï (goïi laø oâng/baø Truøm), teà töïu laïi quyeát ñònh vaø phaân chia.
Trong ngaøy hoäi Xuaân, nhöõng laøng Quan hoï chung quanh ñeán döï, ñòa ñieåm coù theå laø ôû treân moät ngoïn ñoài, ngoaøi chôï, tröôùc ñình, hay chuøaï Sau ñaây laø baûng cuûa moät soá ngaøy hoäi ñaõ ñöôïc chæ ñònh haøng naêm, teân laøng xaõ hoaëc nhöõng nôi ñòa danh ñöôïc ghi trong ngoaëc:
Thaùng Gieâng
Muøng 4: Chaép
Muøng 5: OÙ, Muoái, Daïm, Böôûi
Muøng 6: Neùm, Seû
Muøng 7: Ñoáng Cao, Baùng, Nhoài, Khaùm
Muøng 8: Choïi, Ñoï
Muøng 9: Vaø, Boø, Nguyeãn
Muøng 10: Naùc, Hoä, Veä, Bòu Thi, Röøng Coáng, Cheø
Muøng 11: Neánh
Muøng 12: Soùi, Bòu Trung
Muøng 13: Luõng Giang, Luõng Sôn, Noäi Dueä, Yeân Töø
Muøng 14: Maønh
Muøng 15: Traø, Ñoâng Môi, Tam Taûo, Dieàm
Muøng 16: Tam Sôn, Thò Caàu (Chuøa Trong)
Muøng 18: Thanh Sôn
Muøng 20: Thò Caàu (Chuøa Ngoaøi)
Muøng 25: Ngang Noäi
Muøng 28: Buøi
Muøng 30: Bòu Trung
Thaùng Hai
Muøng 2: Ñaëng Xaù
Muøng 6: Tieâu Thöôïng
Muøng 7: Tieâu Long
Muøng 15: Ñieàu
Muøng 19: Maønh
Muøng 15: Yeân Xaù Ngoaïi, Thuï Ninh
...
Haún thaáy, muøa Xuaân ta coù nhieàu ngaøy hoäi Quan hoï nhaát. Vaøo nhöõng thaùng khaùc, raûi raùc cuõng coù nhöõng ngaøy Hoäi haùt Quan hoï, nay chæ coøn tìm thaáy trong nhöõng caâu Quan hoï nhö:
Nhôù ngaøy moàng 7 thaùng 3
Trôû veà hoäi Laùng, trôû ra hoäi Thaày
Ñaáy laø chöa keå nhöõng buoåi haùt Quan hoï ñeå caàu möa (vì haàu heát caùc laøng soáng baèng ngheà noâng), caàu may, caàu thònh, caàu phuùc, hoaëc trong nhöõng buoåi cöôùi xin, khao laõo, tang leã, hoaëc thôø cuùng toå tieân. Haún thaáy Quan hoï ñaõ ñoùng moät vai troø ngheä thuaät chuû yeáu trong neáp soáng cuûa daân gian thôøi aáy.
Sinh hoaït vaø tuïc leä
Khi noùi ñeán sinh hoaït cuûa Quan hoï, tuy raèng moãi laøng coù moät sinh hoaït rieâng, nhöõng tieåu tieát coù theå bieán ñoåi ñoâi chuùt, nhöng phaàn lôùn ñaõ theo moät khuoân khoå chung. Sau ñaây laø nhöõng neùt sinh hoaït chung cuûa nhöõng laøng Quan hoï:
Keát baïn:
Vieäc keát baïn giöõa nam nöõ ñöôïc phaùt hieän ôû taát caû caùc laøng Quan hoï. Tuy nhieân, veà maët hình thöùc, yù nghóa, cuõng nhö thuû tuïc, ñeàu khaùc nhau. Coù nhöõng laøng keát baïn vôùi nhau, vì coù moät söï lieân heä tuïc leä vôùi nhau, nhö cuøng thôø moät vò thaùnh (thaønh hoaøng) hay coù nhöõng ngaøy teá leã gioáng nhau\. Söï vieäc naøy, coù theå suy ra töø söï phaùt trieån cuûa laøng maïc töø moät laøng chính. Cuõng coù moät soá, keát baïn vì söï sinh toàn ngheà nghieäp, nhö cuøng phaùt trieån noâng nghieäp beân caïnh moät nhaùnh soâng, cuøng nhau ñaép moät con ñeâ. Hay coù theå nhöõng laøng hay mua baùn saûn phaåm cuûa nhau, nöông töïa vaøo nhau ñeå sinh soáng. Taát caû, Quan hoï ñaõ döï phaàn laøm sôïi daây vaên hoaù cho tình thaân höõu ngaøy moät gaén boù. Söï keát baïn naøy coù tính caùch phuïc vuï coäng ñoàng hôn laø caù nhaân. Duøng vaên hoaù trong tinh thaàn ñoaøn keát cho söï vieäc chung, trong khuoân khoå sinh toàn, phaùt trieån cuûa laøng, thay vì tình caûm rieâng tö nam nöõ. Tuy theá, söï gaàn guõi aáy khoâng theå ngaên chaän ñöôïc tình caûm nam nöõ boäc phaùt töï nhieân, qua nhöõng lôøi ca, laøn ñieäu cuûa nhöõng baøi Quan hoï coøn toàn taïi.
Tuïc leä keát baïn thöôøng coù teân khaùc nhau nhö keát chaï, keát nghóa; cuõng khoâng ngoaøi muïc ñích laøm taêng phaàn töông giao giöõa hai laøng.
Ñaøo taïo vaø toå chöùc:
Trong moïi ñoaøn theå sinh hoaït, ñaøo taïo vaø toå chöùc laø hai yeáu toá chính ñeå ñoaøn theå aáy toàn taïi vaø phaùt trieån. Quan hoï coù moät neùt ñaøo taïo khaù ñoäc ñaùo, vaø raát... töï nhieân. "Boïn" Quan hoï trong laøng bao giôø cuõng ñöôïc moät soá caùc em nhoû chuù yù vaø öa thích. Caùc em aáy ñöôïc anh chò Quan hoï xin pheùp cha meï, cho ñi theo ñaëng taäp haùt vaø tham gia trong nhöõng kyø haùt thi, haùt leã, haùt chôi vôùi nhoùm Quan hoï baïn. Qua nhöõng buoåi aáy, caùc em ñöôïc thöïc taäp veà maët ngheä thuaät cuõng nhö bieát caùch thöøa tieáp baïn. Khi caùc em lôùn leân, thay theá caùc anh chò, lôùp lôùn seõ thaønh "Quan hoï cöïu". Quan hoï cöïu vaãn cuøng lôùp ñaøn em ñoùng goùp tieàn nong, phuï giuùp trong nhöõng ngaøy ñoùn baïn hoaëc theát baïn.
Lôùp Quan hoï cöïu nay ñaõ naém vöõng veà maët ngheä thuaät, kinh nghieäm, seõ tham gia nhieàu hôn trong vieäc toå chöùc, choïn ngaøy haùt hoäi, haùt leã vôùi nhöõng laøng baïn, saùng taùc baøi haùt môùi, vaø huaán luyeän caùc löùa treû. Traùch nhieäm aáy haïn cheá vieäc ca ôû nhöõng buoåi haùt chôi vôùi Quan hoï baïn.
Chuùng ta thaáy coù moät söï chuyeån tieáp töï nhieân trong sinh hoaït Quan hoï, moïi vieäc tuaàn töï theo nhau, khoâng göôïng eùp vaø hoaøn toaøn trong tinh thaàn baûo boïc naâng ñôõ ôû moïi taàng lôùp trong ngheä nhaân Quan hoï.
Ñoùn baïn:
Trong nhöõng thaùng nhaøn roãi, khoâng ñi döï haùt ôû khu haùt leã, haùt hoäi; caùc laøng Quan hoï hay ruû nhau tuï hoïp laïi ôû nhaø cuûa moät Quan hoï cöïu, hay cuûa oâng/baø Truøm (ngöôøi ñaïi dieän cho nhoùm Quan hoï ôû moãi laøng). Nôi tuï hoïp ñöôïc goïi laø nhaø chöùa. Xin coù vaøi lôøi veà chöõ "nhaø chöùa". Ngaøy xöa, cuïm töø naøy khoâng coù yù nghóa xaáu nhö nay. Ñaây laø teân goïi chính thöùc cho choã hoïp nhau taäp taønh vaø ñoùn Quan hoï baïn. Tuïc leä naøy ñöôïc moïi laøng coâng nhaän vaø xem nhö caùch ñoái söû lòch thieäp vôùi nhau.
Khi muoán môøi nhau, töø chieàu hoâm tröôùc, beân Quan hoï môøi, seõ cöû moät ngöôøi trong nhoùm ñaïi dieän ñeán laøng baïn ñeå coù lôøi môøi. Beân ñöôïc môøi, seõ toå chöùc ngay moät canh haùt, vaø giöõ baïn ôû laïi cho ñeán saùng hoâm sau môùi tieãn veà. Chieàu hoâm sau, nhoùm Quan hoï baïn seõ qua laøng môøi, nhö ñaõ heïn. Beân chuû ñoùn khaùch ngay töø coång laøng, seõ ñöa baïn ñi leã thôø vaø haùt chuùc (phaàn naøy ñöôïc goïi laø "ca söï taïi ñình"). Xong, seõ daãn baïn veà nhaø chöùa. Sau khi hai beân thaêm hoûi nhau vaø taëng quaø, seõ baét ñaàu haùt cho ñeán nöûa ñeâm môùi aên côm. Caùc moùn aên kieâng môõ vaø vaøi laøng coøn coù röôïu. AÊn xong, caùc Quan hoï haùt tieáp. Sau moät chaëng thì coù "tieäc nöôùc" (xoâi voø, cheø ñoã, baùnh coám, baùnh xu xeâ...), vaø tieáp tuïc chuyeän troø, hoaëc haùt tieáp cho ñeán saùng. Saùng hoâm sau, beân môøi seõ daãn Quan hoï baïn veà nhaø thaêm cha meï, vaø chieàu laïi taäp trung ôû nhaø chöùa. Hai beân bieáu quaø cho cha meï, vaø coù theå ca haùt tieáp cho ñeán khuya môùi chia tay, beân chuû tieãn baïn ra veà.
Caùch ñoùn tieáp naøy cho ta thaáy moät söï thaân tình khaéng khít. Beân ñaèng chuû heát loøng thöøa tieáp, vaø beân baïn cuõng nhaát möïc cö xöû troïn tình. Söï ñoùn tieáp, môøi laøng baïn qua ca haùt nhaèm vaøo muïc ñích: keát thaân, taäp döôït cho nhöõng ngaøy hoäi saép ñeán, vaø öôùm tröôùc ñeå xem nhoùm Quan hoï naøo coù trình ñoä töông xöùng seõ ñöôïc môøi haùt vôùi nhau ôû ngaøy hoäi lôùn.
Baïn Quan hoï khoâng laáy nhau:
Moät neùt ñaëc thuø trong sinh hoaït Quan hoï laø nam nöõ trong nhoùm Quan hoï khoâng laáy nhau. Tuy nhieân ñaáy chæ laø moät phaàn lôùn cuûa caùc laøng Quan hoï. Taát caû caùc laøng coù tuïc leä keát chaï tuyeät ñoái ñeàu khoâng cho nam nöõ ôû hai laøng aáy laáy nhau. Nhöõng laøng Quan hoï khoâng coù trong tuïc leä keát chaï, nam nöõ coù theå cöôùi gaû, nhöng ñieàu naøy raát haïn cheá.
Coù leõ vì theá, yù nghóa vaø muïc ñích Quan hoï ñaõ ñöôïc duy trì vôùi möùc ñoä cao. Vì phuïc vuï coäng ñoàng, cho laøng cho xaõ, Quan hoï môùi ñöôïc coâng nhaän vaø toàn taïi, neáu khoâng theá Quan hoï seõ maát ñi lyù töôûng chính ñaùng.
Kieâng heøm:
Vì lyù do kieâng teân (traùnh neâu teân vì lyù do toân troïng) cuûa nhöõng vò thaùnh, nhöõng laøng Quan hoï ñaõ ñoïc cheäch ñi moät soá chöõ hay duøng chöõ khaùc thay theá. Thí duï nhö moät soá laøng ñaõ noùi "ca Quan hoï" thay vì "haùt Quan hoï", taïi vì nhöõng laøng aáy thôø hai vò Chöông Hoáng vaø Chöông Haùt. Chöõ "ñoâng" ñöôïc ñoïc cheäch ñi thaønh chöõ "ñöông", nhö: maët trôøi moïc ñaèng ñöông, buoåi chôï ñöông, ñöông Quan hoï... taïi vì coù vò thaønh hoaøng Ñoâng Haûi ñaïi vöông. Laïi coù moät soá laøng traùnh chöõ "long", ñoïc thaønh "luoâng", vì coù vò Long Haûi ñaïi vöông vaø Ñoâng Long coâng chuùaï Vì theá khi ñoïc laïi nhöõng lôøi ca Quan hoï, moät phaàn khoù hieåu cuõng vì nhöõng chöõ ñoïc cheäch ra nhö theá.
Caùch haùt:
Quan hoï thöôøng haùt ñoâi, moät beân xöôùng, moät beân hoaï Moät beân ngöôøi haùt tröôùc, beân kia cuõng cöû moät ngöôøi ra haùt ñoái laïi. Ngöôøi ca chính baét gioïng tröôùc, ngöôøi thöù nhì theo gioïng aáy maø hoaï theo (goïi laø haùt luoàn). Coù 2 caùch xeáp ñaët: hai chieác phaûn keâ ñoái dieän nhau, hoaëc laø hai tröôøng kyû (gheá daøi) vaø baøn ôû giöõaï Ngöôøi haùt coù theå ngoài hoaëc ñöùng, khi ñöùng thì ñoâi haùt quay maët vaøo nhau, duøng quaït che mieäng vaø maét nhìn xuoáng ñaát. Thænh thoaûng môùi lieác nhìn vaøo mieäng nhau ñeå ca cho ñeàuï Tö theá naøy, ngöôøi Quan hoï cho laø thuaän tieän vaø nghieâm tuùc nhaát. Thöù töï baøi haùt phaûi theo gioïng, beân kia haùt gioïng gì, beân naøy phaûi haùt ñoái theo gioïng aáî Thöù töï phaàn lôùn baét ñaàu baèng gioïng "leà loái", chöøng möôøi baøi thì ñoåi qua "Soång", xong ñeán "Vaët" vaø cuoái cuøng laø "Giaõ Baïn".
Ñaáy laø moät vaøi neùt chung trong sinh hoaït Quan hoï, tuy nhieân chuùng ta thöøa bieát coù nhöõng tieåu tieát khaùc nhau vì moãi laøng coù nhöõng ngaøy hoäi rieâng. Caùch toå chöùc hoäi cuõng nhö toå chöùc haùt Quan hoï coù moät vaøi saéc thaùi khaùc nhau. Ñieàu naøy cho ta thaáy söï phong phuù trong sinh hoaït Quan hoï, dieãn ñaït moät caùch töï nhieân, ñaõ ñöôïc thaám nhuaàn saâu vaøo neáp soáng vaø tö töôûng cuûa ngöôøi Quan hoï thôøi baáy giôø.
~ ~ ~
Neàn vaên minh, caùch toå chöùc laøng xaõ, caùch cö xöû vôùi nhau vaø söï sinh hoaït trong ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân laøng ñaõ quyeän vaøo cuøng vôùi ngheä thuaät Quan hoï taïo neân moät neùt vaên hoaù ñaëc bieät. Saéc thaùi vaø söï phaùt trieån töï nhieân cuûa Quan hoï phaûn aûnh taâm tình vaø taøi öùng ñoái beùn nhaïy cuûa daân ta. Töôûng raèng, moät ngheä thuaät phong phuù vaø laønh maïnh, nhö theá haún seõ ñöôïc caùc nhaø chính trò öu ñaõi vaø naâng ñôõ duy trì, ñaùng tieác thay Quan hoï giôø ñaõ trôû thaønh moät ñeà taøi ñeå tìm hieåu.
Muøa Xuaân haøng naêm vaãn trôû veà vôùi chuùng ta, treân queâ höông xöù sôû, treân ngoïn ñoài xanh möôùt ôû laøng Lim, vôùi chôï laøng OÙ, nhöng nay haún thieáu nhöõng caâu ca, laøn ñieäu, gioïng haùt Quan hoï. Giôø chuùng ta khoâng coøn thaáy caûnh saëc sôõ maøu saéc hoäi Xuaân ôû ngoaøi ñoàò Thanh nieân che duø, aùo luïa, aùo the, quaàn oáng sôù; thieáu nöõ ñoäi noùn quai thao, aùo töù thaân, nhieãu ñieàu nhieãu tía, yeám ñaøo xeû con nhaïn, thaét löng hoa ñaøo hoa lyù, ñeo khuyeân vaøng xaø tích... Nay ñaõ maát keå töø thaùng 8 naêm 1945, thaät ñaùng tieác thay.
Taøi lieäu tham khaûo:
[1] Ñaëng Vaên Lung, Hoàng Thao, Traàn Linh Quyù. Quan Hoï nguoàn goác vaø quaù trình phaùt trieån. Nhaø Xuaát baûn khoa hoïc xaõ hoäi, Haø Noäi, VN. 1978
[2] Daân Ca Vieät Nam. Nhaø xuaát baûn vaên hoaù. Haø Noäi, VN. 1976
[3] Leâ Huy - Huy Traân. Nhaïc Khí Daân Toäc Vieät Nam. Nhaø xuaát baûn vaên hoaù. Haø Noäi, VN. 1984
[4] Video ca nhaïc Ngöôøi ôû ñöøng veà, Quan hoï Baéc Ninh. Apple Films, California, USAÏ 1996.
[5] Baêng nhaïc Tieáng haùt Quan hoï. Sôû vaên hoaù thoâng tin Haûi Phoøng. Haûi Phoøng, VN. 1995
[6] Phaïm vaên Sôn. Vieät Söû Toaøn Thö, töø thöôïng coå ñeán hieän ñaïò Thu Laâm AÁn Thö. Saøi Goøn, VN. 1960. In laïi bôûi Cô sôû xuaát baûn Ñaïi Nam. California, USAÏ 1994.
[7] Ñaøo Duy Anh. Haùn Vieät Töø Ñieån. Tröôøng Thi xuaát baûn. Saøi Goøn, VN. 1957
[8] Nguyeãn vaên Khoân. Anh Vieät Töø Ñieån, loaïi thoâng duïng. Nhaø saùch Khai Trí. Saøi Goøn, VN. 1970. o
Taëng tuoåi meâ huyeàn thoaïi Andecxen
Tuyeát rôi
buïi môø traàn theá
Laïi moät mình
chìm trong ñeâm
Tìm
Ngoïn neán saùng
bình an beân khung cöûa
Ñaâu roài, baø ôi !
Vaøo ñôøi
vui cuoäc chôi
Coå tích ba chieác que dieâm
Ñôïi maøn ñeâm
coâng baèng thaép cao
nhöõng naøng sao
tuoåi naøo mô öôùc
Moät que dieâm ñaõ baät
chaùy tuoåi thô
Moõi moøn chôø
voøng tay aám meï cha
Tieáng coøi taøu ñi xa
beân hieân nhaø
In treân laù oåi,
moãi saùng mai
Ngaøy daøi, khoâng ñuû aám moät que dieâm
Moät que dieâm ñaõ baät
luùc thieáu thôøi
Saùch vôû chôi vôi
Moäng lôùn ngaøn khôi
Maøu ñoû vaøng choùi maét
Chaäp chôøn - Gaït gaãm
Tay quaán cuoän tay
Chaân boù chaân
Xoaén xít oâm soá phaän
Ñeå moät laàn
Tieác que dieâm
Que dieâm thöù ba
chöa daùm baät
Ngoài nghe gioït ñôøi
Thanh xuaân töø ngoïn neán ñeâm
Traéng chaûy toùc mai
troøn veát phoûng
Daáu que dieâm cuoái cuøng
Ñaùy hoäp thôøi gian
Ai seõ môû
Ai seõ baät
Ai seõ - vaø ai seõ
Cho moät laàn
hieän thöïc
Cuûa tuoåi meâ huyeàn thoaïi ngaøy xöa
Truùc Leâ
Ñôn Ñieäu
Thöa em, toâi caùm ôn ñôøi
Ñaõ cho lôøi noùi ñôm choài yeâu thöông
Caùm ôn em, nhöõng ñeâm tröôøng
Long lanh ñoïng ít gioït söông goïi laø
Caùm ôn maët tuyeát troå hoa
Nieàm Vui
Thöa em, haïnh phuùc töø traàn
Ñeå con tim soáng troïn laàn hoài sinh
AÅn sau boùng toái, laëng thinh
Thöa em, laø tieáng bình minh goïi môøi
Nieàm vui nguû giöõa tim coâi
Laäp Ñoâng
Thöa em, thu vaãn coøn. Sao
Toâi nghe treân moãi teá baøo quaïnh hiu
Troå ra töøng nhaùnh tòch lieâu
Caønh gai saéc ñöôïm ít nhieàu giaù ñoâng
Thöa em, thu vaãn trong loøng
Nguyeãn Phöôùc Nguyeân
Caùch ñaây gaàn 200 traêm, moät ngoâi laøng nhoû taïi vöông quoác Bæ boãng trôû neân danh tieáng, ngoâi laøng naøy ñaõ ñi vaøo trong lòch söû bang giao quoác teá nhö moät ñieåm moác trong söï thaêng traàm giöõa caùc sieâu cöôøng: ngoâi laøng Waterloo: ngaøy 18 thaùng 6 naêm 1815, töông Arthur Wellesley, töôùc hieäu Quaân Coâng Wellington chæ huy 75 ngaøn quaân Anh giao chieán vôùi 100 ngaøn quaân Phaùp döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Hoaøng Ñeá Napoleon, ngoaøi ra coøn coù Thoáng Cheá Gebhard Von Blucher caàm ñaàu 125 ngaøn quaân Ñöùc chuyeån tôùi ñeå hoã trôï cho quaân Anh. Keát quaû ra sao ngaøy nay chuùng ta ñaõ roõ: quaân Phaùp ñaïi baïi, Hoaøng Ñeá Napoleon bò baét, nöôùc Phaùp maát luoân hy voïng laøm baù chuû Chaâu AÂu maø tuït xuoáng laøm cöôøng quoác haïng nhì sau nöôùc Anh, Anh Quoác trôû thaønh moät sieâu cöôøng laàn ñaàu tieân trong lòch söû coù kích thöôùc toaøn caàu vôùi aûnh höôûng toaû roäng ra khaép theá giôùi.
Ñöôïc yeåm trôï baèng moät haïm ñoäi vieãn döông huøng haäu, moät neàn kyõ ngheä toaøn thònh, ngöôøi Anh ñaõ laøm baù chuû moät vuøng ñaát meânh moâng treân toaøn theá giôùi, traûi roäng treân 5 luïc ñòa. Taïi AÙ Chaâu, sieâu cöôøng Anh ñaõ giao chieán vaø ñaùnh baïi ñeä nhaát cöôøng quoác AÙ Chaâu thôøi baáy giôø laø Trung Hoa trong nhöõng traän ñuïng ñoä töø naêm 1839 ñeán naêm 1842. Taïi Nam Phi, hoaû löïc huøng haäu cuûa voûn veïn 50 vieân caûnh saùt Nam Phi goác Anh ñaõ "laøm coû" hôn 5000 loaïn quaân thuoäc saéc daân Ndebele trong hôn 1 giôø röôõi, chieán cuoäc keát thuùc nhanh choùng vôùi phe Ndebele thöông vong hôn 60% quaân soá. Taïi Myõ Chaâu vaø UÙc Chaâu, ngöôøi Anh döïa treân nhöõng kyõ thuaät tinh xaûo ñaõ khuaát phuïc vaø thieát laäp nhöõng vuøng ñaát thuoäc ñòa chaïy ñoïc theo bôø bieån, laøm neàn moùng cho söï hình thaønh cuûa sieâu cöôøng hieän ñaïi trong theá kyû 20. Cuoäc caùch maïng coâng nghieäp phaùt xuaát töø nöôùc Anh töø theá kyû 18 ñaõ nhanh choùng lan traøn ra khaép theá giôùi, baét ñaàu baèng maùy keùo sôïi, xe boâng vaûi, maùy chaïy hôi nöôùc, ngöôøi Anh tìm ra kyõ thuaät luyeän kim, ñoùng taàu, nhöõng öu theá naøy ñaõ ñöa nöôùc Anh leân haøng baù chuû theá giôùi. Trong hôn 100 naêm, sieâu cöôøng naøy ñaõ ñaët ñeå moät neàn traät töï döïa treân söùc maïnh quaân söï, buoân baùn trao ñoåi giöõa caùc quoác gia tieán haønh oån thoaû döôùi söï giaùm saùt cuûa ngöôøi Anh, caùc quoác gia naøo laêm le quoác höuõ hoaù caùc coâng ty Anh ñeàu neám muøi thaûm baïi, chieán haïm cuøng troïng phaùo ñöôïc chuyeån ñeán nhanh choùng taùi laäp traät töï. Cuoäc noäi chieán taïi Myõ giöõa mieàn Baéc coâng nghieäp vaø mieàn Nam noâng nghieäp keát thuùc vôùi chieán thaéng cuûa mieàn Baéc, keå töø ñoù nöôùc Myõ höôùng thaúng veà con ñöôøng coâng nghieäp hoaù nhöõng vuøng ñaát meânh moâng treân nhöõng tieåu bang mieàn vieãn Taây.
Neàn thaùi bình Pax Britanica keùo daøi hôn 100 naêm thöïc söï chaám döùt vaøo theá chieán thöù hai. Anh Quoác, sau nhöõng phí toån khoång loà vì chieán tranh vôùi Ñöùc, chieán tranh thuoäc ñòa vaø söï caïnh tranh kòch lieät cuûa caùc quoác gia tieàn tieán khaùc ñaõ laâm vaøo caûnh khaùnh kieät. Trong tình traïng ñoù, Anh Quoác khoâng theå ñöùng ra ñaûm baûo moät traät töï töông ñoái cho neàn kinh teá theá giôùi, vaø vai troø naøy veà tay Hoa Kyø. Sau theá chieán Hai, neàn kinh teá Hoa Kyø phaùt trieån maïnh, taøi nguyeân doài daøo, caùn caân thöông maïi nghieâng veà phía Hoa Kyø vôùi soá thöông vuï khoång loà khieán cho Hoa kyø coù ñuû phöông tieän truøng tu AÂu Chaâu qua keá hoaïch Marshall, vaø laõnh ñaïo theá giôùi trong cuoäc chieán tranh laïnh. Theá nhöng, vôùi ñaø tieán boä nhanh choùng trong laõnh vöïc khoa hoïc kyõ thuaät, ñaåy maïnh vieäc caïnh tranh treân laõnh vöïc quoác teá ñaõ khieán cho vai troø laõnh ñaïo cuûa Hoa Kyø suy giaûm nhanh choùng, töø vò trí chuû nôï cuoái thaäp nieân 40 lui xuoáng vò trí con nôï trong thôøi gian gaàn ñaây, söï suy thoaùi veà kinh teá ñeán tröôùc, vaø tröôùc khaù laâu, tröôùc khi söï suy thoaùi veà quaân söï hình thaønh. Döïa treân nhöõng dieàu suy luaän treân, ta coù theå thaáy moät thôøi kyø baát oån lôùn treân theá giôùi khi sieâu cöôøng khoâng coøn khaû naêng taùi laäp traät töï treân toaøn caàu cuøng moät luùc, maø caùc khuynh höôùng phaân lieät ngaøy caøng maïnh vaø trang bò baèng nhieàu vuõ khí toái taân, hoï seõ coù ñuû phöông tieän baét bí theá giôùi, nhöõng vuï noåi loaïn taïi Mexico, Columbia, khuûng boá taïi Lebanon, Israel hay Anh, Phaùp laø nhöõng thí duï ñieån hình cho thaáy neàn traät töï cuõ ñang bò ñaûo loän.
Caøng tieán gaàn vaøo theá kyû 21, lôøi tieân ñoaùn cuûa ngoaïi tröôûng Hoa Kyø John Hay vaøo cuoái theá kyû 19 veà töông lai cuûa Chaâu AÙ Thaùi Bình Döông laïi trôû thaønh hieän thöïc... OÂng cho raèng "Ñòa Trung Haûi laø bieån cuûa quaù khöù, Ñaïi Taây Döông laø bieån cuûa hieän taïi, Thaùi Bình Döông laø bieån cuûa töông lai ". Thôøi töông lai cuûa John Hay ñang daàn daàn trôû thaønh hieän taïi vôùi tieàm naêng kinh teá cuûa vuøng Chaâu AÙ Thaùi Bình Döông ñang phaùt trieån vöôït böïc, cuøng vôùi Nhaät Baûn, caùc nöôùc ñang coâng nghieäp hoaù trong vuøng nhö Ñaøi Loan, Nam Haøn, Taân Gia Ba, Maõ Lai AÙ... gia taêng toång saûn löôïng haøng naêm, neáu ta chöa keå tôùi Trung Hoa Luïc Ñòa, Nam Döông, Phi Luaät Taân, vaøØ dó nhieân caû Vieät Nam ñang coá gaéng hoaø nhaäp vaøo luoàng trao ñoåi haøng hoaù lôùn nhaát treân theá giôùi trong theá kyû 21. Vaøo cuoái theá kyû 15, Ñeà Ñoác Ñaïi Taây Döông Columbus giong buoàm ra khôi tìm ra Myõ Chaâu, khôûi ñaàu cho söï hình thaønh neàn vaên minh Thieân chuùa Giaùo AÂu Chaâu, bao goàm Taây AÂu vaø Baéc.
Myõ ñaõ laøm baù chuû Ñaïi Taây Döông vaø laõnh ñaïo theá giôùi, nhieàu ñòa danh treân theá giôùi ngaøy nay ñöôïc daët teân baèng tieáng Anh, Phaùp hay Taây Ban Nha, vieäc ñoái thoaïi chính yeáu treân theá giôùi ñaët caên baûn treân tieáng Anh, Phaùp hay Taây Ban Nha, ñieån hình qua caùc toå chöùc quoác teá nhö Lieân Hieäp Quoác, UNESCO, IMF hay World Bank...
Tuy nhieân trong doøng thôì gian voâ taän cuûa Lòch Söû, moïi neàn vaên minh ñeàu phaûi chòu söï ñaøo thaûi cuûa ñònh luaät tuaàn hoaøn noù chi phoái moïi sinh hoaït cuûa con ngöôøi. Sau khi ñaït ñeán söï toaøn thònh, neàn vaên minh coâng nghieäp baét ñaàu ñi vaøo tình traïng thoaùi traøo: söï phaân hoaù treân theá giôùi ngaøy nay khoâng phaûi ngaãu nhieân maø coù, ñoù chæ laø söï chuyeån mình cuûa xaõ hoäi con ngöôøi khi baét ñaàu tieán vaøo moät hình thöùc sinh hoaït hoaøn toaøn môùi: töø chieán tranh taïi Somalia, Afghanistan, Bosnia... ñeán tình traïng kinh teá suy thoaùi treân toaøn theá giôùi, söï khuûng hoaûng naêng löôïng, oâ nhieãm moâi sinh, khuûng boá quoác teá. Nhaân loaïi ñang chuaån bò böôùc sang moät kyû nguyeân môùi: kyû nguyeân haäu coâng nghieäp, haäu hieän ñaïi, sieâu coâng nghieäp, hay kyû nguyeân tín hoïc, kyû nguyeân khoâng gian... taát caû nhöõng danh töø keå treân ñeàu chöa phaûn aûnh roõ reät bieán coá lôùn lao nhaát trong söï tieán boä cuûa con ngöôøi: söï hình thaønh cuûa moät neàn vaên minh hoaøn toaøn môùi, noù ñem laïi nhöõng söï thay ñoåi saâu saéc trong ñôøi soáng con ngöôøi, xaõ hoäi, kinh teá, chính trò... vaø ngay caû baûn chaát cuûa chieán tranh, hoaø bình. Coù theå noùi chuùng ta laø theá heä cuoái cuøng cuûa neàn vaên minh coâng nghieäp vaø laø theá heä ñaàu tieân cuûa neàn vaên minh tín hoïc.
Nhìn laïi Lòch Söû: hôn 500 tröôùc khi Columbus tìm ra Chaâu Myõ, AÂu Chaâu böôùc ra khoûi Ñeâm Ñen cuûa lòch söû ñeå tieán vaøo thôøi Trung Coå vôùi nhöõng thay ñoåi lôùn lao trong sinh hoaït cuûa con ngöôøi, cheá ñoä laøng xaõ, uy quyeàn cuûa Giaùo Hoaøng. Naêm traêm tröôùc nöõa, vaøo theá kyû thöù 5, neàn thaùi bình Pax Romania chaám döùt, Ñeá quoác La Maõ suïp ñoå, caû AÂu Chaâu phaân taùn thaønh töøng maûnh vuïn. Naêm traêm tröôùc nöõa, Chuùa Ky Toâ ra ñôøi môû 1 kyû nguyeân môùi cho loaøi ngöôøi. Naêm traêm tröôùc ñoù nöõa, phöông Ñoâng saûn xuaát ra Phaät Thích Ca, moät vó nhaân ñaët neàn taûng cho ñôøi soáng taâm linh cuûa con ngöôøi. Söï dieãn bieán tuaàn hoaøn cuûa lòch söû xaåy ra khoâng bieát do tình côø ngaãu nhieân hay theo moät traät töï mô hoà maø chæ coù Thöôïng Ñeá hieåu maø thoâi. Tuy nhieân vôùi söï thay ñoåi mau choùng cuûa khoa hoïc kyõ thuaät ngaøy nay, chuùng ta coù theå bieát chaéc ñöôïc moät ñieàu laø söï baát ngôø maø lòch söû daønh cho nhaân loaïi, caøng muoán veõ ñöôøng ñi chính xaùc cho lòch söû, con ngöôøi laïi caøng deã môû cöûa ñòa nguïc, nhö nhöõng gì chuùng ta ñaõ chöùng kieán trong theá kyû 20.
Quaû thaät ñaùng buoàn khi nhìn laïi nhöõng gì maø cuoäc caùch maïng coâng nghieäp ñaõ ñeå laïi cho chuùng ta tröôùc khi böôùc chaân vaøo theá kyû 21: 800 trieäu ngöôøi ngheøo khoå cuøng cöïc (taøi lieäu World Bank), 700 trieäu ngöôøi böõa no böõa ñoùi vaø 550 trieäu ngöôøi muø chöõ. Öôùc tính 1200 trieäu ngöôøi baét buoäc phaûi duøng nöôùc uoáng chöa khöû truøng, khoâng coù y teá coâng coäng ñeå saên soùc söùc khoeû ngöôøi daân. Treân theá giôùi chæ coù vaøo khoaûng töø 20 ñeán 30 quoác gia coâng nghieäp tuyø thuoäc vaøo nguyeân vaät lieäu cuûa theá giôùi thöù ba, hieän caùc quoác gia ñang môû mang ñang coá gaéng ñaåy maïnh coâng cuoäc kyõ ngheä hoaù baát keå ñeán nhöõng phí toån hay thieät haïi veà moâi sinh, xaõ hoäi... Nhöõng caên beänh nan y do neàn vaên vaên minh kyõ ngheä ñeå laïi cho con ngöôøi ôû haï baùn theá kyû 20 ngaøy caøng traàm troïng hôn maø chöa coù ai tìm ra bieän phaùp thích nghi ñeå cöùu chöõa kòp thôøi: ñình coâng, laïm phaùt, toäi aùc, ma tuyù, kyø thò, söï xa laï, coâ ñôn, khuûng hoaûng taâm thaàn raát thöôøng thaáy ôû khaép caùc ñoâ thò lôùn, khuûng hoaûng naêng löôïng coù nguy cô buøng noå baát cöù luùc naøo vì tieâu thuï caøng ngaøy caøng gia taêng maø toång soá daàu ôû döôùi ñaát laïi coù giôùi haïn, nhu caàu tìm kieám nhöõng nguoàn naêng löôïng taùi sinh coù theå thay theá daàu hoaû treân quy moâ toaøn caàu vaãn coøn ôû trong tình traïng thöû nghieäm, khai hoang röøng raäm ñaõ leân tôùi moät möùc ñoä baùo ñoäâng, cuøng vôùi oâ nhieãm khoâng khí vaø nöôùc bieån coù theå ñaõ goùp phaàn ñaùng keå vaøo thay ñoåi khí haäu treân theá giôùi: luït loäi taïi Baéc Myõ, haïn haïn taïi mieàn trung Chaâu Phi, laïnh giaù keùo daøi ôû AÂu Chaâu... Hoài chuoâng baùo töû cuûa neàn vaên minh coâng nghieäp baét ñaàu. Söï roái loaïn treân theá giôùi ngaøy nay töø chieán tranh ôû Somalia, Bosnia, Afghanistan ñeán ñình coâng ôû Nam Haøn, Ñaøi Loan, thaâm thuûng kinh nieân cuûa Myõ, tình traïng baát oån ôû Nam Myõ, Mexico, cho tôùi söï troài suït baát thöôøng cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn theá giôùi, lan traøn vuõ khí nguyeân töû, ma tuyù coù tính caùch toaøn caàu... nhöõng chæ soá treân cho thaáy côn soùng ngaàm ñang dieãn ra treân khaép caùc luïc ñòa, caùc quoác gia treân theá giôùi. Khoâng coù neàn vaên minh naøo coù theå baønh tröôùng maø laïi khoâng gaây ra söï xung ñoät vôùi caùc neàn vaên minh coù tröôùc. Vì theá neàn vaên minh tín hoïc, döïa treân söï phoå bieán, xöû duïng kieán thöùc, qua caùc phöông tieän sieâu truyeàn thoâng nhö: ñieän thö, ñieän baùo (fax), internet, fiber optical tranmission... ñang töø töø thay theá neàn vaên minh coâng nghieäp, ñaõ ñöa ñeán nhöõng söï thay ñoåi lôùn lao trong ñôøi soáng con ngöôøi cuõng nhö xaõ hoäi, quoác gia vaø quoác teá. Chuùng ta ñang tieán böôùc vaøo thieân nieân kyû thöù ba cuûa loaøi ngöôøi vôùi nhöõng thay ñoåi saâu saéc trong sinh hoaït con ngöôøi: töø hoân nhaân, gia dình, kinh teá, xaõ hoäi ñeán toân giaùo, chính trò... Quyeàn löïc chuyeån dòch töø ñaát ñai, qua tö baûn leân ñeán kieán thöùc. Lòch söû khoâng phaûi ñaõ keát thuùc nhö Friedrich Hegel, Kojeøve hay Fukuyama laàm töôûng maø chæ môùi baét ñaàu. Nothing is simple in history.o
Gioù tröa heø vu vô
Höông nheï nhaøng eâm dòu
Bay ñeán em baøi thô
Lôøi thöông, tim meàm yeáu
Tröa vaøng lung linh naéng
Mô maøng treân voõng nghe
Ñöôùi taøn thöa im laéng
Ve keâu, phöôïng nôû, heø
Con chim khuyeân nho nhoû
Nhìn qua chieác loàng tre
Ñôøi xoay nghieâng, naéng ñoû
Em hong toùc tröa heø
Göûi cho maây moät sôïi
Toùc daøi thöông nhôù ôi
Tình theânh thang vôøi vôïi
Sao em boû baàu trôøi ...
Tieáng ñaøn baàu khoan nhaët
Ai haùt baøi ru con
Gioù luøa, côn naéng gaét
Thoåi traøn, hoàn mieân man
Con ñöôøng voøng ñaát ñoû
Ñöa em ñeán cuoái laøng
Nôi tim anh ñeå ngoû
Tre xanh, böôùm löôïn vaøng
Tröôùc nhaø hoaøng anh nôû
Vaøng moät trôøi bô vô
Loaøi giaây leo bôõ ngôõ
Treo treân nhaùnh tình mô
Giôø thaùng heø nhôù phöôïng
Ñong ñöa tuoåi ngaây thô
AÙo bay, tình muoân höôùng
Taäp vôû hieàn ngu ngô
Anh ñöa tay ñoùn nheï
Caùnh phöôïng hoàng trong möa
Tim run run noùi kheõ
Lôøi yeâu daáu vu vô
Nhoát tình trong eâm dòu
Baèng khuùc thieân tình thô
Chieác loàng tre nhoû xíu
Chao ñaûo ... chìm trong möa
Con chim khuyeân cöù hoùt
Trong chieác loàng tre thöa
Baøi thô naøo dòu ngoït
Gioù bay, tình xa ñöa ...
traàn nguyeân thaûo
Phöông vöøa nhìn choàng, Hoøa, caàm khay caø pheâ vöøa cöôøi thaàm. Pha caø pheâ chaúng bieát laøm sao maø caø pheâ traøo ra leânh laùng trong khay. Thoâng thöôøng moãi saùng Phöông pha caø pheâ cho Hoøa, nhöng böõa nay Hoøa giaän Phöông vì Phöông khoâng chòu doïn veà ôû cuøng vôùi ba meï Hoøa.
Hoøa laø con trai uùt trong moät gia ñình buoân baùn ngöôøi Hoa ôû quaän tö. Laøm taøi xeá xe du lòch nhöng Hoøa laïi khoâng moàm naêm mieäng möôøi nhö nhöõng taøi xeá khaùc, Hoøa ít noùi voâ cuøng, chæ môû mieäng nhöõng khi caàn thieát laém. Vì ít noùi vaø cuõng khoâng lanh lôïi gì neân ñeán ba möôi tuoåi Hoøa nhôø mai moái môùi quen ñöôïc Phöông.
Thuôû ñaàu quen bieát boà bòch nhö ngöôøi ta thì phaûi ñöa ñi chôi ñoù ñaây, coøn Hoøa vaøo nhöõng ngaøy khoâng baän laùi xe laïi tôùi nhaø Phöông ngoài im laëng nhìn Phöông may ñoà gia coâng. Töø luùc ñeán tôùi luùc veà môû mieäng noùi ñoä moät hai caâu laø nhieàu laém roài. Em uùt Phöông, nhoû Phi, coù laàn noùi theøm thòt vòt quay. Hoøa chaúng noùi chaúng raèng ñaõ ñem moät bòch vòt quay vaø baùnh mì vaøo laàn keá ñoù. AÁy vaäy maø do duyeân phaän ñöa ñaåy sao ñoù Phöông ñaõ laáy Hoøa.
Meï Phöông maát naêm Phöông 13 tuoåi. Baø ra ñi nhanh choùng khoâng theå töôûng ñöôïc. Saùng 29 Teát ñoù meï Phöông coøn la Phöông veà vieäc khoâng bieát löïa thòt boø vaø caét thòt boø theo thôù. Chieàu baø may quaàn aùo Teát cho anh chò em Phöông, theá maø toái ñoù baø nguû vaø cheát chaúng traên troái gì caû.
Meï Phöông laø con uùt trong gia ñình, töôùng cao lôùn nhöng maûnh khaûnh vaø baø mang bònh tim baåm sinh. Töôùng cao lôùn vaø cuõng bò tim gioáng oâng ngoaïi neân baø ñöôïc oâng ngoaïi cöng nhöùt trong maáy ngöôøi con. Khi meï Phöông cheát, oâng ngoaïi traùch ba Phöông ñaõ ñem meï Phöông leân Ñaø Laït ñeå khí haäu khoâng quen neân bò cheát sôùm vaø ngoaïi giaän ba Phöông luoân.
Boán naêm sau dì Tö (chò cuûa meï Phöông) ñem Phöông vaø Phi veà Saøi Goøn nhaân dòp ra Ñaø Laït thaêm gia ñình Phöông. Dì Tö thaáy Phöông ñaõ 17 tuoåi maø con leo treøo treân caây vaø ñuoåi baét nhoâng nhoâng ngoaøi ñöôøng neân ngoû yù vôùi ba Phöông ñem hai ñöùa con gaùi veà ñeå baø daïy doã. Ba Phöông töø hoài meï Phöông maát ñang quen vôùi moät coâ gaùi lôùn hôn anh hai cuûa Phöông 2 tuoåi, nghóa laø chæ lôùn hôn Phöông coù 3 tuoåi thoâi. Sau ñoù ba ñaõ laáy coâ aáy laøm vôï keá. Meï gheû con choàng khoâng öa nhau, coù vaøi xích mích nho nhoû neân ba Phöông ñaõ ngaên ngoâi nhaø ra laøm hai, beân kia cho ba thaèng con trai soáng, beân naøy cho gia ñình môùi cuûa oâng. OÂng khoâng ngoù ngaøng gì tôùi maáy ñöùa con cuûa ngöôøi vôï tröôùc nöõa.
Anh Phöông ñi thanh nieân xung phong, laâu laâu veà nhaø moät laàn. Em trai keá Phöông laøm trong nhaø maùy tuy löông khoâng cao nhöng cuõng ñuû lo laáy baûn thaân mình. Coøn em trai keá uùt khoâng bình thöôøng neân chaúng ai möôùn laøm, nhöng laày laät cuõng soáng qua ngaøy.
Hai chò em Phuông veà Saøigoøn soáng vôùi dì Tö. Baø laø ngöôøi khoù tính nhaát trong nhöõng caäu dì cuûa Phöông. Baø daïy Phöông naáu aên, cho ñi hoïc may, hoïc caùch tieáp xuùc ôû caâu laïc boä Phuï Nöõ. Dì Tö xin cho Phi, luùc ñoù môùi 9 tuoåi, hoïc moät tröôøng tieåu hoïc ôû gaàn nhaø.
Dì Tö chæ coù moät ñöùa con trai duy nhaát teân Sôn. Sôn lôùn hôn Phöông möôøi tuoåi, ñaàu hoùi, luøn gioáng meï vaø cuõng khoù khaên ñeán phaùt gheùt. Sôn tröôùc ñoù coù moät ñôøi vôï vaø moät ñöùa con trai, nhöng chaúng hieåu sao hai vôï choàng chia tay. Ngöôøi vôï hieän thôøi cuûa Sôn teân Nguyeät, hai ngöôøi chöa coù con caùi. Nguyeät lanh lôïi, xinh ñeïp. Sôn, Nguyeät vaø chò em Phöông saùng saùng ñeán caâu laïc boä quaän 5 taäp Aikido.
Taäp ñöôïc moät thôøi gian, Sôn ñi laøm khuya khoâng daäy sôùm noåi, neân Sôn khoâng taäp nöõa. Coøn laïi Nguyeät vaø chò em Phöông vaãn ñi taäp ñeàu ñeàu. Ba ngöôøi chuyeån veà saân Bình Thaïnh taäp cho gaàn nhaø hôn. Nguyeät xinh ñeïp, aên noùi maën maø coù duyeân neân coù ngöôøi theo vaø ruû reâ ñi aên cheø, uoáng caø pheâ sau buoåi taäp. Phöông bieát vì cuõng ñöôïc ngöôøi ta môøi ñi theo keù nhöng Phöông chaúng hôû ra noùi vôùi dì Tö hay Sôn chuyeän ñoù. Nguyeät vaø Phöông aên yù vôùi nhau laém, chuyeän gì Nguyeät cuõng thaàm thì keå Phöông nghe. Nhöng roài moät thôøi gian sau "Giaáy khoâng goùi ñöôïc löûa" neân Sôn bieát coù keû ñang cua vôï mình. Sôn theo leân saân taäp tieáp vaø chæ nhöõng ngaøy Sôn ñi taäp thì Nguyeät môùi ñöôïc ñi taäp. Nguyeät nghó Phöông taâu hoùt gì vôùi Sôn hay dì Tö neân töø ñoù giaän Phöông, khoâng coøn thaân thieát thaàm thì vôùi Phöông.
Sau Nguyeät môû xaïp baùn vaûi ngoaøi chôï Tröông Minh Giaûng. Phaûi thöùc khuya daäy sôùm doïn haøng baän roän neân Nguyeät cuõng nghæ taäp luoân. Coøn laïi chò em Phöông vaãn coù maët "Treân taàng caây soá".
Daàn daàn Phöông boø leân ñai naâu vaø söûa soaïn thi leân ñai ñen thì phaûi nghæ taäp cuõng vì Nguyeät gheùt Phöông noùi ra noùi vaøo vôùi dì Tö raèng Phöông ñi taäp ñeå deã boà bòch.
Dì Tö khoâng cho Phöông taäp voõ nöõa maëc duø tröôùc ñoù dì laø ngöôøi khuyeán khích moïi ngöôøi taäp ñeå taêng cöôøng söùc khoûe vaø töï baûo veä mình. Phöông chæ coøn ñi hoïc may, laâu laâu nhôù baïn nhôù saân cuõng boû moät buoåi hoïc may leùn leân saân taäp thaêm baïn beø.
Thôøi gian daàn daàn troâi khi Phöông ñöôïc 23 tuoåi thì tình côø phaùt hieän ñöôïc gia taøi cuûa meï Phöông ñeå laïi. OÂng ngoaïi Phöông chia cho moãi ngöôøi con mình moät khoaûnh ñaát. Caäu Hai ñöôïc cho gaáp hai ñaát so vôùi meï Phöông vaø nhöõng ngöôøi con gaùi khaùc. Caäu Hai vaø dì Tö ñaõ huøn nhau dím maûnh ñaát vaø ngoâi nhaø phaàn cuûa meï Phöông. Phöông hoaøn toaøn khoâng bieát ñöôïc vieäc meï Phöông coù gia taøi ñeå laïi vì baø cheát quaù baát ngôø, khoâng daën doø ñöôïc. Hai ngöôøi aên chia khoâng ñoàng ñeàu vaø caõi vaõ neân vieäc vôõ lôõ ra. Baáy giôø Phöông môùi ñöôïc söï hoã trôï cuûa dì Tö ñeå ñem ra toøa kieän ñoøi laïi taøi saûn. Sau bao nhieâu ngaøy thaùng laên loän treân toøa, Phöông laáy laïi ñöôïc maûnh ñaát vaø ngoâi nhaø cuûa meï mình.
Maûnh ñaát roäng sau bao naêm boû troáng, nhöõng ngöôøi soáng laân caän ñaõ chieám cöù troàng troït thaâm laïm vaøo. Phöông ñem baùn ñaát, chæ giöõ laïi ngoâi nhaø ñeå chò em Phöông ôû. Khi baùn ñaát, Phöông ñaõ phaûi ñeàn cho moãi ngöôøi chieám cöù ñaát ñoù moät trieäu ñoàng (quaõng 100 USD). Tieàn baùn ñaát Phöông ñem chia ñeàu ra cho caùc anh em, moãi ngöôøi ñöôïc moät caây vaøng.
Luùc ñoù chaúng hieåu ma xui quyû khieán sao neân Phöông ñaõ ñem caây vaøng cuûa mình ñi mua xe gaén maùy cuûa dì Tö. Thöïc teá ñaõ mua laïi, traû tieàn ñaøng hoaøng nhöng treân giaáy tôø vaãn ñeå teân dì Tö. Khi Phöông muoán sang teân thì dì Tö noùi, "Ñeå teân vaäy coù sao ñaâu, khoâng leõ tao ñi giöït cuûa maøy aø?"
Naêm naêm sau dì Tö maát vì ung thö ruoät. Phöông theo dì Tö voâ nhaø thöông, keà caän chaêm soùc dì ñeán ngaøy dì maát. Tröôùc khi maát dì ngoû yù buoàn raàu vaø hoái haän ñaõ ñoái xöû gaét gao vôùi chò em Phöông.
Sau khi dì Tö maát, Phöông muoán baùn xe ñeå laáy tieàn mua maùy may may quaàn aùo kieám soáng taïi nhaø. Sôn luùc naøy trôû maët ñoøi laïi xe, noùi laø xe cuûa meï mình töùc laø cuûa mình, khoâng chòu sang teân cho Phöông baùn. Phöông ñaønh phaûi oâm luoân chieác xe maø ñi duø chaúng coù tieàn mua maùy may. Nhöng ngöôøi ôû hieàn gaëp laønh, meï moät ngöôøi baïn thöông hoaøn caûnh Phöông neân ñem cho Phöông chieác maùy may cuûa baø khi baø ñöôïc xuaát caûnh sang Myõ. Coøn vôï choàng Sôn khoâng ñöôïc ñi xuaát caûnh theo gia ñình Nguyeät vaø trôøi phaït theâm keû tai aùc laø hai vôï choàng chaúng coù ñöùa con naøo huû hæ. Nguyeät, vôï Sôn, bò bònh veà buoàng tröùng neân khoâng coù con ñöôïc. Vì chuyeän xöa chuyeän cuõ goäp laïi, Phöông khoâng lieân laïc vôùi vôï choàng Sôn.
Meï choàng Phöông lanh lôïi, khoân ngoan ñaõ boû tieàn ra lo chu ñaùo ñaùm cöôùi cuûa hai ngöôøi. Sau ñaùm cöôùi Phöông doïn veà nhaø choàng ôû. Ba Phöông töø Ñaø Laït luïm khuïm vaøo ôû vôùi Phi. Meï keá cuûa Phöông ñaõ boû ba Phöông sau khi "taëng" cho oâng theâm ba ñöùa con. Ba Phöông ñi laøm nuoâi maáy ñöùa nhoû thaät chaät vaät laøm oâng giaø ñi mau choùng.
Cuoäc ñôøi laøm daâu cuûa Phöông thaät traàn ai. Ba meï choàng Phöông baùn cheø ôû nhaø. Boán röôõi saùng Phöông phaûi daäy sôùm röûa ly taùch, phuï doïn haøng. Sau ñoù ñi chôï naáu aên cho caû nhaø. Nhaø khoù khaên, muoán aên moãi böõa moät moùn khaùc nhau, khoâng ñöôïc truøng moùn. Tröa Phöông khoâng ñöôïc nguû tröa, phaûi canh haøng cho ba choàng Phöông nguû. Toái ñeán 11-12 giôø Phöông môùi ñöôïc ngaû löng. Nhaø choàng Phöông ngöôøi Hoa, coù Phöông laø ngöôøi Vieät vaäy maø khi ngoài aên moïi ngöôøi duøng tieáng Quaûng xì xoà noùi vôùi nhau laøm Phöông aên côm cöù nuoát nuoát ñaïi ñaïi mau xong ñeå ñi ra coi haøng cho ñôõ trô.
Sinh hoaït nhö vaäy tôùi luùc Phöông coù baàu beù Traâm. Trong thôøi gian mang baàu vì xoùt chaùu noäi neân Phöông khoâng phaûi daäy sôùm, ñöôïc nguû tröa vaø ñöôïc ñi nguû toái luùc 10 giôø. Phöông gaày guoäc, xanh xao nhö xaùc cheát vì chaúng ñöôïc taåm boå gì caû. Beù Traâm ñöôïc ba thaùng, Phöông laïi trôû veà giôø giaác sinh hoaït cuõ. Beù Traâm nhoû xíu nhöng ñöôïc caùi ít khi bònh taät.
Nhaân dòp oâng anh choàng Phöông töø traïi hoài höông veà nöôùc, Phöông xin baø meï choàng veà laïi nhaø mình ôû naïi côù laø coù vôï oâng anh coi soùc vaø nhaø Phöông coù mình Phi soáng coâi cuùt. Baø meï choàng ñoàng yù vaø töø ñoù Phöông thoaùt khoûi caûnh laøm daâu.
Vôï oâng anh, Dung, baèng tuoåi Phi, nhoû hôn Phöông 4 tuoåi maø ñoaûng, aên noùi xaác voâ cuøng. Dung oâm ñöùa con trai ñoû hoûn veà cuøng vôùi choàng soáng trong gia ñình choàng. Baø meï choàng Phöông khoâng baét naït ñöôïc Dung nhö Phöông, baø coøn phaûi thöùc khuya daäy sôùm naáu côm haàu cho Dung. Dung cöù keâu Phöông laø "con Phöông", choàng Phöông laø "thaèng Hoøa" tænh queo. Phöông nghó duø laø vai veá lôùn hôn nhöng cuõng neân keâu sao cho nghe ñöôïc vì keâu vaäy hoaøi con nít seõ baét chöôùc.
Dung ñanh ñaù, coù laàn ba choàng Phöông ñeå beù Traâm luùc ñoù hôn moät tuoåi treân gheá cao. Beù Traâm xuoáng khoâng ñöôïc, khoùc reù leân laøm thöùc giaác ñöùa con nhoû cuûa Dung trong noâi gaàn ñoù. Dung giaän ra taùt beù Traâm moät caùi thaät maïnh haèn nguyeân baøn tay treân maù vaø caáu nheùo beù Traâm baàm tím heát caû tay. Beù Traâm chöa bieát noùi nhöng noù khoùc ra daáu neân Phöông hieåu vaø noùi Dung. Dung choái bay vaø meï choàng Phöông huøa laïi binh Dung laøm Phöông im.
Khi ñöôïc doïn ra rieâng ôû, Phöông phaûi lo mua saém tính toaùn ñuû thöù meät ngöôøi, buø laïi Phöông ñöôïc töï do thoaûi maùi veà tinh thaàn, veà giôø giaác neân daàn daàn Phöông bôùt xanh xao, gaày goø.
Dung ñoaûng, böôùng bænh toaøn laøm sai lôøi baø meï choàng daën doø, oâm con nguû nöôùng, khoâng laøm vieäc nhaø gì caû. Daën Dung ñi chôï naáu aên moãi böõa moät moùn khaùc nhau thì Dung naáu ñi naáu laïi ai aên cuõng ôùn. Daën naáu noài côm ñieän phaûi lau khoâ ñaùy noài, Dung khoâng nghe ñeå öôùt laøm chaùy ñen caû noài... Baø meï choàng chòu khoâng noåi beøn töï laøm heát cho vöøa yù. Dung ñöôïc theå caøng oâm con nguû giaø, thöùc daäy aên saùng xong xuoâi laø vôï choàng con caùi chôû nhau ñi chôi tôùi tröa veà aên côm.
Baø chò choàng veà thaêm gia ñình chòu khoâng noåi caûnh ñoù môùi keùo Hoøa ra noùi "Maù giaø roài, con daâu hai ba ñöùa maø khoâng ñöùa naøo haàu maù, maù phaûi haàu laïi con daâu. Maøy lieäu lieäu keâu vôï maøy veà laïi phuï maù ñi!" Hoøa nghe lôøi chò coá thuyeát phuïc Phöông doïn veà laïi nhöng Phöông khoâng chòu laøm Hoøa giaän khoâng noùi chuyeän maáy hoâm. Hoøa giaän khoâng nhôø Phöông pha caø pheâ saùng, töï pha laáy neân soùng saùnh tuøm lum ra khay.
Hoài tröôùc ôû khoå cöïc, goø boù, thöùc khuya daäy sôùm laøm daâu haàu caû nhaø. Baây giôø thoaùt ra ôû rieâng sung söôùng, töï do thoaûi maùi bao nhieâu ai daïi gì chui ñaàu mình voâ thoøng loïng laïi chôù? Choàng Phöông thaät thaø ñeán ñoä ñaàn ñoän khoâng nhìn ra ñöôïc söï ñaøy ñoïa cuûa Phöông hoài coøn ôû nhaø ba meï mình sao? Veà laïi kyø naøy khoâng nhöõng haàu ba meï choàng maø coøn haàu luoân vôï choàng oâng anh nöõa. Khoâng chöøng mình phaûi ñaùnh nhau vôùi Dung vì ñaùm con nít nöõa! Phöông vaãn khoâng taøi naøo queân ñöôïc caùi taùt vaø nhöõng caùi nheùo treân mình beù Traâm.
"Höøm", Phöông ngaãm nghó, "mình laø ngöôøi, con quyû caùi Dung ñoù cuõng laø ngöôøi. Noù cuõng daâu, mình cuõng daâu chôù coù phaûi ñaày tôù ñaâu maø aên hieáp mình hoaøi! Nhaø noù giaøu coù nhaø noù höôûng, mình ngheøo mình coù aên xin ai bao giôø ñaâu maø coi thöôøng mình! Keä, mình nhaát quyeát khoâng bao giôø doïn veà laïi heát! Baø chò oång thaáy xoùt xa maù mình thì sao hoång veà haàu haï ba maù baû vôùi con quyû ñoù ñi! OÅng muoán giaän thì cöù giaän cho söôùng ñi roài töø töø heát chôù gì!"o
Thaùng Hai
boãng aám
baát ngôø
quen nhau hoâm noï
ai ngôø
yeâu nhau
daãu khoâng
neân chuyeän traàu cau
yeâu ngöôì
maõi ñeán baïc ñaàu
chaúng phai
tn
" Troàng traàu troàng loän daây tieâu
Con theo haùt boäi, meï lieàu con hö "
Tình thieät, toâi khoâng roõ nghóa caâu thöù nhì cuûa hai caâu ca dao naøy. Nhöng caâu thöù nhaát thì toâi hieåu, khoâng raønh laém nhöng ñuû ñeå taùn höôu taùn vöôïn giuùp vui cho caùc baïn. Bôûi leõ moät phaàn tuoåi thô cuûa toâi gaén lieàn ôû queâ ngoaïi, Hoùc Moân, nôi noåi tieáng saûn xuaát nhieàu traàu cau ôû nöôùc ta.
Coù leõ traàu vaø tieâu cuøng hoï haøng vôùi nhau. Vì neáu so saùnh hai thöù laù thì chuùng gaàn gioáng nhau y heät. Chæ khaùc laø laù traàu khi voø leân xoâng muøi haêng haéc, caùi muøi maø toâi gheùt heát söùc, coù maøu xanh lôït nhö maøu laù chuoái non neáu nhìn gaàn nhöng nhìn xa gioáng nhö maøu vaøng, coøn laù tieâu coù maøu xanh ñaäm nhö maøu laù chuoái giaø. Tuoát heát laù ñi chæ coøn daây thì ñoá ai phaân bieät ñöôïc thöù naøo laø thöù naøo. Quaû thaät khoù bieát vì caû hai ñeàu gaàn gioáng nhau nhö in. Vì vaäy neáu lôõ ñeå laãn loän chuùng vôùi nhau thì toâi chæ coù theå phaân bieät ñöôïc sau khi daây ñaõ ra laù.
Muoán troàng traàu vaø tieâu, noâng gia chæ caàn caét ñi moät khuùc daây roài caém xuoáng ñaát. Töôùi nöôùc boùn phaân laø ñuû. Löïa khuùc daây goác toát hôn vì deã beùn reã. Luùc reã chöa moïc thì öôm trong boùng maùt, khi daây ra reã roài môùi ñem ra vöôøn troàng. Daây tieâu thích nôi raâm maùt coøn traàu khoaùi söông naéng. ÔÛ queâ, ngöôøi ta hay döïng thaønh giaøn ñeå troàng traàu vaø tieâu. Caây ñöôùc raát ñöôïc öa chuoäng vì reû, deã tìm mua. Bôûi vì goã ñöôùc chòu nöôùc gioûi hôn vaø laâu muïc neân veà sau daây traàu hay tieâu moïc nhieàu ra, leo traøn lan gaây theâm söùc naëng cuõng khoù laøm giaøn bò ñoå. Cuõng coù nôi ngöôøi ta duøng caây ñieân ñieån ñeå laøm giaøn. Loaïi caây naøy mau muïc hôn ñöôùc nhöng buø laïi naám meøo deã ñeo moïc theo neân ngöôøi laøm vöôøn cuõng thích vì thu hoaïch ñöôïc theâm moái lôïi phuï. Coøn neáu nhaø naøo khoâng coù vöôøn thì hoï ñeå traàu hoaëc tieâu moïc leo theo thaân caây mít caây cau.
Traàu chæ ra laù coøn tieâu ra hoät. Hoät tieâu luùc nhoû maøu xanh, khi chín maøu ñoû, phôi khoâ thì ra maøu ñen. Hoät moïc thaønh chuøm, moãi chuøm chæ daøi ñoä gang tay. Hoät ra ñeàu töø goác ñeán ngoïn neáu chòu ñaát chòu phaân. Thaønh ra ñeán muøa thu hoaïch moät maãu vöôøn tieâu cuõng cho raát nhieàu hoa lôïi.
Thaät ra, neáu khoâng ñöôïc luõ baïn daïy cho troø chôi mieät queâ thì giôø nay chaéc toâi cuõng khoâng raønh veà maáy thöù daây leo naøy ñaâu. Caây aên traùi môùi haáp daãn quyeán ruõ toâi chöù ba caùi thöù daây laù voâ boå ñoù, hôi ñaâu tìm toøi hieåu bieát chi cho meät. Nhôù moãi laàn veà queâ. Ngoaøi chuyeän phaù phaùch vöôøn ngoaïi, toâi thöôøng ñi theo boïn treû trang löùa la caø ñi phaù laøng phaù xoùm. Troø chôi öa thích laø chia phe baén loän. Naù thung thì bò caám tieät vì quaù nguy hieåm, baïn toâi beøn nghó ra oáng thuït baén nhau baèng ñaïn giaáy nhaät trình thaám nöôùc. Saün truùc moïc ôû ñaâu cuõng coù, chuùng toâi löïa caây giaø ñoán xuoáng. Xong cöa ra töøng ñoaïn daøi ñoä hai gang tay. OÁng truùc roãng ruoät laø noøng, xong veà luïc beáp laáy ñuõa laøm oáng thuït. Moät ñaàu ñuõa duøng giaáy vaø daây cao su coät chaët laïi ñeå caàm cho deã. Khi chôi thì xeù giaáy ñaõ thaám nöôùc, voø laïi laøm ñaïn, naïp voâ noøng. Vieân tröôùc voâ saün roài, khi naïp vieân sau thì thuït thaät maïnh. Hôi neùn seõ ñaåy vieân tröôùc ra vôùi moät tieáng noå buïp nhoû. Theá thoâi, maø tuïi toâi say söa röôït baén nhau caû buoåi laø chuyeän thöôøng.
Toâi thì ma maõnh. Bieát ñaïn giaáy bay khoâng xa vaø khoù truùng phe ñòch. Laïi theâm caùi khoå caàm theo caû tôø giaáy aåm öôùt, neân löøa dòp laø toâi chaïy uø voâ maáy caùi vöôøn tieâu. Beû voäi vaøi chuøm laø toâi coù ñuû ñaïn döôïc ñeå taán coâng phe ñòch daøi daøi. Hoät tieâu soï coøn töôi lôùn hôn hoät tieâu phôi khoâ, raát vöøa vaën ñeå naïp voâ oáng truùc. Ñaïn tieâu baén xa hôn neân loaïi phe ñòch ra nhieàu hôn laøm toâi khoaùi chí voâ cuøng. Ñoâi khi nhaèm muøa tieâu chöa ra hoät thì toâi hay beû moät loaïi traùi khaùc theá voâ, cuõng nho nhoû xanh xanh maø giôø queân maát teân roài, chæ nhôù laø loaïi traùi naøy moïc hoang vaø aên khoâng ñöôïc.
Vaäy ñoù baïn. Tình côø ñoïc ñöôïc caâu ca dao. Coù theå khoâng gaây aán töôïng vôùi ai khaùc, nhöng vôùi toâi noù ñaõ gôïi laïi moät hình aûnh ñeïp khoù queân thôøi thô aáu. o
Xuaân veà treân laù coû
Möôït maøu xanh tuyeät traàn
Yeâu em roài seõ ngoû
Lôøi caàu vöông böôùc chaân.
Coâ em mình maët ñoû
Kheõ chu moû laøm duyeân
Tình, xuaân tình, chôït tôùi
Theá laø xuaân, muøa xuaân.
Maëc Aâm (02/04/1997)
1.
Em baûo: Khi soáng thaät,
Ngöôøi ta heát moäng mô!
Toâi noùi: Heát moäng mô,
Ngöôøi ta khoâng coøn soáng!
Em noùi: Ñôøi, khoaûng troáng!
(Ai cuõng gioáng nhau thoâi.)
Toâi ñem khoaûng troáng toâi
Ñaáp ñôøi em coøn laïi
2.
Em ñeán töø huyeàn thoaïi
Loøng roäng löôïng ñoä sieâu
Linh hoàn ta toäi loãi
Daêm giaùo ñieàu tin yeâu
Khoâng caàn, maø vaãn thieáu\!
(Ñoâi khi thieáu, ñeå caàn!)
Mình caàn nhau, ñeå soáng!
(Ñeå soáng khoâng caàn nhau\!)
Maûnh tình ta vaù víu
Trao em cuõng moät laàn
(Con tim ta tuùng thieáu
Trao em nhöõng luùc caàn.)
Ñôøi traêm, ngaøn nhaùnh chaûy
Nhaùnh naøo em böôùc qua
Ta yeâu em, huït nhaûy
Cheát giöõa gioøng tim ta
3.
Khi tình yeâu tính toaùn
Em haõy coá tìm ñi
Ñaùp soá, trong thuø oaùn
Ñeå thaáy loøng töø bi
4.
Coù ñaâu em laàn cuoái
Maø tieác nuoái laàn ñaàu
Chæ laø troø cuùt baét
Ñem haïnh phuùc daãm nhaàu
Moãi ngaøy ta roïc xaùc
Phôi maùt coõi hoàn ta
Maùu tuoân ra thaønh möïc
Ta veõ tình treân da
Hoâm naøo, nôi phoá cuõ
Em chaân böôùc veà ngang
Seõ thaáy trôøi uû ruõ
Ñen, maây quaán vaønh tang
Ñöøng che duø em nheù
Khi trôøi chuyeån côn möa
Ta hoài sinh soáng laïi
Töøng gioït buoàn rôi, ñöa
Hoân thaân em, quaán quít
Nhö ñaõ laàn, ngaøy xöa
Nguyeãn Phöôùc Nguyeân
Veà ñaây em khi muaø xuaân vöøa tôùi
Cuøng hoaï thô, vieát nhaïc giöõa trôøi mô
Ngaøn hoa töôi vaø loäc non, choài môùi
Naéng chan hoaø ngaøn loái deät vaøng tô
Veà ñaây em tình xuaân coøn ñöông thaém
Gioù hieàn töø, nhö Buït, thoåi hoài sinh
Treân trôøi cao aùnh caàu voàng laáp laùnh
EÙn tung bay ñoâi caëp töïa nhaân tình
Veà ñaây em cho ñôøi vui mai maõi
Cho Ngöu-lang, Chöùc-nöõ noåi hôøn ghen
Anh seõ haùi cho em ngaøn hoa daïi
Seõ cuøng em ngoài nhoùm löûa, leân ñeøn
Veà ñaây em cho tình thô theâm aám
Cho cuoäc ñôøi theâm moät boùng giai nhaân
Cho hoa ñaøo voäi vaøng khoe saéc thaém
Cho yeâu ñöông voàn vaõ ñeán moät laàn
Veà ñaây em, hôõi ngöôøi em yeâu daáu
Ñôøi gian nan, thay ñoåi, deå xa nhau
Anh caûm ôn Thöôïng ñeá pheùp nhieäm maàu
Ñöa Vuõ Truï cuøng em vaøo xuaân môùi
traàn thaùi vaân
LTG: Ñaây laø moät caâu chuyeän töôûng töôïng, vì vaäy neáu coù söï truøng hôïp ngaãu nhieân, ñoù laø ngoaøi yù muoán cuûa ngöôøi vieát.
Maõi ñeán gaàn 7 giôø khaùch môùi baét ñaàu luïc tuïc ñeán. Coâ daâu chuù reå vaø gia ñình maët muõi nhìn troâng töôi roùi ñöôïc moät chuùt. Töôûng "beå" roài chöù! Môøi cho coá vaøo, chuùng khoâng ñi thì loã naëng.
Maø cuõng laï thaät cô! Khoâng hieåu vì lyù leõ gì maø ngöôøi Vieät Nam ña soá nhaát ñònh khoâng chòu ñeán ñuùng giôø! Baûo vaøi ngöôøi chaäm treã khoâng sao, chöông trình vaãn coù theå tieán haønh ñöôïc. Ñaønh naøy hôn hai phaàn ba khaùch chöa ñeán thì hoûi laøm sao baét ñaàu! Thieäp môøi ñeà haún hoi, roõ raøng giôø giaác; maëc keä, hoï cöù vôø ñi. Khoâng haún cöù tieäc cöôùi, maø cuoäc toå chöùc naøo haàu nhö cuõng bò vaäy! Baûo ñoù laø thoùi quen, maëc duø laø moät thoùi quen khoâng toát nhöng khaû dó coøn coù theå chaáp nhaän ñöôïc; nhöng neáu tieäc Myõ môøi thì hoï laïi ñeán ñuùng giôø. Theá môùi quaùi ñaûn, laøm nhö ngöôøi Vieät coi thöôøng ngöôøi Vieät môùi laï! Moät soá ngöôøi coù yù thöùc ñeán ñuùng giôø ñaøng hoaøng, nhöng bò chôø hoaøi cuõng naûn roài ñeán treã luoân. Ngoài noùi chuyeän vôùi nhau, baûo giôø Vieät Nam laø giôø giaây thun, cöôøi noùi coi ñoù laø moät ñieàu thuù vò?
Ñöùng chaøo khaùch, oâng baø Long boá meï coâ daâu cöôøi noùi huyeân thuyeân. OÂng baø möøng quaù maø. Thöû hoûi ñôøi thuûa nhaø ai, chuùng noù aên ôû vôùi nhau caû maáy naêm roài, baây giôø môùi chôi caùi tình laøm ñaùm cöôùi. May maø ôû Myõ, ôû thôøi ñaïi naøy, chöù ôû thôøi ñaïi cuûa oâng baø thì caû toâng chi hoï haøng chæ coù nöôùc ñoän thoå. Xaáu hoå nhuïc nhaõ vôùi laøng nöôùc laém, ñaâu coù theå naøo ñöùng nhaên nhaên, cöôøi cöôøi, noùi noùi nhö chuùng noù theá kia! Chuyeän vôï choàng maø chuùng noù laøm nhö mua baùn; thöû haøng tröôùc xem coù toát khoâng ñaõ, roài môùi quyeát ñònh!
Nhìn maët vôï choàng oâng baø sui maø baø Long aám öùc trong loøng. Tieân sö vôï choàng chuùng noù, baø ñang ôû theá leùp veá, caén raêng nhòn nhuïc, mieäng vaãn phaûi cöôøi noùi. Coøn vôø khen chò sui maëc boä quaàn aùo sang troïng naøy troâng treû ra caû chuïc tuoåi. Trong buïng baø thì ruûa thaàm: "Tieân sö con gaùi seà. Giaø roài coøn maát neát. Maët böï troâng nhö caùi giaønh tích, phaán son loøe loeït nhö phöôøng haùt boäi, doøm troâng kinh boû meï! Ñuùng laø qua Myõ roài ñoåi ñôøi, loän kieáp. Laïi khoâng bieát daäy con ñeå noù quyeán ruõ con gaùi baø. Coøn con Hoa ngu nhö con choù, khoâng hieåu taïi sao noù daùm nhaåy vaøo laøm daâu con muï maët muõi hung aùc kia!"
Thaèng Nhaân baây giôø môùi ñôõ loï. Meï khieáp, töôûng phen naøy ñoå nôï. Nhieân khoâng con vôï noù röûng môõ ñoøi laøm caùi ñaùm cöôùi. Cöôùi caùi choù gì nöõa, thieân haï ai cuõng bieát chuùng noù aên ôû vôùi nhau caû maáy naêm roài. Môùi meû meï gì! Nhöng nghe con vôï noù baøn, noù thaáy cuõng coù lyù khi nghe tôùi soá tieàn lôøi. Deã gì kieám caû chuïc ngaøn! Theo vôï noù noùi thì ñaùm cöôùi naøo cuõng lôøi caû; oâng baø nhaïc noù laïi ñöôïc ñeïp maët nöõa. Moät coâng ñoâi vieäc. Thaät ra thì boá meï vôï noù coù vui hay khoâng, noù cuõng ñeách caàn. Boá meï vôï noù töø ñaàu ñaâu coù thích noù ñaâu. Nhöng nghe soá tieàn coù theå kieám ñöôïc khieán noù noåi loøng tham. Luùc naãy noù ñöùng chôø khaùch maø trong buïng chæ muoán taùng cho con vôï noù maáy caùi. Meï sö, aùo cöôùi thì thueâ cha noù vaøi traêm baïc cho xong, coøn vôø vòt ñôøi con gaùi chæ coù moät laàn. Tuïi noù nguû vôùi nhau caû ngaøn laàn roài, cöù laøm nhö ngaây thô trong traéng laém. Naøo aùo cöôùi ñöùng chaøo khaùch ôû nhaø thôø ö, naøo aùo ñi chaøo baøn ö, naøo aùo daï hoäi luùc nhaåy ö, phaán son, hoa hieác, quaàn aùo cho noù, cho phuø daâu phuø reå, cho hai gia ñình, röôïu, quay phim, chuïp hình, baøn aên... ñi cha noù möôøi maáy ngaøn deã daøng. Muoán coù lôøi thì phaûi môøi cho ñoâng, laïi ñöôïc theâm tieáng ñaùm cöôùi toâi to. Ai tuïi noù cuõng môøi, thaân sô gì môøi raùo troïi, naën oùc, boùp traùn ñeå nhôù xem mình ñaõ quen bieát ai. Ñoâi khi ñang naèm mô mô maøng maøng, con vôï noù naèm beân caïnh reo leân khi vöøa nhôù theâm ñöôïc ai, laøm noù giaät caû mình.
AÁy theá maø ñaùm cöôùi tuïi noù môøi tôùi caû 300 ngöôøi. Phaàn nhöõng ngöôøi quen bieát vôï choàng noù, phaàn baïn beø boá meï caû hai beân. Laøm moät baøi tính nhaåm moät baøn 10 ngöôøi, töùc 5 caëp, moãi caëp cho trung bình laø moät traêm, vò chi laø 500 ñoâ moãi baøn. Phaàn aên caû röôïu khoaûng 30 tôùi 40 ñoâ moät ngöôøi. Moãi baøn lôøi troùt treùt ñöôïc hai traêm. Ba chuïc baøn lôøi ñöôïc 6 ngaøn. Quaàn aùo, ban nhaïc, chuïp hình, quay phim... gioûi laém thì hueà. Tính tôùi ñaây noù laïi toaùt moà hoâi. Lôøi laø lôøi do cha meï, thaân nhaân hoï haøng cho, chöù khaùch ñi gioûi laém thì lôøi maáy boä quaàn aùo! Noù quay qua nhìn maët con vôï noù maø thaáy phaùt gheùt. Noù vuïng tính, nghe vôï noùi sao thì laøm vaäy. Bieát nhö theá naày cöù vôø ñi cho xong, hay laøm moät caùi ñaùm cöôùi nho nhoû goïi laø ra maét gia ñình, hoï haøng laïi nheï xaùc nhaát laø khoâng laøm phieàn haø gì ñeán ai caû.
Tieäc cöôùi cuoái cuøng cuõng ñöôïc baét ñaàu. OÂng M.C chôø maõi tôùi baây giôø môùi ñöôïc baät ñeøn xanh cho noùi. Ñaïi khaùi cuõng vaøo ñeà caùm ôn quan khaùch tôùi tham döï ngaøy vui cuûa hai chaùu. Dó nhieân coù ngöôøi cöôøi thaàm trong buïng vì hai chaùu chuùng noù vui veû vôùi nhau töø thôøi oâng taèng toå naøo roài, chöù chuùng noù ñaâu coù chôø tôùi baây giôø ñaâu! Vaø roài tôùi maøn giôùi thieäu gia ñình hai chaùu. Ñuùng ra thì giôùi thieäu gia ñình coâ daâu vaø chuù reå laø ñuû roài, nhöng vì oâng M.C laø ngöôøi phuï traùch chöông trình, neân oâng raùng naën oùc nghó ngôïi laøm sao ñeå cho chöông trình ñöôïc daøi baèng caùch giôùi thieäu luoân caû toâng chi hoï haøng hai hoï luoân. Coâ, caäu, chuù, baùc, anh em hoï gì oâng giôùi thieäu tuoát heát. Thieáu ñieàu loâi maáy ñöùa chaùu maáy tuoåi ra giôùi thieäu luoân cho tieän vieäc soå saùch. Quan khaùch bò voã tay meät nghæ. Môùi ñaàu coøn voã haêng, sau raùng ñaäp vaøi caùi cho coù leä vì oâng M.C naên næ: "Xin quyù vò cho moät traøng phaùo tay". Roài laïi tôùi maøn ñaïi dieän moãi gia ñình leân noùi vaøi lôøi caùm ôn. Gaëp oâng nhaø trai coù maùu thích noùi, ñöùng con caø con keâ daäy ñôøi hai con nhöng coá yù laø ñeå cho moïi ngöôøi bieát söï uyeân baùc cuûa oâng. Vaøi phuùt ñaàu moïi ngöôøi coøn nghe, sau oâng noùi oâng nghe, hoï ngoài noùi chuyeän vôùi nhau nhö vôõ chôï ôû döôùi!
Daân bò ñi aên ñaùm cöôùi chuyeân nghieäp khi nhìn thieäp môøi aên ôû nhaø haøng naøo laø bieát laø mình seõ bò aên moùn gì roài. ÔÛ thaønh phoá lôùn ñoâng ngöôøi Vieät, nhaø haøng chöùa ñöôïc vaøi traêm ngöôøi thì cuõng chæ coù vaøi caùi. Ngöôøi muoán laøm ñaùm cöôùi thì nhieàu, nhaø haøng thì ít neân nhieàu caëp phaûi ñaët nhaø haøng töø baåy, taùm thaùng tröôùc. Daân ñi aên ñaùm cöôùi, nhieàu ngöôøi bò môøi aên hai ñaùm cöôùi cuøng ngaøy laø thöôøng. Gaëp ngöôøi thaân, khoâng ñöôïc môøi cuõng muoán ñeán, nhöng vôùi nhöõng ngöôøi chæ quen bieát xaõ giao vaøi laàn ñi thì ngaïi, khoâng ñi thì kyø. Mai moát lôõ gaëp nhau ngoaøi ñöôøng cuõng ngöôïng. Ngöôïng caû ngöôøi môøi laãn ngöôøi ñöôïc môøi. Boán caùi cuoái tuaàn ñi aên ñaùm cöôùi caû boán, vò chi laø boán traêm, tieâu heát gaàn moät tuaàn löông mang veà cuûa moät kyõ sö môùi ra tröôøng. AÁy laø nhöõng ngöôøi laøm löông khaù ñaáy. Nhöõng ngöôøi laøm löông ít thì khoâng bieát cho ra laøm sao. Laøm 5 ñoàng moät giôø, moät tuaàn 40 tieáng, cöù cho laø khoûi phaûi ñoùng tieàn thueá, tieàn maët mang veà ñöôïc 200 moät tuaàn. Neáu phaûi cho ñaùm cöôùi 100 ñoâ moãi tuaàn, vò chi 400 ñoâ moät thaùng. Coøn laïi ñöôïc 400 ñoâ thì tieàn nhaø, tieàn aên, tieàn xaêng, ñieän ... laøm sao maø soáng! Coù gia ñình, vôï con nöõa thì heát yù! Ít thì kyø, nhieàu thì khoâng ñuû söùc. Thaät dôû khoùc dôû cöôøi; khoâng ñi cuõng keït, maø ñi cuõng keït. Môùi coù ñaùm cöôùi thoâi ñaáy, chöa keå tôùi sinh nhaät baïn beø, cuûa con caùi baïn beø, "baby shower", luùc môùi sinh nôû, con ñaày thaùng, con ñaày naêm, kyû nieäm bao nhieâu naêm laáy nhau um suøm trôøi ñaát leân. Ñi laøm sau khi chi tieâu moïi thöù, phaûi taèn tieän ñeå daønh tieàn ñeå ñi aên ñaùm cöôùi vaø mua quaø. Meï sö, xöa ôû Vieät Nam chaúng thaáy ma naøo toå chöùc môøi moïc gì caû. Qua tôùi Myõ, côm no röûng môõ baày veõ laém troø! Ai coù tieàn muoán laøm gì laø chuyeän cuûa ngöôøi ñoù, nhöng ñöøng coù toå chöùc ñeå baét ngöôøi khaùc chi thì tôûm quaù!
Nhaäp tieäc, oâng baø Vaïn Lyù môùi thuûng thaúng ñeán. Ñi choù ñaâu maø voäi, ngöôøi quan troïng thì phaûi ñeán sau, nhaát laø baø muoán moïi ngöôøi thaáy chieác aùo daï hoäi maàu ñen, coå hôû tôùi ngöïc, coù ñöôøng kim tuyeán loùng laùnh chaïy keùo ngang eo tôùi chaân. Baø thaáy con Kathy Ireland maëc chieác aùo naøy treân T.V. coi ñeïp tuyeät vôøi, tình côø ñi qua Nieman Marcus thaáy coù moät chieác cuøng kieåu, baø choäp lieàn. Thaät ra thì chieác aùo so ra hôi nhoû vôùi thaân hình cuûa baø, nghó tôùi ñaùm cöôùi saép ñeán neân laáy ñaïi, buïng baûo daï raùng nhòn aên ñeå maëc aùo cho vöøa. Töø baøn tieáp taân tôùi baøn tieäc, baø coá tình ñi thaät chaäm, trong ñaàu thaàm nghó chaéc moïi ngöôøi ñang chuù yù tôùi mình. Gaëp vaøi ngöôøi quen bình thöôøng gaëp ôû ngoaøi ñöôøng laø baø lôø ñi roài, nhöng hoâm nay baø vôø ñöùng laïi hoûi thaêm. Moïi ngöôøi ngoài, ba ñöùng, chaéc haún moïi ngöôøi ñeàu chuù yù ñeán baø. Keå ra baø muoán ñi nhanh cuõng khoù khaên, caùi aùo chaät quaù. Ñi leï noù daùm teùt ra laøm hai maûnh chöù khoâng chôi! Kathy Ireland cao, ngöôøi thon theû, coå daøi, ngöïc moâng no troøn, coäng theâm khuoân maët saéc nöôùc höông trôøi, maëc caùi gì maø khoâng ñeïp! Baø thì vöøa maäp, vöøa luøn, coå cao moät ngaán, vuù loøng thoøng, choã naøo chaät thì thòt loài ra, theâm caùi daùng ñi kieâu sa hai haøng nöõa, thaùnh nhaân thaáy cuõng giaû khuø khôø ñeå ñöôïc yeân thaân. Khen thì ngöôïng mieäng, cheâ laïi khoâng nôõ! Nhöng baø thaáy chieác aùo noù ñeïp, con Kathy maëc ñeïp, baø maëc vaøo troâng cuõng phaûi ñeïp. Ñuùng y chang Tam Ñoaïn Luaän cuûa Socrate.
Ngoài xuoáng baøn mình baø Vaïn Lyù khoù chòu khi thaáy baø Söông. Con muï naøy yû bieát vaøi caâu tieáng Phaùp, haù mieäng ra laø ñaù tieáng Phaùp. Chaúng thaø ñaù tieáng Myõ khoâng noùi. Mình ôû Myõ nhieàu khi quen mieäng ñaù tieáng Myõ laø thöôøng. Con muï naøy ôû Myõ maø cöù ñaù tieáng Taây, ra caùi ñieàu baø xöa laø daân Taây ñaây. Troâng caùi baûn maët thì ñuùng y chang daân Taây Ninh.
Baø Söông khoaùi trí ngaàm trong buïng khi thaáy ñoái thuû Vaïn Lyù cuûa mình. Noùi thaät phaûi toäi, baø môùi moi ñöôïc cuûa anh keùp giaø caùi nhaãn hoät soaøi ... yù queân hoät xoaøn, caàn phaûi döông cho moïi ngöôøi thaáy söï giaàu sang, tröôûng giaû cuûa mình. Moãi khi noùi chuyeän, baø khoâng queân phaát phaát baøn tay tröôùc maët ñeå cho moïi ngöôøi thaáy aùnh saùng loùng laùnh töø baøn tay mình. Ngaøy xöa thaân phaän baø ra sao, coù thaèng ñeách naøo bieát ñaâu. Hieän taïi cöù vôø vôø ra caùi veû thanh cao laø khoái ñöùa sôï. Ñeå huø thieân haï, baø chòu khoù hoïc thuoäc loøng moät môù teân röôïu vaø thöùc aên ñaét giaù. Coù laàn ñöôïc moät anh keùp giaø môøi ñi aên, baø goïi moùn Caviar ñeå aên chôi, aên khai vò, aên cho bieát. Chæ coù daân nhaø giaàu môùi daùm aên moùn naøy maø. Keùp giaø chieàu yù baø, muoán ñaït ñöôïc muïc ñích phaûi chòu chi, keâu haàu baøn mang Champange vaø Caviar ra. Baø nao nöùc ngoài chôø, buïng ñoaùn ngon phaûi bieát, maéc tieàn môø! Ñöa chieác muoãng nhöïa ñaày Carvia vaøo mieäng, baø suyùt chuùt nöõa laø oùi ra baøn. Noù vöøa maën vöøa tanh, ngon caùi con meï gì! May laø baø nhanh trí caàm ly Champange uoáng voäi, nuoát tröûng luoân tröùng caù, khoâng daùm caû nhai. Laïi theâm moät caùi khoå khaùc, Champange maéc tieàn choù gì maø uoáng chua loen loeùt, coøn thua caû chai Andreù maø baø thöôøng mua 2 ñoàng uoáng ôû nhaø, noù ngoøn ngoït deã uoáng. Tuy nhieân baø laøm maët tænh, khoâng ñeå ai bieát, coøn vôø khen ngon ñeå ra veû ta ñaây bieát thöôûng thöùc. Cuõng chæ bieát khen ngon chöù khoâng dieãn taû noåi caùi ngon ra laøm sao. Keùp giaø voâ tình khoâng bieát, nghe em giaø khen ngon, laïi khoâng daùm caû aên ñeå nhöôøng cho baø aên. Coù hai ñieàu lôïi, thöù nhaát ñôõ phaûi keâu theâm, ñôõ toán tieàn; thöù hai ñöôïc tieáng laø lòch söï, haøo hoa vaø bieát chieàu ñaøn baø. Chæ toäi baø Söông, moãi laàn ñöa muoãng leân mieäng laø moãi laàn ruøng mình muoán oùi. Cho ñeán caû naêm sau khi nghe hay nhôù tôùi chöõ Carvia baø laïi dôïn oùi. AÁy theá maø moãi khi ngoài noùi chuyeän, baø vaãn khen Carvia laø nhaát! Chaúng bieát Nöõ Hoaøng Anh nhai laøm sao khi aên; theo baø loái aên cuûa moät ngöôøi tröôûng giaû, cao quyù laø phaûi nhai baèng raêng cöûa chöù khoâng phaûi raêng haøm! Nhai baèng raêng cöûa laïi laâu nöõa, ngöôøi sung söôùng coù ai nhai nuoát nhanh bao giôø ñaâu! Nghó sao laøm vaäy, keå töø ñoù trôû ñi baø nhai toaøn baèng raêng cöûa. Duy coù moät ñieàu laø luùc nhai baø khoâng bao giôø ngaäm mieäng neân taïo ra tieáng choùp cheùp. Voâ phuùc cho tay naøo ôû caïnh nhaø laø haøng xoùm cuûa baø, ban ñeâm buïng ñoùi maø laïi nheø luùc baø aên côm thì... ñieân leân maø cheát. Bình thöôøng nghe tieáng choùp cheùp khoâng cuõng ñaõ khoù chòu roài, phaûi ngoài nhìn baø chu mieäng ra nhai nöõa, ai ñoù kieáp tröôùc chaéc laøm ñieàu gì aùc laém cho neân kieáp naøy môùi thoï khoå hình nhìn baø Söông aên.
Thaèng Tröôøng ngoài baøn beân caïnh, coù tí röôïu vaøo ngöôøi, ñang hung haêng keå leå om xoøm. Khaùc vôùi baø Söông, ngöôøi quyù phaùi, noù chæ muoán moïi ngöôøi bieát noù laø daân chôi. Daân ñang taäp aên chôi coù khaùc; chöa aên, chöa chôi ngöôøi ta ñaõ bieát noù seõ aên gì, chôi gì roài. Noù keå nhöõng canh baïc noù aên hoaëc thua leân tôùi caû chuïc ngaøn. Thaèng naøy xöa tôùi giôø taät vaãn vaäy, thua moät traêm thì khueách leân tôùi baïc ngaøn, ra caùi ñieàu toâi thua baøi vaø thua nhieàu. Daân coù tieàn môùi thua nhieàu chöù daân khoâng tieàn thì ñaøo tieàn ñaâu ra maø thua! Daân chôi, daùm aên, daùm thua môø! Traän naøo aên kha khaù thì vôø vòt toâi aên coù maáy chuïc. Laøm nhö mình chaân thaät, ngoài phaân bua toâi mang bao nhieâu, giôø tieàn laø baây nhieâu. Noù laøm nhö sôï ngöôøi thua ñoøi tieàn laïi. Theâm phaàn aên baøi khoâng bao nhieâu khi ñi aên khoûi phaûi traû tieàn, moät lôøi hai vieäc. Heát baøi tôùi gaùi. Gaùi ôû ñaâu ñeïp, giaù caû bao nhieâu noù noùi vanh vaùch. Noù khoe noù ñi tôùi ñaâu laø gaùi bu theo tôùi ñaáy vì noù ñeïp trai vaø chi xoäp. Ñuùng theá, noù troâng khaù baûnh trai nhöng tính tình thì hôi baàn tieän. Noù chôi raát roäng neân ñöôïc aên coïp, uoáng coïp laø thöôøng. Gaëp ngöôøi quen ôû quaùn, noù xaø vaøo tay baét maët möøng. Goïi röôïu xong noù ñeå yù khi ngöôøi haàu mang röôïu tôùi töø xa, noù ñöùng leân vôø ñi ñaùi! Laùt nöõa ra laø coù röôïu uoáng. Caùi chieâu naøy cuõ rích, ai cuõng bieát, nhöng khoâng coù leõ vì vaøi ly röôïu maø hoï laïi haï nhaân caùch hoï thaáp nhö noù neân khoâng ai noùi. Noù ñöôïc nöôùc laøm hoaøi. Tuy nhieân em naøo khoâng bieát thì meát noù nhö ñieân vì phuïc taøi aên chôi vaø ñeïp trai. Thaèng naøy baïn beø khoâng aên ñöôïc moät ñoàng vaäy maø tröôùc maët gaùi thì laïi muoán chôi xoäp, nhöng vì baûn tính baàn tieän neân phaûi nghó caùch. Coù laàn noù muoán chôi sang vôùi em, nhöng ngaïi chi neân coá gaéng naên næ keùo vaøi thaèng baïn theo ñeå chi giuøm phaàn naøo. Trong nhaø haøng noù ñoøi aên moùn vòt haàm theo kieåu Phaùp, moùn ñaëc bieät do chính ñaàu beáp Phaùp môùi töø Paris ñöôïc nhaø haøng môøi sang naáu. Trong khi aên khai vò chôø moùn chính, noù ra veû saønh soõi ñoøi khui heát chai röôïu vang naøy ñeán chai röôïu vang kia. Noù ñaâu coù bieát ôû nhöõng nhaø haøng khoâng baùn röôïu theo ly thì khui chai naøo laø traû tieàn nguyeân chai ñoù, uoáng nhieàu uoáng ít khoâng caàn bieát. Noù ra veû daân chôi, heånh heånh muõi ngöûi roài ngaäm röôïu trong mieäng moät hoài môùi nuoát caùi öïc. Vöøa nuoát xong laø baät mieäng khen ngon lieàn. Cuõng nhö baø Söông aên Carvia, noù chæ bieát noùi moãi caâu ngon, muoán noùi theâm cuõng chaúng bieát noùi gì. Vò ra sao, noàng theá naøo, maàu saéc röôïu, boït röôïu, röôïu laøm ôû ñaâu, nho troàng theá naøo ... noù muoán noùi laém nhöng khoâng bieát neân noùi khoâng ñöôïc. Nhöng caùi taät muoán khoe ra ñieàu laø ta ñaây bieát aên uoáng neân phaûi khen tieáng "Ngon." Luùc ngöôøi haàu baøn böng vòt ra, noù voäi vaõ aên tröôùc ñeå khen lieàn vì sôï ngöôøi khaùc khen maát. Laàn naøy voán coù chuû yù neân noù khen raát ö laø saønh soõi:
"Ngon! Ngon nhö thòt boø." Trôøi ñaát ôi, ngon nhö thòt boø thì taïi sao khoâng keâu thòt boø aên, reû hôn, maø laïi keâu thòt vòt ñaëc bieät naáu aên gioáng nhö thòt boø ñeå nhaø haøng noù cheùm cho! Lyù luaän cuûa daân saønh aên uoáng coù khaùc, khoâng ai hieåu ñöôïc. Xong böõa aên, nhôø coù baïn beø chia tieàn roài maø noù cöôøi khoâng noåi.
Ngoài cuøng baøn vôùi thaèng Tröôøng coù vôï choàng Taâm Fantasy, caëp naøy meâ nhaåy, meâ muùa ñoâi nhö Tö EÁch meâ thuoác laøo Ba Soá Taùm ôû Caùi Saén. Hoài môùi bieát nhaåy môùi ruøng rôïn, thaày daäy ba böôùc tôùi laø cöù theá ba böôùc tôùi. Chuùng maøy xeâ ra cho oâng baø ñi. Ñöùa naøo ñöùng tröôùc maët bò oâng baø ñuûn hay ñaïp chaân cho raùng chòu. Chaéc luùc daäy thaày queân khoâng baûo neáu saøn chaät thì böôùc ngaén ngaén thoâi, ñöøng coù hoà hôûi böôùc nhöõng böôùc nhö ñang xung phong ñi bieåu tình. Hoaëc neáu saøn chaät thì ñöøng coù bieåu dieãn. Sau naøy nhaåy "phaêng" thì coøn kinh dò hôn! "Timing" laø caùi quaùi gì? Ñeách caàn bieát, böôùc nhö theá naøy coù nghóa laø "phaêng" laø oâng baø cöù böôùc, nhòp nhieác caùi moác sì gì! Tay vung leân, vung xuoáng loaïn caøo caøo cuõng chaúng cheát thaèng Taây naøo. AÁy, bi giôø laø coøn ñôõ ñaáy; ngaøy xöa baø khoâng caïo loâng naùch nöõa môùi gheâ. Moãi laàn vung tay leân thì... moät röøng loâng. Nhìn ñaõ chæ thì thoâi! Thænh thoaûng baø theâm caùi "sì tin" laø luùc nhaåy laøm veû maët nhö ngaây thô. I' giôøi ôi, caùi maët giaø caâng troâng khieáp quaù ñi maát! Laï luøng maáy coâ treû, con nít thì hay laøm ra veû ta ñaây ngöôøi lôùn; coøn maáy chò giaø giaø thì cöù thích nhoõng nheõo ra kieåu em coøn nhí nhaûnh ngaây thô chöa bieát gì! Ngöôøi Taây Phöông khi nhaåy Valse luùc xoay raát töø toán, nhòp nhaøng coi baét maét. Ngöôøi Vieät Nam mình khoâng hieåu hoïc ôû loø naøo, khi nhaåy Valse haàu nhö laø töøng ñoù caëp oâm nhau, ngöôøi cöùng ñô, quay nhö boâng vuï. Caøng quay nhanh laø caøng hay. Xong baûn, treân moâi nôû nuï cöôøi sung söôùng ... laûo ñaûo böôùc veà baøn. Cöôøi laø phaûi, quay nhanh nhö vaäy khoâng teù daäp maët laïi coøn ñuû söùc ñi veà baøn laø hay laém roài! Baùi phuïc, baùi phuïc.
Chöa heát, coøn vôï choàng kyõ sö Thuaän nöõa thích ra veû ta ñaây laø ngöôøi trí thöùc, nhìn xa hieåu roäng. Thaät ra, suy xeùt cho cuøng thì ñoù cuõng khoâng phaûi laø ñieàu ñaùng toäi. Nhöng chæ vì muoán phoâ tröông maø ñoâi khi ñi quaù trôùn roài töï mình laøm khoå mình. Theo caëp vôï choàng naøy, ngoaøi laõnh vöïc chuyeân moân ra, ngöôøi trí thöùc phaûi raønh, hieåu bieát nhöõng laõnh vöïc khaùc nöõa chöù! "Trí" laø söï suy luaän, suy nghó; "thöùc" laø caùi bieát. Döïa vaøo söï suy luaän ñeå bieát ñöôïc caùi ñuùng caùi sai, caùi hay caùi dôû ... Nhöng muoán suy luaän thì ít ra cuõng phaûi coù caên baûn, coù moät kieán thöùc trong phaïm vi ñoù, coù moät caùi voán thì môùi suy luaän ñöôïc chöù! Khoå noãi nhieàu ñieàu khoâng theå bieát ngay ñöôïc, ngay cho duø laø ñaõ coá gaéng tìm hieåu, nhaát laø trong laõnh vöïc ngheä thuaät caàn phaûi coù moät thôøi gian laâu daøi ñeå quan saùt, thaâu thaäp, so saùnh vaø quan troïng nhaát laø neáu coù theå hoøa mình vaøo trong moâi tröôøng soáng ñoù. Thöû hoûi coù bao nhieâu ngöôøi thöôûng thöùc ñöôïc nhöõng böùc tranh laäp theå cuûa Picasso? Ñieàu naøy ñoøi hoûi moät thôøi gian, khoâng phaûi moät sôùm moät chieàu. Nhöng vì muoán cho moïi ngöôøi thaáy raèng mình cuõng thuoäc giôùi thöôïng löu, trí thöùc neân caëp vôï choàng naøy luoân luoân coù maët taïi caùc buoåi hoøa taáu nhaïc coå ñieån hay thính phoøng. Nghe thì buoàn nguû ruõ ngöôøi ra, ngoài treân gheá maø ñaàu thì cöù nghó ngôïi chuyeän gì ñaâu ñaâu, hay maáy chuyeän daâm daät cho noù ñôõ buoàn nguû, trong khi chôø ñôïi giaøn nhaïc chôi cho xong! Maáy tieáng ñoàng hoà ngoài goàng mình chòu ñöïng nghe nhöõng aâm thanh na naù nhö nhau thì quaû laø moät cöïc hình. Hay luùc chôø ñôïi ngoài töôûng töôïng laùt nöõa xong ra gaëp ngöôøi naøo, seõ noùi, khen ra laøm sao cho coù veû saønh soõi, bieát thöôûng thöùc; maët phaûi töôi roùi, hôùn hôû, sung söôùng ra laøm sao ñeå hoï töôûng laø mình thích thaät. Thích töùc laø bieát thöôûng thöùc roài! AÁy, coøn phaûi ngoài nhaåm hoïc maáy caùi teân baøi nhaïc ñeå laùt nöõa noùi cho noù nhuyeãn. Ñaïi khaùi laø
"Hay quaù, hay quaù, ban nhaïc naøy chôi Four Seasons cuûa Vivaldi hay quaù. Caùi Sonata naøy hoï chôi hay ha!"
Phaûi laø loaïi ngöôøi naøo môùi thöôûng thöùc ñöôïc côõ loaïi nhaïc naøy chöù! May laø thænh thoaûng coäng ñoàng ngöôøi Vieät môùi coù moät buoåi hoaø nhaïc kieåu naøy, chôi vôùi Myõ thì chæ coù cheát!
~ ~ ~
Trong ñaùm cöôùi naøo cuõng vaäy, seõ coù moät soá ngöôøi aên maëc bình dò ngoài khuaát mình trong goùc quan saùt moïi ngöôøi, thænh thoaûng mæm cöôøi thuù vò.o
Nhaùnh höông con thaép, ngaøy xa xöù
Meï ôi, traêm böôùc ñeàu ñöôøng cuøng
1.1997
Hoà Minh Duõng
Meï yeâu ôi, hoâm nay ngaøy cuûa meï
Con lang thang tìm boùng meï ñaâu ñaây
Ngaøy ra ñi, con nhôù daùng meï gaày
Ñöa tay vaãy chaøo con thô laàn cuoái
Ngaøy ra bieån con guïc ñaàu buoàn tuûi
Gíoù bieån luøa vaøo maét, öôùt maën moâi
Thuyeàn leânh ñeânh theo ñònh meänh maõi troâi
Con naøo bieát boùng meï môø xa khuaát
Meï trao con voûn veïn moät naém ñaát
Nhaéc nhôû con luoân ghi nhôù coäi nguoàn
Hai möôi muøa xuaân xa xöù thaät buoàn
Ngaøy trôû laïi, hieân nhaø meï vaéng boùng
Meï yeâu ôi, ñaây ñoaù hoàng daâng meï
Nôi phöông xa , con nhôù meï thaät nhieàu
Tìm ñaâu ra hình boùng meï thöông yeâu
Ñaõ vónh vieãn ra ñi, khoâng töø góa
Meï yeâu ôi, con beân naøy ñoùi laõ
Ñoùi tình thöông, theøm lôøi meï voã veà
Ñoát neùn höông, nhôù meï, loøng taùi teâ
Hoân ñaát laïnh, meï ôi! con nhôù meï
Tony Nguyen
Thaàn Vishnu noùi vôùi moät tín ñoà raèng: "Ngöôi luùc naøo cuõng xin soû ta ñuû ñieàu. Vaäy nay ta seõ ban cho ngöôi ba ñieàu öôùc. Haõy nhôù kyõ, chæ coù ba ñieàu öôùc thoâi"
Anh tín ñoà vui veû öôùc ñieàu ñaàu tieân. Anh öôùc gì ngöôøi vôï mình cheát ñeå anh laáy moät ngöôøi vôï xinh ñeïp hôn. Ngay töùc khaéc ñieàu öôùc cuûa anh ñöôïc thoaû nguyeän.
Nhöng khi caùc baïn beø vaø hoï haøng thaân thuoäc ñeán phaân öu chia buoàn, keå laïi ñöùc tính toát hoài ngöôøi vôï coøn soáng, anh chaøng tín ñoà môùi nhaän thaáy mình ñaõ quaù haáp taáp. Anh nhö ngöôøi muø ñöùng tröôùc "coâng dung ngoân haïnh" cuûa vôï mình... Anh phaân vaân töï hoûi: "Lieäu ta coù theå tìm ñöoïc moät ngöôøi vôï toát nhö naøng chaêng?"
Anh beøn xin Thaàn cho ngöôøi vôï soáng laïi. Baây giôø anh chæ coøn moät öôùc nguyeän cuoái cuøng. Anh thaän troïng quyeát khoâng laàm laãn vì anh seõ khoâng coøn cô hoäi thöù hai nöõa. Anh beøn ñi hoûi yù kieán ngöôøi naøy ngöôøi noï. Ngöôøi thì baûo anh xin cho ñöoïc tröôøng sinh baát töû. Ngöôøi khaùc noùi, soáng laâu khoâng cheát maø khoâng coù söùc khoeû thì lôïi ích gì? Nhöng neáu coù söùc khoûe maø khoâng coù tieàn baïc, danh voïng thì cuõng khoå laém ö? Nhöng neáu coù tieàn baïc giaàu sang maø khoâng baïn höõu thì cuoäc ñôøi naøo coù thi vò chi?
Naêm thaùng chaàm chaäm troâi qua nhöng anh vaãn khoâng nhaát quyeát ñöôïc neân choïn ñieàu öôùc naøo: tröôøng sinh baát töû, söùc khoûe, giaàu sang, danh voïng hay quyeàn theá?
Cuoái cuøng, anh ñeán hoûi Thaàn raèng: "Xin Ngaøi haõy cho con bieát con neân ao öôùc söï gì?"
Thaàn Vishnu cöôøi ha haû: "Con haõy xin cho con ñöôïc baèng loøng vôùi caùi maø con ñang coù."
Quay veà phöông ñoâng, naèm nghe möa rôi
Ñôøi khoâng maùi khoâng bieát doät ôû ñaâu
Chæ coøn vaøi canh trôøi ñaõ saùng
Röôïu luùc taøn canh uoáng maõi khoâng say.
Ñeâm phöông xa, khoâng bieát nhôù ai
Rôø tay chung quanh khoâng aám hôi ngöôøi
Coät keøo moät ñôøi ñaõ moøn nhaân nghóa
Chôø taøn canh naêm oâm maët daáu ngöôøi.
Ñeâm cho loøng ta vaøi canh traéng aùn
Laøm keû phieâu du goái naïng vóa heø
Ruoät töôïng quanh ngöôøi coøn ñeo raát naëng
Cuoäc tình, moät ñôøi, goái xeùp, traêng taø.
Phöông ñoâng cho ta quay ñaàu veà nuùi
Khoaûnh khaéc, ngöôøi ôi, nöôùc maét chaûy oøa.
Hoà Minh Duõng
Con yeâu daáu,
Theá laø con ñang baét ñaàu nhöõng ngaøy thöïc taäp taïi haõng PictureTel, treân moät vuøng ñoài hiu haét, vaéng tanh, xa laï, caùch caên nhaø troï cuûa mình tôùi nhöõng boán möôi laêm phuùt laùi xe, veà höôùng baéc. Ba meï nhôù laïi hoài naøo con coøn quaù beù boûng, khi ba bò ñaøy ñoïa trong röøng traøm. Meï daét hai chò em con vaøo thaêm nuoâi ba, con ngoài loït trong loøng ba. Con khoe con ñaõ hoïc thuoäc cöûu chöông, con ñaõ laøm ñöôïc toaùn coäng, toaùn tröø, con thuoäc nhöõng baøi hoïc vaàn ngöôïc, vaàn xuoâi cuûa chò, duø con chöa ñöôïc ñeán tröôøng, chöa ñöôïc ñi hoïc. Nhöõng ñieàu naøy, ba ñöôïc bieát, do meï con khi roãi raûnh, luùc nhôù thöông vaø lo cho ba nhieàu, meï con thöôøng daïy con nhö vaäy ñeå che daáu moät noãi loøng...
Roài nhöõng laàn, hai cha con mình, treân chieác xuoàng caâu beù boûng ñaày rau muoáng ñoàng, hoaëc boâng suùng, maõ ñeà, hoaëc cua, oác, caù, löôn sau moät buoåi cha con mình traàm mình trong nöôùc treân caùnh ñoàng xa veà höôùng raïch Baàn, ñeå xuùc moâ, xuùc uï hoaëc giaêng löôùi vaøo muøa nöôùc noåi thaùng taùm, thaùng chín. Hoaëc moãi chieàu, ba moät beân, con moät beân, hai cha con mình luøa ven baày vòt ñeû vaøo chuoàng, vaøo oå, sau moät ngaøy cho aên, chaên giöõ treân caùnh ñoàng seàn seät buøn vaøo muøa caét gaët vuï luùa Heø Thu thaùng saùu, thaùng baûy.
Trong doøng ñôøi xuoâi ngöôïc, duø ôû queâ nhaø hay troâi giaït ñeán moät vuøng ñaát laï naøy, luùc naøo ba meï cuõng nghó raèng hai con laø nhöõng ngöôøi baïn beù nhoû, thaân thieát cuûa ba meï. Ñeå ñöôïc taâm tình, to nhoû vaø cuõng ñeå chia xeû nhöõng ngoït buøi, nhöõng kinh nghieäm maø ba meï bieát ñöôïc cuøng nhöõng lôøi khuyeân daïy ngoït ngaøo nhö moät quaø taëng eâm ñeàm, thaân aùi. Nhö bao nhieâu baäc laøm cha meï trong coõi ñôøi naøy, ba meï lo cho con töøng böôùc ñi, sôï con trôït ngaõ, teù ñau. Nhôù ngaøy naøo , môùi tôùi ñònh cö taïi thaønh phoá naøy, hai con ñi hoïc, ba ngoài trong nhaø cöûa ñoùng kín, qua khung cöûa soå, ba ñaêm ñaêm nhìn xuoáng con ñöôøng vaéng tanh, mong ngoùng con veà. Moãi laàn coù côn baõo tuyeát phuû chuïp döõ doäi, vôùi nhöõng lôùp tuyeát daøy tôùi ñaàu goái, ba meï boàn choàn, lo ñöùng, lo ngoài. Nhieàu luùc muoán öùa nöôùc maét, sôï con mình laïc ñöôøng hoaëc giaù laïnh giöõa trôøi. Nhöng roài moïi khoù khaên, bôõ ngôõ cuõng qua ñi. Ba meï möøng vui khi thaáy hai con hoïc haønh theo kòp baïn beø.
Hoâm nay ngaøy ñaàu tieân con ñi thöïc taäp. Meï con saép xeáp cho con moïi vaät duïng caàn thieát. Trôøi muøa ñoâng nôi ñaây laïnh kinh khieáp. Meï con xuoáng ñöùng beân con. Chieác xe ñang noå maùy. Meï nhaéc nhôû con ñuû ñieàu. Con coù bieát meï cuûa con öùa nöôùc maét khi nghó con moät mình laùi chieác xe ñôn ñoäc, hoøa nhaäp vaøo doøng xe ngaäp truøng, vun vuùt treân xa loä lieân bang, maø ngaøy naøo, moãi laàn ñi daâu, ñeàu coù ba ngoài beân caïnh. Con nhö con thuyeàn nhoû ñang ñi treân doøng soâng lôùn, roäng theânh thang phía tröôùc. Con nhö caùnh chim non vöøa chaäp chöõng taäp bay xa caùi oå aám eâm, maø ôû ñoù, môùi hoâm qua, con chim non coøn chôø meï ñuùt moài, tíu tít moãi ngaøy. Ba meï lo cho con, lo cho con thuyeàn nhoû treân doøng soâng, lo cho caùnh chim non rôøi caùi oå aám eâm baèng rôm, baèng coû...
Trôøi thì giaù buoát. Nöôùc ñoâng thaønh ñaù. Tuyeát laïi baét ñaàu rôi theâm. Ba meï lo con khoâng coù kinh nghieäm laùi xe. Khi con ñi roài, ba boàn choàn trong loøng, caàu nguyeän... Ba cöù thaáp thoûm lo sôï. Ba tính töøng giôø, töøng phuùt, ñeå ñoaùn xem giôø con rôøi khoûi haõng. Ba goïi ñieän thoaïi cho con maáy laàn, nôi con ôû troï. Chuù Döï noùi con chöa veà, laøm ba caøng lo laéng, cuoáng quít. Theá môùi bieát, ngaøy xöa, caùch nay treân boán möôi naêm, oâng Noäi cuûa con cuõng lo cho ba nhö vaäy, khi ba moät mình leân tænh döï kyø thi tuyeån hoïc sinh vaøo lôùp ñeä thaát tröôøng coâng laäp. Hoaëc sau naøy, khi ba ñi thi Trung hoïc, oâng Noäi con daën ba raùng laøm baøi. Vì oâng Noäi con nghó mình giaø yeáu roài, chæ bieát chöõ Nho, chöõ Haùn, khoâng bieát chöõ Quoác ngöõ, neân coù ñi theo cuõng khoâng giuùp ba ñöôïc, coøn laøm ba lo laéng theâm. Noùi thì noùi vaäy thoâi. Chöù khi tan giôø thi, treân ñöôøng veà nhaø troï, phía beân kia doác caàu Hoaøng Dieäu, oâng Noäi con töø döôùi queâ leân hoài naøo, trong boä ñoà baø ba traéng tinh, mang ñoâi guoác voâng, ñi ngöôïc leân doác caàu ñeå ñoùn ba. Ba coøn nhôù nhö in lôøi oâng Noäi con:
"Laøm baøi ñöôïc khoâng con?"
Baây giôø, ñoái vôùi con, taám loøng cuûa ba, khoâng khaùc gì oâng Noäi cuûa con daønh cho ba ngaøy xöa. Baø Noäi cuûa con cuõng vaäy. Con bieát ñoù, ngöôøi meï naøo cuõng baám ruoät, baám gan ñeå cho con mình ñi xa, duø xa moät ngaøy, moät buoåi. Hoài ba coøn hoïc lôùp nhöùt hoaëc lôùp ñeä thaát, töông ñöông vôùi lôùp naêm, lôùp saùu baây giôø, baø Noäi con phaûi ñeå ba leân tænh hoïc xa nhaø. Vì nhaø mình ngheøo, neân ba phaûi töï tuùc naáu côm, chöù khoâng ñoùng tieàn aên côm thaùng nhö caùc baïn khaùc. Moãi laàn cuoái tuaàn, ba thöôøng veà nhaø laáy theâm gaïo, theâm cuûi. Baø Noäi cöù xoa ñaàu ba hoaøi, hoân leân traùn, leân toùc. Lo laøm heát moùn baùnh naøy ñeán moùn baùnh khaùc cho ba aên. Roài caép naép, cuï bò töø traùi oåi, traùi chanh, töø caùi aùo, caùi khaên cho ba.
Baø Noäi con khoâng queân cho ba theâm tieàn ñeå mua caù, mua taäp vôû, saùch hoïc. Baùn ñöôïc chuïc quít, chuïc xoaøi, quaøy cau, buoàng chuoái, baø Noäi con goùi trong taám giaáy daàu ñeå daønh cho ba. Baø Ngoaïi con cuõng cuøng moät taám loøng. Ngaøy gia ñình mình chuaån bò cho chuyeán löu laïc naøy, Ngoaïi heát naém tay meï con roài naém tay hai con. Baø Ngoaïi bòn ròn, caên daën meï con, roài caên ñaën con ñieàu naøy, ñieàu khaùc, khoâng muoán con chaùu ñi xa mình.
Baây giôø, meï con cuõng gioáng baø Noäi, baø Ngoaïi. Nhaát nhaát moùn ngon, vaät laï gì meï con cuõng chôø caùc con veà, cuøng nhau ngoài laïi vôùi nhau, meï con môùi vui, môùi thaáy ngon. Vaéng moät ñöùa laø thaáy nhaø troáng vaéng roài. Töø ñôøi naøo cho tôùi ñôøi naøo, laøm cha meï nhö maët trôøi phaùt ra nhöõng tia naéng aám, laøm möa cho xanh toát muøa maøng. Töø treân cao chieáu xuoáng, töø treân cao möa xuoáng, bao la, töø taâm, roäng khaép, maõi hoaøi, khoâng meät moûi...
Con yeâu daáu,
Chieàu hoâm qua, tuyeát laïi rôi nhieàu. Meï nhaéc ba leân ñoùn con veà, vì sôï trôøi trôn trôït. Ngoài ngoaøi xe, nôi baõi ñaäu xe cuûa haõng, ba nhìn nhöõng ngöôøi laøm ôû ñoù luõ löôït ra veà vaøo giôø tan sôû. Ba doõi maét tìm con. Vôùi haèng ngaøn coâng nhaân ngöôøi baûn xöù laõo luyeän trong chuyeân moân, giaø daën vôùi tuoåi ñôøi, ba thaáy con thaät beù nhoû hoøa vaøo doøng ngöôøi aáy, coøn ngaây thô, khôø daïi. Ba nao nao trong loøng. Moät ñöùa beù Vieät Nam, ôû moät vuøng queâ heûo laùnh xa muø, môùi ngaøy naøo coù ba coøn ñi "caûi taïo". Roài ñöùa beù aáy theo meï thaêm nuoâi ba, bò chìm ñoø, bò phoûng xaêng, phoûng löûa, bò ngoäp nöôùc, bò cheát chìm, cheát huït. Giôø con ñang phaûi chieán ñaáu ñôn ñoäc, leû loi, aâm thaàm trong doøng ngöôøi xa laï naøy. Moät cuoäc chieán ñaáu khoâng deã daøng. Ba töôûng töôïng ñeán ngoân ngöõ con phaûi noùi vôùi hoï, cung caùch con phaûi öùng xöû vôùi hoï, cuøng coâng vieäc con phaûi laøm vôùi hoï. Ba nghó raèng con nhö moät ngöôøi chieán só tí hon trong maët traän: "Ñôøi". Moät maët traän, neáu ba ñöôïc pheùp tham döï nhö con, ba seõ bò ñaùnh giaït ra ngay töùc khaéc. Vì ba ñaõ giaø yeáu, chaäm chaïp, khoâng coøn baét kòp vôùi doøng tieán hoaù cuûa khoa hoïc, cuûa nhaân loaïi, cuûa xöù sôû vaên minh naøy. Ba veà keå laïi nhöõng yù nghó cuûa ba trong luùc ngoài chôø con, cho meï con nghe. Meï con raát xuùc ñoäng.
Con yeâu daáu,
Caùi lo laéng cuûa ba meï laø caùi lo laéng cuûa ngöôøi giaø. Nieàm töï tin cuûa con laø nieàm töï tin cuûa tuoåi treû. Vöôït leân treân caùi lo laéng cuûa ba meï laø taám loøng bao dung, yeâu thöông, baûo boäc voâ bôø, cuøng nhöõng kinh nghieäm cuûa maáy möôi naêm giaø nua, laên loùc, phong traàn. Ñoâi luùc khoâng coøn hôïp thôøi, hôïp caûnh, nhöng khoâng phaûi haõo huyeàn, voâ ích. Chò con vaø con coøn phaûi hoïc hoûi nhieàu hôn ôû tröôøng, ôû nôi laøm vieäc, ôû ngoaøi ñôøi, keå caû nhöõng kinh nghieäm giaø nua cuûa ba meï.
Caùnh chim non deã moûi nhö con thuyeàn nhoû ra giöõa doøng soâng lôùn, deã bò soùng daäp, soùng doàn. Moãi laàn nghó tôùi ñieàu ñoù, ba meï thaáy thöông caùc con bieát döôøng naøo!
Hôûi nhöõng caùnh chim beù nhoû cuûa ba meï ôi ! Caùc con haûy tieán leân nhö caùc con ñaõ choïn cho mình moät loái ñi vaø ñang bay veà phía tröôùc, trong doøng ñôøi!
Thaân aùi,
Ba meï.o
Coù naéng nheï veà treân laøn tuyeát phuû
Laïnh vaãn daøy gioù vaãn thoåi töøng côn
Daáu chaân ai treân ñoàng ñoâng ñang nguû
Veät chaïy daøi môø mòt giöõa coâ ñôn
Coù em qua hay muøa xuaân trôû laïi
Coù laù noàng hay höông toùc cuûa em
Ñeâm töøng ñeâm trong giaác mô hoang daïi
Em laø hoa rôi traéng xoaù quanh theàm
Thì ta vaãn laø chim muøa di truù
Neân cuoäc ñôøi voäi vaõ ít tình thöông
Trôøi queâ ngöôøi ta laïc vuøng tinh tuù
Trôøi queâ höông côn meâ saûng ñeâm tröôøng
Em coù nghe bieån ì aàm soùng daäy
Nhöõng rong reâu chöøng cuõng muoán thaønh ngöôøi
Em coù nghe nuùi röøng cuøng thöùc daäy
Nhöõng oan hoàn trong gioù goïi thoâi noâi
Löûa vaãn chaùy giöõa côn taøn moäng mò
Soâng töï haøo coøn chaûy roãng moät phöông
Ñoaï ñaøy ngöôøi nhaân danh töø trieát lyù
Baûo chi em ñôøi moät coõi voâ thöôøng
Coù naéng nheï veà treân laøn tuyeát phuû
Em qua roài töø naêm thaùng chia tay
Ngaøy theo ngaøy khoâng phaân ngoâi chính thöù
Cho ta coøn hoaøi töôûng moät ñöôøng bay\...
traàn thaùi vaân
Taûn Maïn Veà Moät Con Quaùi Vaät
Nhö vaäy, cuoái cuøng, maùy ñieän toaùn chính laø moät con vaät ñöôïc saùng taïo töø moät theá kyû maø nieàm töï haøo veà trí oùc nhaân loaïi ñaõ tieán leân cao ñieåm hay chính noù laø moät quaùi vaät ñang töø töø giô moùng vuoát voà chuïp laáy nhaân loaïi?
Maùy ñieän toaùn. ôû baát cöù nôi naøo, baát cöù haïng tuoåi naøo, taàng lôùp naøo, noù ñeàu coù maët, hay noùi moät caùch khaùc, moät baïn ñöôøng thaân thieát. Töø caên phoøng thi luaät laùi xe, ñeán moät goùc naøo beân ñöôøng phoá, nhöõng maøn aûnh maøu, baøn keyboard, vaø nhöõng ñoâi maét chaêm chuù nhìn vaøo. Thay vì lôøi noùi, nhöõng gioøng chöõ tieáp tuïc höôùng daãn con ngöôøi ñeán moät beán bôø kyø laï. Haén cöù vieäc ñoïc, tuaân phuïc, vaø kheõ vaøo key ñeå roài sau ñoù, söï laï luøng laøm con ngöôøi choaùng ngôïp. Lôøi giaûi ñaùp nhö moät laèn chôùp khieán bao traêm naêm saùch vôû, bao ngaøn naêm nghó suy cuõng phaûi chòu thua. Maùy ñaõ tính ñeán gaàn möùc soá phi: 3.71418... Maùy ñaõ ñaït ñeán saùc xuaát caû tæ tæ phaàn caùi goïi laø tuyeät ñoái chính xaùc, ñeå ñieàu khieån caùc veä tinh, phi thuyeàn, phi ñaïn, hoûa tieån taàm xa, ñaàu ñaïn nguyeân töû, star war, lôøn vôøn trong baàu khoâng gian chaäp chuøng tai hoïa. Maùy ñaõ phaân taùch ñeán töøng teá baøo trong naõo boä, nhöõng sôïi daây rung trong nhòp tim. Maùy thay theá ngöoøi laøm nhöõng coâng vieäc khoâng theå töôûng töôïng. Moät saûn phaåm ra loø ñeán khi ñeán tay ngöôøi tieâu thuï ñaõ ñöôïc maùy theo doõi töôøng taän töø nhaäp haøng xuaát kho, leân taøu, coù khi traû laïi, coù khi treã chuyeán bay... ñeå trieäu trieäu saûn phaåm ñöôïc tính trong chôùp nhoaùng, khoûi caàn nhaân coâng kieåm keâ töøng caùi. Maùy laïi haï ño vaùn bao nhieâu nhaø in, baûn chöõ, ñeå ngöôøi vieát ñöôïc toaøn quyeàn töï do choïn kieåu chöõ, caùch thöùc trình baøy theo yù cuûa mình. Maùy cuõng knock out moät thôøi ñaïi huy hoaøng cuûa maùy ñaùnh chöõ, cuûa nhöõng tôø giaáy than, giaáy traéng xeáp chaäp vaøo nhau. Maùy ñi vaøo trong töøng goùc xoù cuûa xaõ hoäi loaøi ngöôøi, giuùp con ngöôøi huôûng thuï nhöõng tieän nghi cuûa neàn vaên minh tin hoïc. Coøn nöõa. Maùy laïi ñöa ngöôøi muoân phöông tuï hoäi. Net. Web. Homepage. Usenet. Newsgroups, Chat Live, Cybercafe... Bieân giôùi ñaõ xoùa. Thaønh trì doái traù ñaõ phôi baøy. Söï thaät baây giôø chaïy theo trieäu trieäu ñöôøng daây voâ hình len vaøo maây, nhaäp vaøo gioù, doàn söông, eùp baõo, ñeå bieán thaønh nhöõng côn möa ñoå xuoáng ñòa caàu. Theá giôùi nay trôû thaønh moät maùi nhaø döôùi maøn aûnh nhoû. Töø nhöõng khaùt khao veà söï thaät, veà söï caûm thoâng chia xeõ, veà nieàm haïnh phuùc chung, vaø veà loøng mon muoán gaàn guûi vöôït qua bieân giôùi ñòa dö, maøu da, ngoân ngöõ, chính trò, trí oùc vaø con tim cuûa con ngöôøi ñaõ ñöôïc boû vaøo trong maùy. Khoa hoïc, vaên chöông, tö töôûng, trieát hoïc, ngay caû ñeán giaûi trí, giuùp nhaân loaïi chia seû cuøng neàn vaên minh chung, khoâng boù khung, khoâng giôùi tuyeán. Vaâng, luùc naøy, hôn bao giôø, khaép boán beå, ngöôøi ta laïi tìm ñeán vôùi nhau raát thaät thaø, vaø ñoä löôïng, ñeå chia xeõ nieàm vui, noãi buoàn, kieán thöùc vaø kinh nghieäm. Treân Net, töø moät vuøng naøo ôû beân Chaâu Phi, ngöôøi thanh nieân naøo noùi leân nieàm mô öôùc ñöôïc ñoïc baøi thô cuûa Faulkner, vaø laäp töùc khaép ñòa caàu, ñaõ ñaùp laïi baèng nhöõng trang thô cuûa ngöôøi thi só Myõ. Töø moät thaønh phoá nhoû cuûa mieàn AÙ Chaâu, coù ngöôøi vieát leân moät baøi vaên veà thaân phaän ñaøn baø trong boán böùc thaønh trì phong kieán, laäp töùc nhöõng laù thö khaùc töø khaép nôi ñaùp laïi, an uûi, phaån noä. Coõi sieâu khoâng gian vôùi trieäu trieäu chuyeán xe lieân haønh tinh, mang theo bao nhieâu linh hoàn ngöôøi vieát, ngöôøi ñoïc, trong moät tích taéc, chuyeån tôùi töøng taám loøng. Vui cuøng nhöõng nieàm vui nho nhoû. Baïn beø môùi, duø chöa moät laàn thaáy maët, nhöng döôøng nhö ñaõ quen laâu. Khoâng coøn giaø treû, nam nöõ, noåi tieáng hay khoâng. Töï döng, ta nghe moät tieáng bíp phaùt ra töø maùy, vaø hình laù thö hieän ra döôùi khung maøn aûnh, vaø ta bieát laø ta coù thö. Chaúng caàn bieát thö kia ñeán töø tieåu bang naøo, quaän lî naøo, xöù sôû naøo. Theá laø ta coù theâm nieàm vui. Cho moät ngaøy coù maët treân ñôøi. Theá laø ta laïi coù theâm côn mô nhö Traàn Thaùi Vaân ñaõ mô qua Cyber, ngöôøi tình Sieâu khoâng gian cuûa chaøng. Töï döng, treân maøn aûnh cuûa maùy, roän raøng nhöõng maãu chuyeän töø nhöõng ngöôøi khoâng bao giôø thaáy maët. Veà caâu chuyeän vaên chöông. Veà moät vaán ñeà xaõ hoäi. Veà trôøi traêng maây nöôùc. Ngöôøi khaùch nhö con chim ñeán töø nuùi laï, ngöùa coå haùt chôi. Vui thì ôû. Buoàn thì ñi. Coù khi con chim aáy ñeán töø moät nôi khoâng theå ngôø: Vieät Nam. Vaø bao nhieâu caâu hoûi doàn daäp ñaët leân cho ngöôøi khaùch. Saøigoøn coù gì vui khoâng. Ñöôøng Leâ Lôïi, Nguyeãn Hueä theá naøo. Haøng Me ôû ñöôøng Nguyeãn Du coù coøn caây xanh boùng maùt? OÂi Saøigoøn caùch trôû voâ chöøng nhöng sao laïi quaù gaàn guõi voâ chöøng. Nhö hôi thôû. Nhö nhòp ñaäp cuûa con tim. Nhö theå cuøng döôùi moät maùi quaùn ñeâm, beân nhöõng chai bia, ly coác pha leâ cuøng baïn höõu...
Nhöng beân caïnh caùi sieâu phaøm maø maùy ñieän toaùn daâng cho nhaân loaïi naøy, noù chính laø moät teân thöïc daân voâ taâm taøn nhaãn. Con vaät ñöôïc sinh ra cuûa theá kyû ngoù boä hung döõ baát trò. Moät ngaøy naøo ñoù, chaéc noù seõ taùc oai taùc quaùi. Coù phaûi caùi thôøi thöïc daân xa xöa, giôø ñaây laïi tieáp dieãn theâm moät laàn nöõa hay sao? OÂng chuû ngaøy xöa, duø sao ñi nöõa cuõng vaãn coøn coù con tim, nhöng oâng chuû baây giôø laø nhöõng caùi boä oùc toaøn nhöõng chip, voâ tình caûm, voâ löông taâm, voâ giaùo duïc. Noù voà chuïp laáy ñôøi soáng cuûa caù nhaân, caàm tuø laáy töøng thaân phaän, baét moãi caù nhaân trôû thaønh ngöôøi noâ leä khoâng phaûn khaùng, khoâng caùch maïng, ngoan ngoaõn. Noù bieán con ngöôøi trôû thaønh ngöôøi maùy nhö noù, coù nghóa laø con ngöôøi phaûi tuaân phuïc nhöõng meänh leänh cuûa maùy, raêm raép.
Toâi nhôù caùi maùy ATM ñaõ giöõ laáy caùi theû ruùt tieàn cuûa toâi trong moät buoåi ñi xa hoâm naøo, baét toâi phaûi chôùi vôùi giöõa moät thaønh phoá laï. Lyù do cuõng vì toâi tin töôûng tuyeät ñoái vaøo boä oùc sieâu phaøm cuûa maùy ñieän toaùn. Khi baét ñaàu leân xe, toâi chaúng caàn kieåm soaùt laïi caùi soá tieàn trong tuùi. Nhöõng theû thieáu chòu, nhöõng theû ruùt tieàn trong boùp ñaõ laøm toâi töï tin hôn bao giôø. Heát xaêng ö. Ñaõ coù Visa, hay American Express. Ñoùi buïng ö. Ñaõ coù Visa, hay American Express. Thieáu tieàn xaøi ö? Ñaõ coù theû Mac. Vaø toâi yeân taâm huyùt saùo nhaán ga treân xa loä. Moät ngaøy cuoái tuaàn nhìn muøa thu, chieâm ngöôõng röøng laù ñoû tía, hoûa hoaøng, vaøng saäm hay tím thaãm thì tuyeät vôøi bieát chöøng naøo. Oanh noùi mình neân ñeå buïng ñoùi ñeå veà döôùi aáy, gheù nhaø haøng aên moät böõa. Em muoán chaûy nöôùc mieáng khi nhôù ñeán caùi muøi thôm cuûa moùn buùn thòt nöôùng. AÁy vaäy, khi ñeán caùi quaùn aên ôû trong khu Eden, ngöôøi ta laïi khoâng chòu nhaän theû maéc nôï. Thì khoâng sao, toâi laùi xe ñi tìm moät nhaø baêng keá caän. Vaø khi boû theû vaøo, goõ laïi caùi bí soá thì theû laïi bò ñaåy ra. Thì ra toâi ñaõ queân bí soá. Toâi raùng nhôù, thöû laïi moät laàn nöõa. Chieác theû laïi bò ñaåy ra theâm laàn thöù hai. Laïi thöû moät laàn thöù ba. Baây giôø maùy ngoaïm chieác theû. Khoâng thöông xoùt. Taøn nhaãn vaø laïnh luøng. Toâi giaän döõ ñaäp tay vaøo maùy. Möôøi ngoùn tay khua lieân hoài treân nhöõng option, may ra chieác maùy thöông tình nhaû theû ra. Vaãn voâ phöông. Vaãn baát trò. Thoâi roài, caùi toâ buùn boø Hueá cay noàng, maøu vaøng saäm, lai laùng lôùp môõ. Thoâi roài caùi höông vò thôm ngaây ngöôøi cuûa xaâu thòt nöôùng. Thoâi roài caùi coâng trình ñeå buïng ñoùi phaûi laùi xe ñeán 5 tieáng ñoàng hoà. Thoâi roài nhöõng taïp chí döï ñònh mua. Vaø nhaát laø laøm sao coù ñuû tieàn ñeå naïp maõi loä cho caùi xa loä "ma roác, moùc ra" khi trôû laïi nhaø?. Ngheà toâi lieân quan maät thieát ñeán maùy. Coù leõ toâi laø oâng chuû cuõng neân. Bôûi vì nhöõng gì maø toâi vieát, maùy phaûi tuaân phuïc tuyeät ñoái. Toâi coù theå sai maùy ngöøng, maùy chaïy, maùy nuoát maùy nhaû, maùy reo hay maùy caâm nín. Toâi coù theå cho maùy vuoát ve ngöôøi khaùch haøng baèng caùi chöõ Please ñaày kính troïng hay caùi laëng taêm nhö tröôøng hôïp maø toâi ñaõ gaëp hoâm nay. Roõ raøng, ngöôøi programmer coù theå cho traùi bom nguy hieåm noå vaøo thôøi ñieåm naøo ñoù. Ai bieát ñöôïc! Ngöôøi ta test program chaïy nhö theá naøo, nhöng ngöôøi ta laøm sao bieát coù nhöõng aån soá bí maät maø ngöôøi programmer ñeå vaøo ñaáy trong caùi file include. Ngöôøi programmer coù theå cho pheùp maùy ñöôïc quyeàn tha thöù khaùch ñeán laàn thöù 10 hay laàn thöù ba tröôùc khi trôû chöùng baát lòch söï. AÁy vaäy, baây giôø ngöôøi programmer laïi trôû thaønh moät naïn nhaân. Ñeå hai vôï choàng toâi cuoái cuøng tìm ñeán moät nhaø haøng Taøu, raùng aên cho ñuû tieâu chuaån qui ñònh neáu traû baèng theû thieáu chòu.
Nhö vaäy, cuoái cuøng, maùy ñieän toaùn laø con quaùi vaät. Beân caïnh bao nhieâu kyø dieäu ñeán vôùi ñôøi soáng con ngöôøi, noù caøng baét con ngöôøi tin töôûng tuyeät ñoái vaøo boä naõo keát taïo baèng nhöõng chip nhoû beù voâ tri. Noù laø ma laø quûi, bôûi noù bieát quaù nhieàu. Noù ñöôïc FBI, IRS, CIA, WALL STREET, xöõ duïng toái ña. Vaø nhö vaäy, noù seõ trôû thaønh aùm aûnh khoâng rôøi cho nhaân loaïi, nhaát laø cho nhöõng ngöôøi khoâng heà bieát veà maùy ñieän toaùn. Noù seõ ñöôïc boä maùy chính quyeàn caùc nöôùc keùm môû mang hay ñoäc taøi trieät ñeå xöû duïng ñeå huø doïa khai thaùc ngöôøi daân ngaây thô chaát phaùc cuûa hoï maø khoûi caàn tra khaûo hoûi cung. Chæ vieäc ñeå chieác maùy computer. Laø heát.
Khoâng phaûi nhöõng ñieàu naøy seõ xaûy ra, nhöng ñaõ xaûy ra. Moät ngöôøi baïn nguyeân laø moät nhaø trí thöùc trôû veà thaêm nhaø sau maáy möôi naêm xa caùch... Anh ta daáu veà naêm anh qua Myõ, du hoïc tröôùc naêm 1975, maø khai laø ngöôøi vöôït bieån. Khi vaøo coång phi tröôøng Taân Sôn Nhaát, anh thaáy ngöôøi caùn boä phuï traùch ñang xöõ duïng computer, anh hoaûng hoàn baûo vôùi vôï anh ta: "Thoâi roài, hoï xaøi computer roài. Hoï chaéc bieát lyù lòch cuûa toâi roài baø ôi..." Keát quaû laø vôï anh phaûi ñeå theâm moät soá tieàn vaøo visa.
Thì ra computer baây giôø laïi gioáng nhö con ma voâ hình naøo maø ngaøy xöa meï toâi vaãn hay doaï toâi trong nhöõng ñeâm hoâm khuya khoaét... Noù laø caùi boùng ma chuyeân moân huø nhöõng ngöôøi yeáu boùng vía. Coù phaûi vaäy khoâng? Nhöng maø söùc maáy noù laïi huø chuùng ta, nhöõng ngöôøi chuû cuûa chuùng?o
Tình Xuaân
"Tình xuaân" chôùm nôû ñeâm qua"
Thöông sao caâu haùt möôït maø yù xuaân
Ñeâm ... trôøi ñoå traän möa gaàn
Saùng... long lanh nöôùc traéng ngaàn treân hoa
Ngaäp ngöøng xuaân môû loøng ra
Thöông ngöôøi naêm aáy khieán ta ñôïi chôø
töôøng vi
Xuaân Saàu
"Chôø nhau hoaøi coá nhaân ôi"
Xuaân xöa gaëp gôõ moät ñôøi nhôù nhau
Xuaân veà hoa nôû ruoät ñau
Mai khoe saét thaém, tìm ñaâu boùng ngöôøi
Ñeâm ... naém mô thaáy em cöôøi
Saùng .. oâm goái chieác anh löôøi ñoùn xuaân
tony Nguyeãn
Höông Xuaân
Chieàu xuaân naéng nhuoäm vaøng töôi
Tieáng ai ca haùt xa möôøi naêm nay
Coù coâ thieáu nöõ gaàn ñaây
Ñi roài höông ñeå laøm say moät ngöôøi
traàn thaùi vaân - 97/01/24
Xuaân mô
nuï ñaøo töôi döôùi naéng mai
long lanh treân caùnh ñieåm vaøi gioït söông
loøng ta xao xuyeán khoân löôøng
hoàn nhieân ai ñeå nieàm thöông phôi baøy
baøn tay öôùc naém baøn tay
xuaân ôi ta muoán ñaém say yeâu naøng
hoaøi vieät
naéng xuaân ghi cheùp caâu theà
phaùo hoàng nhuoäm loái ta veà vôùi nhau
ñeâm... xin chôù voäi qua mau
saùng... ñoâi böôùm löôïn vöôøn cau sau nhaø
aùo the guoác moäc thaät thaø
haùt ca dao meï chan hoaø xuaân vui
tn
2/4/97
caùi ñònh meänh, oâi chao buøa ñònh meänh
xua ñuoåi naøo cho hai ñöùa gaëp nhau
anh tuyeân hoâ "chaúng coù, chaúng khi naøo"
em cuõng gaät "öø, chaúng khi naøo coù theå "
vaäy maø môùi moät ngaøy khoâng thaáy maët
anh quay cuoàng nhö moät keû daïi ñieân
em röùt ray hoát hoaûng vôùi noãi nieàm
vaø töï hoûi "coù khi naøo coù theå"
anh haõy noùi vôùi em raèng coù theå
soá phaän mình ñöôïc saép ñaët töø laâu
nay xuaân sang, khi hoa laù töôi maøu
thaàn soá phaän mang mình ra ñaáu thöû
anh haõy noùi ñònh meänh mình khoâng döõ
raèng mai naøy hai ñöùa seõ thöông nhau
soáng beân nhau cho ñeán thuôû baïc ñaàu
oâi haïnh phuùc vôùi con ñaøn chaùu ñoáng !
em beù nhoû giöõa trôøi cao loàng loäng
thaáy anh nhìn vôùi ñoâi maét bao dung
anh ñöa tay, em khoâng daùm naém cuøng
vì neáu huït, em haún laø cheát maát!
anh haõy noùi "ñoù laø ñieàu coù thaät"
em khoâng caàn nghe "coù theå" ñaâu anh !
TiTi
hoaøng quyønh lan
... Toâi vaãn thöôøng mô moät khoaûng trôøi bình yeân, chæ coù rieâng toâi, vôùi trôøi vaø bieån, trong moät thaønh phoá xa haún nôi ñang soáng. Saùng thöùc daäy naèm löôøi bieáng nghe tieáng soùng rì raøo xa xa, toâi mô veà moät vuøng trôøi meânh moâng khoâng moät boùng maây, vaø moät vuøng bieån bao la chöa haèn daáu chaân treân caùt. Toâi mieân man ngaém maët trôøi ban mai, baét ñaàu laø moät chaám hoàng phôn phôùt, roài lan nhanh, cuoái cuøng nôû thaønh moät voøng troøn ñoû cam nhö maøu löûa. Toâi thöông maët trôøi moïc nhö daáu hieâu cuûa moät söï baét ñaàu röïc rôõ trong ban mai, baùo tröôùc moät ngaøy vui traøn naéng aám vôùi maët trôøi soi boùng nhoû dòu daøng.
Ban ngaøy toâi thích lang thang trong phoá chôï, ngaém nhöõng cöûa haøng saëc sôõ ñeå thaáy theá giôùi quanh mình muoân maøu. Vaø vui. Toâi chöa bao giôø gheù moät mình vaøo quaùn cafeù nhöng laïi mô öôùc coù moät laàn nhö theá. Moät quaùn cafeù vaéng khaùch vaø nhìn ra bieån. Coù leõ khoù tìm laém, toâi mæm cöôøi vu vô khi nghó ra ñieàu naøy ... Quaùn haøng daàn daàn seõ ñoâng ngöôøi, töøng caëp tình nhaân töïa vai taâm tình cuøng soùng bieån. Toâi vaãn ngoài moät mình, leû loi nhö bao giôø, nhöng haïnh phuùc mieân man .... Moät mình ñöôïc ngaém chim trôøi bay khoâng haïn ñònh, vaø öôùc mô laø gioù, naâng moäng ñôøi leân cao.
Buoåi chieàu toâi ñi quanh bôø bieån. Bieån tím thaãm dòu daøng, trôøi chieàu maøu ñaäm meânh mang. Toâi coù theå ngoài haøng giôø nhìn ra khoaûng trôøi moâng lung xa xa aáy, khoâng phaûi laø ngaém maây maø nhìn ñaém nhöõng aùnh ñeøn cuûa thaønh phoá xa xa beân kia bieån. Moät phoá thò toâi chöa moät laàn ñaët chaân, nhöng chaéc haún phaûi ñaàm aám hieàn hoaø hôn nôi toâi ñang soáng. Nôi toâi ñang soáng laø gioù baõo, khoâng coù traêng dòu daøng treân cao, vaø nhöõng baøi thô tình khoâng coù nôi caát giöõ ....
Tieáng ñoäng naøo ñaùnh thöùc toâi töø côn mô bình yeân. Luïc quyeån nieân giaùm ñieän thoaïi, toâi goïi phone ñeán haõng maùy bay vaø ñaët veù ñi veà moät thaønh phoá bieån. Cuøng luùc aáy toâi bieát seõ coù maët chaøng trong thaønh phoá. Nhöng vì toâi vaø chaøng voán ñaõ muoân ñôøi khoâng duyeân nôï, vaø toâi thì oâm kieáp leû loi, thì duø cho coù ôû chung moät thaønh phoá naøo, toâi bieát toâi vaø chaøng seõ chaúng bao giôø gaëp nhau .... o
Ñöôøng caùi ñuoåi nhau, ngaøy ñaõ taét
Voà laáy coàn hoang coû cuù vui
Tìm ra voû oác xaâu thaønh chuoãi
Moät chuoãi hoaøng lan xaâu ngaäm nguøi
Hoà Minh Duõng
Nhöõng naêm chieán tranh bom ñaïn taøn phaù, baùc Queá boû laøng, ñem vôï con leân thaønh phoá sinh soáng. Sau khi mieàn Nam maát, baùc laïi ñem gia ñình trôû veà.
Queâ cuõ chaúng coù gì khaùc. Baø con laøng xoùm ngöôøi maát ngöôøi coøn laø chuyeän thöôøng trong thôøi chieán. Chæ coù moät ñieàu laøm cho baùc baên khoaên thaéc maéc laø coù theâm moät ngoâi moä naèm trong goùc vöôøn, nôi ngaøy xöa baùc troàng mía lau cho con aên. Ban ñaàu, ñoù laø chuyeän trong nhaø. Vôï baùc noùi: "Ai vaøo ôû vôùi mình, mình phaûi lo chaïp gioã, ngöôøi ta phuø hoä cho".
Chuyeän ñoù baùc trai ñaõ nghó töø tröôùc roài, coù ñieàu khoâng bieát töïa vaøo ñaâu ñeå ñònh ngaøy kî gioã, hai vôï choàng baøn baïc vôùi nhau vaø cuoái cuøng hoï choïn ngaøy 23 thaùng Naêm laø ngaøy kinh ñoâ Hueá thaát thuû, ngaøy ngöôøi ta thöôøng cuùng cho coâ hoàn. Kim Nhaøn, con gaùi cuûa baùc cuõng quan taâm raát nhieàu ñeán chuyeän naày, coâ noùi: "Ngöôøi cheát voâ danh laø cuûa chung giöõa trôøi ñaát, ôû vôùi mình thì phaûi ñaët cho moät caùi teân". OÂng boá cho laø phaûi, ñaët cho nguôøi naèm döôùi moä teân Voõ Phuø Theá. Theo oâng nghó, laáy hoï Voõ laø hoï cuûa oâng, Phuø Theá laø phuø trôï cho ngöôøi coøn soáng treân traàn theá.
Ngöôøi vôï cuõng ñoàng yù veà hoï aáy nhöng khoâng thích caùi teân, Phuø Theá coù veû laø chung chung, khoâng quy veà moät moái. Bieát yù meï muoán gì, Kim Nhaøn ñeà nghò ñaët teân ngöôøi quaù coá laø Voõ Phuø Gia. Phuø Gia thì caùi nghóa ñaõ roõ, caû nhaø ñeàu vui möøng trong nieàm vui töï taïo hieám hoi ñoù. Toâi laø ngöôøi xoùm gieàng, baïn thaân vôùi con trai ñaàu cuûa baùc ñaõ cheát traän. Neân gia ñình naày coi toâi nhö con, nhöõng khi trong nhaø coù chuyeän vui buoàn toâi thöôøng ñöôïc hai baùc goïi qua chia seû. Kim Nhaøn cuõng vui möøng vì söï coù maët cuûa toâi, coù hoâm naøng hoûi: "Trong laøng ñaõ coù ngöôøi noùi tröôùc sau roài em cuõng thaønh vôï anh, anh coù tin khoâng?"
Toâi traû lôøi löûng: "Chuyeän tình duyeân chæ coù oâng Trôøi môùi bieát tröôùc ñöôïc".
Chæ coù theá thoâi, caû hai khoâng noùi gì theâm, ñoâi maét naøng saùng ngôøi leân, döôøng nhö baèng loøng vôùi moät loái noùi khoâng coù gì laø thaân thieát cuûa toâi. Naêm ñoù Nhaøn 20 tuoåi, toâi hôn naøng nöûa giaùp, vöøa chieán ñòa xa xoâi ngao ngaùn trôû veà queâ cuõ khi cuoäc chieán chaám döùt. Ñaùng lyù ra, toâi cuõng nhö nhöõng só quan khaùc cuûa mieàn Nam phaûi khaên goùi ñi caûi taïo, nhöng toâi ñöôïc ngöôøi caäu ruoät taäp keát veà laøm huyeän uûy ñöùng ra baûo laõnh theo söï naên næ raát bi thieát cuûa meï toâi. Caäu toâi cho toâi moät ñieàu kieän laø phaûi cöôùi vôï. Meï toâi cuõng vin vaøo caùi côù aáy khoâng cho pheùp toâi vieän moät lyù do gì ñeå chaàn chôø nöõa. Thaät ra, toâi cuõng khoâng phaûi laø haïng ngöôøi nguoäi laïnh tình caûm, nhöng tính chuyeän vôï con luùc ñoù khoâng thích hôïp chuùt naøo, tröôùc heát laø vaán ñeà sinh soáng. Lôùn leân toâi chæ bieát ñi hoïc roài vaøo lính, nay chieán baïi trôû veà, chaúng bieát laøm gì. Toâi ñem taâm söï aáy thoå loä vôùi Kim Nhaøn, naøng cöôøi: "Trôøi sinh traâu sinh coû, anh lo gì. Hay laø anh caàu xin vôùi ngöôøi naèm döôùi moä kia ñi, bieát ñaâu ngöôøi ñoù xöa kia laø ñoàng ñoäi vôùi anh". Toâi khoâng tin ngöôøi cheát coù theå giuùp gì ñöôïc cho ngöôøi soáng neân khoâng nghe lôøi Kim Nhaøn.
Nhöng naøng ñaõ thay toâi laøm vieäc ñoù, nghóa laø naøng ñaõ ñoát höông treân moä caàu nguyeän cho toâi, theo naøng noùi, cho toâi coù moät vieäc gì ñeå taïm sinh soáng, chöù khoâng phaûi xin cho toâi coù ñöôïc ngöôøi vôï. Ñöôøng löôïn trong suoát cuûa moät caùnh böôùm voøng vo thaät ñaùng tri aân. Ngaøy 23 thaùng 5 aâm lòch naêm ñoù baùc Queá toå chöùc gioã Voõ Phuø Gia khaù linh ñình, baùc coøn môøi moät ngöôøi ngoài ñoàng boùng ñeå xin linh hoàn naày hieän veà baùo cho baùc bieát xöông coát ñöùa con trai cuûa baùc hieän ôû ñaâu, ñeå baùc ñi thu veà an taùng. Ngöôøi ñoàng boùng aáy cuõng coù maùch baûo moät ñòa danh raát laï ôû giöõa röøng nuùi naøo ñoù maø khoâng ai bieát caû. Ngöôøi khaùch danh döï ñöôïc môøi trong buoåi gioã khoâng ai khaùc hôn laø caäu toâi. Dó nhieân laø baø con xoùm gieàng ñeàu ñoâng ñuû, trong aáy coù meï toâi vaø toâi. Trong thôøi buoåi chöa qua khoûi côn loaïn laïc tan hoang, coù dòp baø con ngoài laïi vôùi nhau, aên uoáng no say nhö theá laø chuyeän hi höõu. Cuoái tieäc, caäu toâi noùi chuyeän raát haêng say, vaø caäu noùi nhö noùi luùc traø dö töûu haäu chöù khoâng phaûi phaùt ngoân cho baát cöù moät danh nghóa naøo. Thöù nhaát, caäu toâi leân aùn vieäc baùc Queá cho goïi hoàn ngöôøi cheát veà, cheát laø heát, nhöng neáu cheát maø coøn thì aâm phuû roõ raøng laø khoâng ñuû ñaát cho ngöôøi cheát ôû, theá thì hoï ôû ñaâu? Neáu taïm thôøi chaáp nhaän laø cheát khoâng heát, thì ngöôøi cheát coù noùi ra cuõng khoâng giuùp ích ngöôøi soáng maø coù theå laøm trì treä xaõ hoäi. Thöù hai, caäu toâi ñöa ra moät giaû thuyeát, ngoâi moä ñoù coù theå laø nôi choân moät ngöôøi khoâng phaûi bình thöôøng, coù theå laø phaïm nhaân, yù caäu muoán noùi ñeán laø nhöõng ngöôøi theo cheá ñoä cuõ. Nhöõng lôøi cuûa caäu toâi noùi ra baø con laøng xoùm ñeàu choûng tai nghe, caäu toâi cuõng khoâng coù yù haêm doïa ai, hay laøm cho ai buoàn, coát laø noùi cho coù chuyeän, cho vui, vì caäu thöøa hieåu raèng coù söï hieän cuûa mình ngay töø ñaàu ñaõ laøm cho baàu khoâng khí bôùt ñi phaàn naøo ñaàm aám. Tröôùc khi kieáu töø, caäu toâi chæ hoûi yù kieán Kim Nhaøn: "Chaùu coù hoïc ít nhieàu, nghe lôøi toâi noùi, coù ñieàu gì goïi laø khoâng chaáp nhaän ñöôïc khoâng?"
Kim Nhaøn mæm cöôøi nhìn sang toâi nhö ngaàm cho toâi bieát laø taát caû nhöõng chuyeän oâng noùi giöõa ñaùm ñoâng kia khoâng ngoaøi muïc ñích laø ngaên caûn cuoäc tình cuûa hai ngöôøi maø oâng bieát coù theå xaåy ra. Toâi thì khoâng nghó nhö theá, vì trong luùc coù men röôïu, caäu toâi thöôøng khaùm phaù ra nhöõng ñeà taøi raát môùi laï, nhöng trong thaâm taâm caäu toâi khoâng coù gì ñaùng quan ngaïi. Kim Nhaøn cuõng chôït hieåu ra yù nghó trong aùnh maét cuûa toâi, naøng noùi: "Thöa caäu, caäu hoûi thì chaùu noùi, chaùu bieát caäu ñang say, neân lôøi noùi cuûa caäu luùc naày chaùu chaáp nhaän ñöôïc". Moät caâu noùi nhö theá töôûng caäøu toâi coù phaûn öùng, khoâng ngôø caäu toâi cöôøi to vui veû: "Ñuùng, ñuùng roài. Chaùu noùi nhö theá thì toâi cuõng chaáp nhaän ñöôïc".
Moïi ngöôøi vui veû cöôøi xoøa, coù ngöôøi noåi höùng xin caäu toâi keå cho nghe vaøi caâu chuyeän vui, caäu höôûng öùng ngay. Caäu keå chuyeän raát duyeân daùng haáp daãn, nhöng toaøn laø nhöõng caâu chuyeän hoài ñi theo khaùng chieán, ai nghe cuõng raàu raàu khoâng cöôøi ñöôïc, cuoái cuøng chæ moät mình caäu toâi cöôøi, mieäng cöôøi maø nöôùc maét raøn ruïa. Veà ñeán nhaø, caäu goïi meï toâi vaø toâi ñeán noùi chuyeän nghieâm chænh. Caäu tröïc tieáp cho toâi bieát con ngöôøi coù theå khoâng caàn phaûi coù vôï, ngöôøi ta laàm töôûng raèng ngöôøi ñaøn oâng khoâng coù vôï khoâng theå soáng noåi, ra, khoâng phaûi theá, chính ñôøi caäu ñaõ thöïc nghieäm roài, khoâng coù gì phaûi lo laéng. Ñôøi soáng tình caûm coù lôïi, nhöng baát lôïi thì nhieàu hôn, baát luaän ñaøn oâng hay ñaøn baø trong ñôøi soáng ñoäc thaân thì tinh thaàn saûng khoaùi hôn, thöôøng vöôït qua moät caùch deã daøng nhöõng côn khuûng hoaûng baát ngôø vaø theå xaùc ít gaëp nhöõng chuyeän baát traéc. Meï toâi voán chaát phaùc, khoâng hieåu gì, chæ noân noùng hoûi ñeán chuyeän tìm vôï cho toâi. Caäu toâi noùi nhö keát luaän: "Chò khoâng nghe con Kim Nhaøn noù goïi em baèng caäu roài ñoù sao?"
"Nhöng chaùu cöôùi vôï luùc naày chæ vieäc ngoài oâm buïng ñoùi nhìn nhau...". Toâi baát ñaéc dó leân tieáng. Chöa nghe heát caâu, caäu choáng ngay: "Caâu noùi ñoù cho duø phaùt ra ôû cöûa mieäng cuûa ngöôøi bieát töï troïng, nhöng quan nieäm nhö chaùu khoâng kheùo tieâu cöïc, caùi bao töû cuûa con ngöôøi coù to laø bao maø phaûi lo, bao töû traâu boø to hôn nhieàu maø chuùng vaãn tænh bô. Trong xaõ hoäi loaøi nhai laïi neáu coù söï tranh chaáp traàm troïng laøm maát ñoaøn keát thì khoâng phaûi laø do mieáng aên maø ra". Meï toâi thaønh khaån: "Ngaøy ñaùm cöôùi noù, em cho chò möôïn vaøi chæ vaøng". "Coù ngay, em cho chò möôïn ñuùng nöûa löôïng, khi naøo vôï choàng noù laøm coù thì traû, coù theå chaäm möôøi, hai möôi naêm, neáu cuøng laém, khoâng coù traû cuõng khoâng sao". Thöôøng moãi laàn caäu toâi saép nhaéc ñeán nhöõng kyû nieäm gì laø coù thoùi quen cuùi maët xuoáng vaøi phuùt, roài nuoát nöôùc mieáng öøng öïc. Laàn naày cuõng theá, laïi coäng theâm vôùi ñoâi maét ñoû quaïch ñaày nöôùc maét, caäu soâi noåi: "Chò vaø chaùu chaúng bao giôø hieåu ñöôïc loøng em ñaâu. Chò bieát khoâng, hoài em leân ñöôøng ñi taäp keát, thaèng moà coâi naày, neáu khoâng coù chò tieãn ñöa thì thaân em coù ra con khæ khoâ gì. Khi em vaøo chieán tröôøng B, hoâm naøo nuùi röøng im tieáng suùng laø em treøo leân moûm ñaù cao nhìn veà queâ cuõ, nhôù chò, nhôù laøng xoùm, ruoät nhö coù ai xaùt muoái. Chò mình ôû xa theá maø em thaáy töøng ñuïn khoùi maøu lam lam boác leân nöõa ñaáy, em khoâng laàm maây trôøi vôùi khoùi ñaâu nheù. Quaû thaät em khoâng ngôø môùi hai möôi moát naêm, khi veà laïi mình nhö con khæ giaø laïc ñaøn, baø con sao cheát ñi nhieàu quaù, boïn nhoû lôùn leân chaúng bieát em laø ai, nhöõng nôi em thöôøng chôi ñuøa ngaøy coøn nhoû nay cuõng laï hoaéc. Chò aø, maây trôøi thì tuï roài tan nhanh maø khoùi töø nhöõng maùi tranh boác leân thì bay voøng voøng laâu tan laém, em khoâng loän giöõa maây vaø khoùi ñaâu..."
Meï toâi khoâng theå laéng tai nghe theâm nöõa, oøa leân khoùc. Caäu toâi laïi ra xe con leân huyeän. Töø ñoù vì coâng vieäc môùi tieáp thu beà boän ít khi caäu veà queâ, laâu laâu ñi coâng taùc thuaän ñöôøng taït qua thaêm thoâi.
Duø khoâng muoán cöôùi vôï nhöng toâi vaø Kim Nhaøn ñaõ yeâu nhau. Yeâu naøng, meï toâi vaø trong doøng toäc hoï ai cuøng ñoàng yù vì Nhaøn laø moät coâ gaùi ngoaøi nhan saéc coøn coù tieáng laø ngöôøi ñoan trang, caàn maãn laøm vieäc vaø lòch thieäp, aên ôû khoâng maát loøng moät ai. Yeâu toâi, naøng cuõng coù moät phaàn haõnh dieän, vì duø sao toâi cuõng coù ít chöõ nghóa, cho duø ñoåi ñôøi söï nghieäp saïch trôn, nhöng giaáy raùch vaãn coøn leà. Trong luùc nhieàu coâ gaùi chæ tìm ngöôøi chieán thaéng thì Nhaøn tìm keû chieán baïi. Moät hoâm ñi chôï veà, Nhaøn gheù vaøo nhaø, baùo cho toâi moät tin: "Ngaøy mai, dôøi moä Voõ Phuø Gia roài".
Toâi ngaïc nhieân hoûi:
"Ñeå laáy ñaát troàng troït aø?"
"Khoâng phaûi, leänh uûy ban nhaân daân xaõ".
"Ñeå laøm gì nhæ?"
"Khoâng bieát, khi nhaän ñöôïc vaên thö thì boá em coù ra truï sôû hoûi nguyeân do, vì ngoâi moä aáy naèm trong vuôøn vaø coi nhö ngöôøi thaân roài, thì hoï chæ noùi ñaát laø taøi saûn cuûa nhaø nöôùc, haøi coát cuûa nhöõng ngöôøi quaù coá cuõng laø taøi saûn chung cuûa nhaø nöôùc, vieäc laøm vì lôïi ích chung, theá thoâi".
"Em nghó theá naøo." Toâi hoûi.
Nhaøn cöôøi chua cay:
"Thì nghó theá naøo nöõa, thôøi buoåi naøy nhaø mình ôû baét dôøi cuõng phaûi dôøi nöõa laø".
Toaùn dôøi moä goàm toaøn laø nöõ du kích trong xaõ, hoï laø nhöõng ngöôøi coøn tuoåi treû, xöa kia cuõng coù ngöôøi töøng laø baïn cuûa Nhaøn, theo Maët Traän Giaûi Phoùng leân nuùi hoaït ñoäng maáy naêm nay môùi trôû veà queâ quaùn. Khoâng ai noùi vôùi ai, daân chuùng trong laøng vaø nhöõng laøng keá caän ñoå ñeán xem quaù ñoâng, laøm cho oâng chuû tòch uûy ban nhaân daân xaõ hieän dieän luùc ñoù phaûi leân tieáng phaøn naøn:
"Sao coù hieän töôïng laï luøng vaäy caø, boác moä chöù phaûi ñaâu haùt boäi, caûi löông gì maø haùo höùc ñi xem, xin môøi ñoàng baøo veà tieáp tuïc coâng vieäc ñoàng aùng".
Moät hoài, khoâng thaáy ai nhuùc nhích, vò ñaïi dieän huyeän uûy veà chæ ñaïo coâng taùc naày baét buoäc phaûi leân tieáng:"Ñaây chæ laø chuyeän dôøi moä bình thöôøng ñeå traû laïi taác ñaát taác vaøng cho oâng Voõ Vaên Queá troàng troït, ñoàng baøo khoâng neân laõng phí thì giôø quùy baùu cuûa mình. Coâng vieäc cuûa chính quyeàn la ønhaän dieän ngöôøi quùa coá ñeå ñöa hoï ñeán moät nôi an nghæ cuoái cuøng chính ñaùng, toâi giaû duï, bieát ñaâu ñaây laø chính ñöùa con trai ñaàu loøng cuûa oâng Queá töø chieán tröôøng trôû veà nôi choân nhau caét roán, con chim bò baõo thöôøng leâ caùnh veà toå cuõ, nhö theá thì gia ñình oâng Queá khoâng coøn phaûi toán tieàn cho nhöõng cuoäc ñoàng boùng voâ lyù. Vaø bieát ñaâu, döôùi ñaây cuõng coù theå laø nhöõng ngöôøi yeâu nöôùc hy sinh, thì chuùng toâi môøi hoï ra nghóa trang quaân ñoäi ñeå an nghæ trong vinh quang cuøng ñoàng ñoäi, khoâng theå moät mình coâ quaïnh ôû xoù vöôøn vôùi nhöõng goác mía lau taøn ruïi naày ñöôïc. Chæ giaûn ñôn theá thoâi, xin ñoàng baøo giaûi taùn, chuùng toâi khoâng chòu traùch nhieäm söï coù maët ñoâng ñaûo thaát thöôøng naày. Cuõng khoâng thaáy ai tuaân leänh, cuoái cuøng vò ñaïi dieän huyeän cho leänh toaùn du kích trang bò vuõ khí laøm hai lôùp haøng raøo bao chaén quanh khu vöïc dôøi moä, ñoàng baøo chæ ñöùng ngoaøi xa xa nhìn vaøo. Baàu trôøi moät ngaøy chôùm thu buoàn baõ, maây xuoáng ñeø naëng treân nhöõng ñoït tre vaøng uùa.
Chaúng bao laâu coâng vieäc hoaøn taát, khi toaùn nöõ binh hì huïc laáp ñaát laïi cho baèng phaúng thì boán ngöôøi coâng an boû hai bao boá ñöïng "haøi coát" ngöôøi quaù coá leân xe caûi tieán chôû veà truï sôû xaõ. OÂng ñaïi dieän huyeän uûy nhanh chaân böôùc ra nôi ñaùm ñoâng, moùc tuùi môøi baùc Queá ñieáu thuoác laù vaø noùi:
"Traû laïi ñaát cho oâng, troàng mía lau hay troàng khoai saén tuøy yù nheù". Noùi xong, oâng quay löng ñi ngay. Thieân haï cuõng taûn maùc ra veà. Nhöõng côn möa thu ñeán sau ñoù laøm cho maët ñaát baøo moøn cuõ caøng raát nhanh, baùc Queá buoàn, ñaâm ra uoáng röôïu suoát ngaøy, sinh beänh, roài qua ñôøi ít laâu sau. Khi saép truùt hôi thôû cuoái cuøng, baùc coá gaéng heát söùc ñöa caùnh tay chæ veà phía maët trôøi moïc. Khoâng ai hieåu baùc muoán troái traên gì, coù ngöôøi cho raèng baùc muoán choân mình ngay trong caùi huyeät môùi ñaøo bôùi leân, suy raèng muoán gaû Kim Nhaøn cho toâi, vì caû hai ñeàu ôû cuøng höôùng ñoù.
Naêm sau thì caäu toâi ñöôïc leänh veà höu non. Nguyeân do naøo laøm cho caäu toâi bò sa thaûi ñoät ngoät ra khoûi chính quyeàn thì chæ coù caäu toâi bieát. Khi môùi ñaët chaân veà queâ laø caäu cho goïi Kim Nhaøn ñeán roài cuøng vôùi meï toâi vaø toâi noùi chuyeän. Caäu noùi nhö coâng khai baïch hoùa noãi buoàn rieâng cuûa mình:
"Toâi coù ít nhieàu loãi trong vieäc baûo veä quyeàn laøm ngöôøi cho baûn thaân vaø doøng hoï, nhöng khoâng sao, chuyeän ñôøi vaãn theá, vaãn theá. Chò vaø hai chaùu roài ñaây seõ bieát. Baây giôø toâi ñöa ra lòch trình coâng taùc tröôùc maét. Nhaát quyeát phaûi laøm cho baèng ñöôïc, khoâng coù quyeàn naøo ngaên caûn ñöôïc caû. Tröôùc heát laø phaûi xaây laïi ngoâi nhaø naày ñeå chuùng ta ôû vôùi nhau, töôøng baèng gaïch, maùi lôïp ngoùi, neàn nhaø traùng xi maêng, taát caû caùc cöûa lôùn nhoû ñeàu baèng goã toát, toâi ñaõ coù döï kieán, phaûi coù moät cô ngôi y nhö caùc cuï laøm quan ngaøy xöa khi ruõ aùo töø quan. Toâi coù theå bieán caùi aùch naày thaønh moät söï nghieäp veû vang cuûa ñôøi mình, cho boïn hoï thaáy raèng chính toâi ñaõ co ù nhöõng vieäc laøm manh nha töø boû ñòa vò chöù khoâng phaûi ñòa vò töø boû toâi".
Xong, caäu toâi noùi rieâng vôùi töøng ngöôøi: Vôùi meï toâi:
"Ngaøy tröôùc chò coù möôïn em maáy chæ vaøng ñeå cöôùi vôï cho chaùu, nay em cho ñöùt chaùu moät caây ñeå toå chöùc ñaùm cöôùi cho ra theå thoáng, trong luùc chöa laøm nhaø kòp thì taïm thôøi che tröôùc saân moät caùi raïp thaät lôùn ñeå môøi baø con hai hoï vaø laøng nöôùc ñeán cho thaät ñoâng ñuû, em coøn caùi theû ñaûng ñaây thì laøm bao nhieâu boø, heo, gaø khoâng caàn phaûi khai baùo xin pheùp ai caû".
Vôùi toâi: "Baây giôø chaùu khoûi phaûi lo ñeán chuyeän laøm gì ñeå soáng, maø phaûi cöôùi vôï thoâi. Caäu chæ yeâu caàu chaùu moät vieäc laø chaùu nhôù laïi taát caû nhöõng ngöôøi coù maët hoâm dôøi ngoâi moä voâ danh nôi vöôøn baùc Queá, neáu chaùu queân thì hoûi phaêng laàn ra theá naøo cuõng coù ngöôøi bieát chæ giuùp cho".
Vôùi Kim Nhaøn: "Keå töø giôø phuùt naày caäu coi chaùu nhö chaùu daâu roài, chaùu phaûi giuùp moät tay ñeå cho gia ñình caäu vaø gia ñình chaùu khoûi bò ngöôøi ñôøi ñeø ñaàu ñaïp coå. Sau khi chuùng chaùu thaønh vôï choàng roài, caäu seõ phaùt ñôn kieän leân trung öông vieäc chính quyeàn ñòa phöông töï tieän ñaøo ngoâi moä naày ñaõ laøm cho boá chaùu phaùt beänh maø qua ñôøi. Ngay chæ vieäc hai caùi bao boá kia, boïn ngöôøi naày cuõng phaûi ôû tuø ít nhaát moãi ñöùa hai möôi naêm".
Ñieàu maø meï toâi thaéc maéc töø laâu nay môùi coù dòp hoûi: "Xöông coát moät ngöôøi coù laø bao maø ñöïng ñaày trong hai bao boá, laïi duøng xe caûi tieán chôû troâng naëng neà laém, em coù bieát vì sao khoâng?"
Caäu toâi cöôøi xoøa: "Chaúng coù xöông coát gì ñaâu chò, chæ laø moät ngoâi moä traù hình, khi hoï ñaøo leân thì beân döôùi choân toaøn löïu ñaïn vaø boán thuøng ñaïn ñaïi lieân vaøng laù. Theá laø hoï caáu keát vôùi nhau, baùo caùo leân treân chæ coù vuõ khí ñòch ñeå laïi chôø cô hoäi laøm binh bieán, coøn soá vaøng thì eùm nheïm chia nhau boû tuùi. Chuyeän ñoù daøi doøng laém, töø töø roài em seõ noùi sau, nay mình daønh heát thì giôø ñeå lo vieäc gia ñình tröôùc ñaõ". Toâi cöôùi vôï xong thì caäu toâi khôûi coâng laøm nhaø. Laøm nhaø xong toâi coù leänh goïi ñi caûi taïo (boå tuùc). Caäu toâi cuõng bò baét giam vì toäi bao che, dung naïp toâi vaø Kim Nhaøn ñeå chôø luùc thuaän tieän duøng soá vuõ khí choân daáu döôùi ngoâi moä kia laät ñoå chính quyeàn caùch maïng!?
Moät buoåi chieàu cuoái ñoâng söông xuoáng ñaày nuùi, trong moät choøi tranh naèm thoai thoaûi löng ñoài nhìn xuoáng thöôïng nguoàn soâng Höông, chuùng toâi noùi chuyeän raát vui, nhö theå laø ñem nhau ñeán moät thaûo am xa laùnh theá tuïc ñeå luaän baøn vieäc ñôøi hôn laø ñang ôû trong nhaø tuø. Caäu toâi ñöa tay chæ ñaùm maây traéng ñang ñuøn leân ôû chaân trôøi, phía queâ toâi, noùi:
"Chaùu thaáy khoâng, ñoù laø maây chöù khoâng phaûi laø khoùi, khoùi vôùi maây caäu chöa laãn loän bao giôø. Caû hai thöù ñeàu ñem ñeán cho loøng ngöôøi nhieàu caûm giaùc: khoùi vui, muoán quaây veà coøn maây thì buoàn, muoán ñi xa. Khoâng kheùo ôû tuø laâu mình trôû thaønh thi só maát". Caäu toâi laáy trong tuùi bao caùt ra moät boïc ni loâng ñöïng moät thöù nöôùc trong vaét, ñöa ra soi giöõa aùnh saùng moät caùch raát chí thuù: "Röôïu, maáy ngöôøi trong tuø maø coù ñöôïc.
Cuõng laø röôïu thoâi maø ôû moät nôi con ngöôøi bò haønh haï noù trôû thaønh nöôùc thaùnh thaàn kyø cöùu chuoäc. Chaùu thaáy khoâng, maøu gì theá, trong khi con ngöôøi chaét loïc thaønh moät nguyeân chaát thì hoùa coâng troän hoøa vaøo moät thöù maøu saéc khoâng coù thaät treân ñôøi naày. Theá thì ngöôøi ta say vì maøu saéc chöù ñaâu phaûi vì men". Ngöøng laïi, nhìn quanh vöôøn baép ñang lay ñoäng xoân xao trong gioù chieàu, caäu tieáp:: "Caäu cuõng khoâng maát moät ñoàng ñeå mua, chæ caàn chaët moät thaân caây khoâ, cheû ra boù thaønh vaøi boù cuûi, daáu döôùi gheành ñaù, boïn ñi mua than cuûi, taáp thuyeàn vaøo laáy, ñeå röôïu laïi ñoù, mình xuoáng laáy, tha hoà uoáng. Neáu mình nhaët ñöôïc vaøi kyù naám höông ñeå ñoù thì caàm chaéc coù chuïc con möïc khoâ ñeå nhaém". Vöøa noùi caäu toâi vöøa cho bòch röôïu choác ngöôïc leân mieäng, nuùt say söa nhö ñöùa treû nuùt söõa meï. Luùc naày ngoân ngöõ cuûa caäu toâi baét ñaàu haøo höùng: "ÔÛ tuø nhö theá naày cuõng laø cha thieân haï, ñuùng laø chöõ tuø lieàn vôùi chöõ tu moät vaàn, chaùu bieát ñi tuø cuõng giuùp cho ngöôøi ñôøi nhieàu ñieàu lôïi, chænh ñoán laïi mình laø tröôùc heát, ñôøi buoâng thuoàng thöôøng laøm cho ta ñi cheäch höôùng, rôùt xuoáng oå gaø coù khi ñau hôn vöïc saâu. Chaùu cuõng khoâng caàn bieát vì sao ngöôøi ta ñöa caäu vôùi chaùu ôû chung moät traïi, chính caäu cuõng khoâng caàn bieát vì sao ngöôøi ta laïi cho caäu troâng nom khu vöôøn troàng baép naày. Cuõng chaúng bieát vì sao ta ôû tuø vaø tuø ñeán bao giôø. Chuùng ta lôïi duïng caûnh caù chaäu chim loàng ñeå cho trí naõo mình thanh thaûn, khoâng caàn phaûi suy nghó nhieàu, baây giôø chaùu nghe caäu ngaâm thô nheù:
Gioù moät laàn gheù thaêm ta nôi nguïc thaát
Traêng moät laàn cuõng gheù thaêm ta nôi nguïc thaát
Chæ coù ngöôøi laø queân ta
Chæ coù ñôøi laø queân ta.
Maët trôøi buoåi saùng tieãn ta ñi
Buoåi chieàu coù traêng ñöa ta veà
Ñeâm naèm nguû chæ mong trôøi saùng
Khoâng mong trôøi naéng cuõng khoâng mong trôøi möa
Gioù hiu hiu thoåi cho vöøa nhôù thöông."
Ñoïc xong baøi thô caäu toâi oâm buïng cöôøi ngaát, toâi hoûi:
"Caäu cöôøi gì theá?"
"Cöôøi caùi caâu thô sau cuøng, khoâng phaûi cuûa mình maø raùp voâ thaät höõu tình, laøm cho baøi thô cuûa caäu theâm giaù trò nhieàu, chaùu thaáy sau naày veà caäu soáng baèng ngheà laøm thô ñöôïc khoâng?"
Bieát caäu toâi hoûi ñuøa, toâi cuõng ñuøa theo :
"Caäu soáng ñöôïc baèng ngheà laøm thô thì caùc thi só khaùc cuûa ñaïi cuõng phaûi coøng löng gaùnh nöôùc nhö chaùu ñaây thoâi".
"Chaùu gaùnh nöôùc töø soâng leân, treøo doác, xuoáng doác nhieàu chaëng nhö theá, khi veà ñeán buoàng coøn maáy phaàn traêm?"
"Thöa caäu, moät nöûa laø may".
Caäu toâi noùi nhoû:
"Vaäy thì taïi sao chaùu khoâng nghó ra laø khi muùc luùc ñaàu chæ nöûa thuøng thoâi, nöôùc ñaày khi böôùc gaäp gheành môùi traøn ra, khoâng ñaày laáy gì maø traøn. Trôøi sinh con ngöôøi coù trí khoân laø ñeå ñoái phoù luùc nguy bieán, sao chaùu boû qua? Cuõng nhö caäu ñaây, nöûa ñeâm beû baép naáu aên no neâ, roài saùng baùo caùo laø khæ trong röøng ra beû thoâi, baøn tay khæ cuõng naêm ngoùn coù khaùc chi ngöôøi ñaâu. Coù toùm coå ñöôïc boïn khæ, chuùng cuõng khoâng noùi ñöôïc tieáng ngöôøi ñaâu maø sôï"
Noùi xong caäu laïi cöôøi thoaûi maùi, toâi cuõng cöôøi. Caäu toâi lôùn tuoåi, traûi qua nhieàu gian khoå, kinh nghieäm, khoân ngoan hôn toâi cuõng phaûi. Thì ra trong ñôøi, ngöôøi maø toâi ñaâm ra phuïc saùt ñaát, luùc naày laïi chính laø caäu ruoät cuûa toâi. Khi toâi ñaët gaùnh nöôùc leân vai, caäu toâi an uûi:
"Gaéng leân, qua vaøi con doác, nöôùc traøn ra seõ bôùt naëng ñi. Teát naày meï vaø Kim Nhaøn cuûa chaùu chaéc leân thaêm nuoâi sôùm hôn".
"Chaùu cuõng hy voïng theá".o
AÅn hieän taàm cao giöõa nuùi non
Ngaøn naêm beàn bæ loái ñi moøn
Veà ñaây traûi roäng doøng trong maùt
Naéng xeá ngaøy xuaân aùnh daäp dôøn.
Nöôùc chaåy chia ñoâi soùng ñuoåi nhau
Môø môø baõi noåi ñeïp ngaøn daâu (1)
Xanh xanh raëng oåi voøng ñeâ löôïn
Gioù laïnh chieàu veà giuïc böôùc chaân.
Doøng soâng thu laïi giöõ con ñoø
Ai vaùc thuyeàn ñi khaûn gioïng hoø (2)
Haøng naëng ñöôøng xa e lôõ chôï
Noãi nhaø vôï treû tính hay lo ...
Heát roài reùt muoän cuûa muøa xuaân
Chôùm haï hôi söông ñaõ aám daàn
Vaø gaëp noàm nam buoàm loäng gioù
Ngöôïc doøng nhaøn haï, thoaûng chuoâng ngaân (3)
Ven bôø luõ treû ñuoåi nhau bôi
Coâ gaùi beân soâng ruõ buïi ñôøi
Thaû yù chaøo môøi qua ñieäu haùt
Trai ñoø raàu seû vaéng taêm hôi ...
Traêng saùng nhoû daàn ñoùn gioù thu
Moät vuøng hö aûo nöôùc soâng Chu
Laõo chaøi goõ nhaïc xua doàn caù (4)
Loái xoùm aø ôi tieáng nheï ru.
Maây naëng theo veà vôùi gioù ñoâng
Luõ röøng taøn phaù nöôùc ñaày soâng
Doïc ngang laù ñoå hay thuyeàn nheï
Vôùt cuûi gom caây chaën giöõa doøng. (5)
Ñuïc ngaàn soùng döõ voã thaân ñeâ (6)
Möa soùi non cao ñoå nöôùc veà
Troáng thuùc tuø um trôøi naùo ñoäng
Gaùc cheøo ñoäi gioù giöõ laøng queâ.
Chuoâng chieàu buoâng ñieåm nhòp thu khoâng ...
Khoå naïn qua ñi töôûng nheï loøng
Se laïnh hôi maây trôøi trôû tieát
Nöôùc roøng, buøn laëng, laïi xanh trong.
Xeû doïc trieàu soâng baác thoåi daøi
Laøn söông troâi nheï laïnh sao mai
Coâ em ñoäi vaûi löng söôøn doác
Sôùm chôï hay laø ñaõ heïn ai ...
Sang ngang chi quaûn luùc ñoâng keøn
Duø laïnh duø khuya nghóa vaãn beàn
Nhòp noái hai bôø khoâng phuï soùng
Ñoø xöa beán cuõ nheõ naøo queân.
Ngaøn daëm ra khoûi traùnh naûn buoàn
Boán muøa noùng laïnh ñoåi thay luoân
Ñaày vôi boài lôû tuøy naêm thaùng
Doøng chaåy xuoâi nhanh nhôù coäi nguoàn ...
Nhaân Ngaõ
1/1/1989
Comments by VDH:
My dad wrote this poem in memory of big brother, who passed away just two weeks before his scheduled return to Vietnam. My dad took it pretty bad, and turned to writing poetry as therapî This poem was one of his earlier attempts.
The Chu river borders our village affecting the lives of everyoneï It is both a blessing and a curse: a generous source of water and food, but a constant threat of flooding.
(1) Only my uncle would be old enough to know that there was an island in the miñle of the river back then, during dry season when the river was at it lowest level.
(2) During dry season, the river got narrower and shallower, and people were required to carry their boats in some section.
(3) Our village used to have a very old bell, dating back to the Leâ dynasty. Due to hardship, it was sold as scrap in the '70.
(4) Fish was always the biggest source of meat for our village.
(5) During the raining season, the Chu river provided firewood from fallen trees of forrest upstream.
(6) Despite constant maintenance, the ñeâ often broke flooding the village.
khi anh veà vaãn nhöõng doøng chöõ ñoù
vaãn laø thô xanh ngaên ngaét hoaøi mong
muø con maét doõi vôøi phöông höôùng noï
treân moâi em coøn ñoïng chuùt höông noàng
chöø coù heùo loøng em khoâng hôû nhoû
chôø traêm naêm anh cuõng chôø traêm naêm
chöø coù tuûi loøng nhau khoâng hôû nhoû
anh hoang taøn coøn xuoâi ngöôïc xa xaêm
trong moûi meät coù laàn naøo em thaáy
vaàng maây anh ñaø hoùa naéng ban tröa
naøy aân aùi tang boàng theo buoåi aáy
duø beân ngöôøi coøn gôïi yù hoâm xöa
töø daïo naéng chìm saâu trong ñaùy moä
nhaùnh hoa ngöôøi laø höông phaán voâ chung
chöø anh ñaõ xanh daàn nhö huyeät loä
hoàn an nhieân duø giöõa daï bi huøng
nguyeãn ñöùc baït ngaøn
Toâi gaëp naøng trong moät buoåi daï vuõ do Coäng ñoàng ngöôøi Vieät taïi ñòa phöông toå chöùc ñeå gaây quyõ. Chuyeän hai tình ñöùa toâi khôûi ñaàu töø ñoù.
Tröôùc khi baét ñaàu caâu chuyeän, toâi xin coù chuùt ít ñeå toùm löôïc veà mình.
Naêm nay toâi 22 tuoåi, nghóa laø khi toâi ñöôïc moät tuoåi thì ñaát nöôùc nôi toâi ñöôïc sinh ra coù söï thay ñoåi. Ba toâi bò baét vaøo traïi giam vì oâng laø só quan trong cheá ñoä cuõ. Toâi lôùn leân trong muoân vaøn khoå naïn taûo taàn cuûa meï. Toùm laïi gia ñình toâi laø moät gia ñình ngheøo ñoùi trong haøng trieäu gia ñình ngheøo ñoùi cuûa moät xöù sôû ngheøo ñoùi vaøo baäc nhaát theá giôùi. Vì theá khi ba toâi ñöôïc xeáp vaøo danh saùch H.O., caû nhaø ñeàu möøng, xem ñoù nhö moät giaûi thoaùt. Bôûi hoaøn caûnh nhö vaäy, chuyeän hoïc haønh cuûa toâi chaúng gioáng ai. Qua Myõ taïm coù ñieàu kieän toâi ñöôïc ñi hoïc trôû laïò Vôùi voán lieáng "trí thöùc" haïn heïp toâi chæ coù moät caùch laø theo hoïc lôùp ESL ban ngaøy, coøn ban ñeâm thænh thoaûng theo ba toâi ñi laøm part time ñeå cho bieát muøi ñôøi.
Duïng yù cuûa ba toâi muoán cho toâi thaáy, cho duø nöôùc Myõ giaàu coù nhöng ñoàng tieàn kieám ñöôïc khoâng phaûi laø deã, nhaát laø ñoái vôùi nhöõng ai lôõ thaày lôõ thôï, lôõ dôû...cuoäc ñôøi nhö ba. Neáu khoâng muoán töông lai tieáp tuïc ñi theo con ñöôøng baàm daäp cuûa ngöôøi thì ngay baây giôø khi tuoåi ñôøi coøn cho pheùp toâi phaûi coá gaéng hoïc haønh. Theá thoâi, thaät giaûn dò. Toâi cuõng queân noùi caùi ngheà cuûa ba toâi ñang ñeo ñuoåi suoát hai naêm trôøi nay keå töø khi qua Myõ khoâng ñöôïc "thôm tho" cho laém, neáu khoâng noùi "thoái tha". Ñoù laø ngheà ñoå raùc, doïn deïp veä sinh cho moät nhaø haøng cuûa Myõ veà ñeâm. Chæ coù ñoàng tieàn kieám ñöôïc laø trong saïch. Ba toâi ñeo ñuoåi ngheà ñoù baèng loøng töï haøo ñaày só khí cuûa moät só quan ngaøy xöa xem chuyeän vaøo sinh ra töû nôi chieán tröôøng nhö moät thöôøng tình. Ba toâi daïy haõy töï laøm vieäc, ñöøng theøm ngoài chôø loøng thöông haïi cuûa nhöõng ngöôøi ñeán tröôùc.
Kinh nghieäm cho toâi thaáy, haàu heát nhöõng ngöôøi ñeán tröôùc töø 1975 nay ñaõ thaønh coâng, hoï saün loøng töï maõn vôùi mình. Nhöõng keû ñeán sau, hoï chæ coù loøng thöông haïi giaû vôø hôn laø xoùt thöông thaät söï. Söï thöông haïi giaû vôø ñoù cuõng raát haïn cheá trong ñieàu kieän keû ñeán sau phaûi bieát lo thaân thuû phaän goái rôm cuûa mình. Ñöøng bao giôø sang lane qua maët hoï neáu khoâng muoán chuùt tình ñoàng loaïi hieám hoi coøn soùt laïi trôû thaønh ganh gheùt. Toùm laïi coù theå coù söï ñoàng caûm naøo ñoù cuûa ngöôøi ñeán tröôùc daønh cho keû ñeán sau, nhöng thöïc teá gaïo nhaø ai naáy naáu, xe nhaø ai naáy lo, khoâng ai dö thöøa thôøi gian tieàn baïc ñeå maø ñuøm boïc giuùp ñôõ cho ai. Hoaï hoaèn coù moät vaøi tröôøng hôïp caù bieät thì cuõng chaúng qua tìm chuùt danh thôm ñeå khoûi mang tieáng laø ngöôøi thaát ñöùc. Ba toâi thöôøng noùi: "Ba thí maïng cuøi naøy ñeå laøm baøn ñaïp cho caùc con nuoâi yù chí tieán veà töông lai. Ñöùa naøo muoán söôùng thì coá gaéng hoïc haønh, coøn ñöùa naøo muoán cha truyeàn con noái caùi ngheà cu-ly thì cöù tieáp tuïc aên chôi ì xeøo, Myõ laø moät ñaát nöôùc töï do coù nhaân quyeàn, ba khoâng caûn."
Cuõng may caùi ngheà hoát raùc, ñôøi ba toâi môùi laø ñôøi thöù nhaát trong gioøng hoï, coù khaû naêng laø ñôøi cuoái cuøng, bôûi vì anh em chuùng toâi khoâng ñöùa naøo ham tieáp noái caùi ngheà ñoù. OÂng trôøi khi cho toâi ñaàu thai vaøo laøm con ba meï ñaõ ban cho toâi moät töôùng taù taïm goïi laø ñeïp trai, cao lôùn phong ñoä. Nhìn toâi khoù ai bieát ñöôïc laø thaèng thieáu aên töø Vieät Nam qua chöa ñaày hai naêm. Nhöng ôû ñôøi, taâm lyù chung heã ai xuaát thaân töø tröôøng hôïp nhö toâi ñeàu coù moät maëc caûm töï ti, theâm gioøng maùu lính ngang taøng cuûa ba hoaø vaøo gioøng maùu nhaø ngheøo, khieán toâi khi giao tieáp vôùi baïn beø, toâi chôi raát soøng phaúng, neáu khoâng noùi nhieàu khi toû ra laán löôùt ñeå che ñaäy bôùt söï thua thieät cuûa mình.
Toâi laø nhö theá chaúng bieát ngaùn ai. Thaønh thöû khi gaëp naøng ngoài moät mình trong goùc phoøng, toâi xaùp tôùi ngaî Naøng ñang vaån vô nghe YÙ Lan haùt baûn "Thoâi cuõng ñaønh nhö chieác que dieâm" vaø laëng nhìn ñaùm ngöôøi nhaûy nhoùt treân saøn nhaûy. Tuïi con gaùi ôû ñaát Myõ naøy choai choai côõ naøng chòu khoù ngoài im moät choã nhìn ngöôøi ta vui chôi thì ñuùng laø chuyeän khoù tin nhöng maø coù thaät. Ñeøn trong phoøng môø môø aûo aûo, tuy nhieân khoâng haáp daãn laém. Khoâng khí buoåi daï vuõ kieám tieàn tioáng nhö moät cuoäc meeting hôn laø nôi ñeå vui chôi giaûi trí.
- Hello!
Toâi leân tieáng chaøo tröôùc. Khoâng coù tieáng chaøo laïi. Toâi tieáp tuïc:
- Toâi coù theå ngoài ñaây khoâng?
- Neáu oâng thích vaø neáu gheá coøn troáng.
Thích thì toâi thích quaù ñi chöù. Coøn gheá troáng thì nguyeân baøn, gheá ñeàu troáng. Ñaõ ñuû lyù do, toâi choïn moät caùi ngoài ñoái dieän vôùi naøng. Toâi vôùi naøng coù chieác baøn troøn ngaên caùch. Treân baøn troáng trôn khoâng moät lon bia hoaëc moät lon nöôùc ngoït naøo ñeå goïi laø. Naøng khoâng theøm doøm ngoù gì ñeán toâi, coøn toâi ñang nhìn naøng thaät laø soáng söôïng. Naøng khoaûng 18, 19 gì ñoù. Maùi toùc caét ngaén uùp vaøo sau gaùy, khuoân maët hình traùi xoan, ñoâi maét to, muõi doïc döøa. Ñaëc bieät ñoâi moâi hôi daøy ñoû choeùt, chaéc vöøa toâ heát moät thoûi son. Tuy make up kyõ nhö theá, khuoân maët naøng vaãn coøn dòu hieàn hôn laø quaàn aùo ñang maëc. Naøng maëc chieác voan traéng hôû coå, coá yù ñeå loøi moät phaàn hai bôø vuù nhoû xíu ñeå chöùng toû ta ñaây ñaõ lôùn. Suy cho cuøng ngöïc naøng chöa phaùt trieån heát, vaãn coøn e aáp daïi khôø cuûa moät thieáu nöõ AÙ Ñoâng laïc vaøo theá giôùi ngöôøi lôùn. AÊn maëc nhö theá thaät laø uoång phí nhan saéc trôøi cho, bôûi vì khuoân maët kia giaù khoâng son phaán chaéc phaûi ñeïp xinh xaén bieát laø döôøng naøo.
- Coâ ñi moät mình khoâng baïn beø thaân thuoäc hoï haøng baø con daãn ñi aø?
Chòu traän naõy giôø chaéc naøng öùc laém, neân khi nghe toâi chaâm ngoøi, naøng noå lieàn:
- Maéc môù gì ñeán oâng maø oâng hoûi.
- AØ... aø... thaáy coâ ñôn neân hoûi vaäy thoâi.
- Sao bieát toâi coâ ñôn, kheùo laåm caåm.
Sau maøn giaùo ñaàu khoâng caàn phaûi giöõ chuùt teá nhò toái thieåu, naøng ngoaûnh maët choã khaùc. Ñeán phieân toâi bò queâ. Con nhoû naøy thieät laø khoù nuoát. Toâi lieác ngang lieác doïc xem coøn choã naøo troáng ñeå coøn tính chuyeän ruùt lui trong danh döï. Khoâng coøn moät baøn troáng, ngay caû loái ñi ngöôøi ta chieám haàu heát. Toâi vaãn töï haøo veà töôùng taù ñeïp trai cuûa mình. Ngöôøi ta thöôøng noùi ñeïp trai khoâng baèng chai maët. Toâi vöøa ñeïp trai vöøa chai maët, hoäi ñuû hai ñieàu kieän aên tieàn ñoù, theá maø ñoái vôùi naøng chaúng maûy may gaây aán töôïng gì heát. Toâi tuy ngoå ngaùo, nhöng gaëp con nhoû ñanh ñaù nhö vaày khoâng bieát xöû theá ra sao. Neáu ruùt lui khoâng keøn khoâng troáng lôõ mai moát ra ñöôøng gaëp naøng hay chuyeän ñeâm nay ñeán tai moät hai thaèng baïn naøo ñoù thì caùi baûn maët naøy "ngaét" boû ñaâu cho heát. Coøn neáu ngoài laïi ñaây thì ích gì, coøn thaûm thöông hôn maáy thaèng hình noäm. Maáy thaèng hình noäm coøn ñôõ khoå hôn toâi vì noù voâ tri voâ giaùc ñaâu bieát hyû noä aùi oá. Coøn toâi laø ngöôøi thaät, coù caûm giaùc ñaøng hoaøng. Ngoài trô baûn maët tröôùc moät con nhoû vaét muõi chöa saïch, khung thaønh kheùp kín, tieán thoaùi löôõng nan, tay chaân thöøa thaõi luùng tuùng khoâng bieát giaáu ñaâu. Theo phaûn xaï, toâi cho tay vaøo tuùi moùc goùi Ba Soá 5, roài vaân veâ caàm noù khoâng bieát laøm gì. Thaáy theøm huùt moät ñieáu thuoác cho ñôõ ngöôïng nhöng sôï khoùi thuoác laøm phieàn ngöôøi beân caïnh, laïi sôï naøng cheâ keùm vaên minh. Ñaønh nhòn. Töï nhieân toâi trôû thaønh ngöôøi lòch söï baát ñaéc dó.
May phöôùc cho toâi. Sau khi eïo qua eïo laïi cho heát baûn nhaïc, YÙ Lan cuùi ñaàu chaøo khaùn giaû. Töøng caëp, töøng caëp ñang nhaûy vôùi nhau töï ñoäng raõ ra, ai veà baøn naáy. Caên phoøng nhö ñöôïc roäng hôn chuùt ñænh.
Khoâng khí luùc naøy hôi deã thôû. Toâi vöôn vai, ñònh lôïi duïng luùc tranh toái tranh saùng ñöùng daäy leùn ruùt lui. Keå nhö mình taïm thua, haõy ñôïi ñaáy. Chöa kòp thöïc hieän yù ñoà, thì moät baày con gaùi uøa veà phiaù baøn cuûa toâi gioáng nhö aên cöôùp. Hoï baát keå lôùn nhoû treû giaø, vöøa ñi vöøa caõi loän. Khoâng, coù leõ vöøa ñi vöøa noùi chuyeän thì ñuùng hôn. Coù ñeán baûy, taùm coâ, coâ naøo coâ naáy son phaán thaät kyõ löôõng, ñuû muøi thôm löïng. Thaáy baïn mình ñang ngoài bô vô vôùi moät anh chaøng laï huô laï hoaéc, moät con nhoû choáng naïnh hoûi:
- EÂ, Phöôïng, ai vaäy maøy. Boy friend haû?
Naøng ñoáp chaùt khoâng ngaïi nguøng:
- Ai bieát, khi khoâng vaùc maët tôùi tao ñaâu coù quen.
Nghe naøng traû lôøi, maáy caùi maët choai choai lieàn quay qua toâi doø xeùt. Chaéc coù leõ nhôø töôùng taù ñeïp trai neân lôøi noùi hoài naõy coù veû dòu hôn moät tí:
- Xin loãi oâng baïn. Ñaây laø baøn daønh rieâng cuûa tuïi toâi.
YÙ laø muoán ñuoåi. Tuy taøn nhaãn thieáu lòch söï, nhöng toâi laïi möøng. Toâi coá vôùt vaùt moät caâu tröôùc khi ñöùng daäy:
- ÖØ, baøn cuûa quyù coâ nöông thì traû laïi cho quyù coâ nöông. Toâi veà nguû ñaây. Veà nguû coøn söôùng hôn.
- Veà ñi, veà nguû cho mau lôùn.
Maáy con nhoû ñaéc yù xuùm laïi cöôøi khuùc khích. Toâi trong tö theá göôm laïc giöõa röøng hoa. Moät ñöùa ñòch khoâng laïi, ñaèng naøy laïi taùm ñöùa laøm sao ñòch cho noåi. Ñaønh thua non. Keå ra ñöôïc thua non nhö vaày cuõng coøn danh döï.
- Thoâi baùi-bai maáy con nhoû... roäng moàm.
- EÂ, teân kia. OÂng noùi ai roäng moàm?
- Coøn ai troàng khoai ñaát naøy.
- OÂng roäng moàm thì coù. Con trai gì ñaâu caùi mieäng lanh chanh laùch chaùch, hai beân meùp thieáu ñieàu roäng ñeán mang tai.
- Coù keùo ñeán mang tai cuõng khoâng roäng baèng mieäng cuûa coâ. Khoâng tin, daùm ñem mieäng cuûa coâ aùp vaøo mieäng cuûa toâi ñoï thöû.
- AÙ...a, ñuùng laø teân trô treõn.
Tröôùc khi moät trong taùm con nhoû ñöùng daäy, toâi voït leï. Toâi ñang aùp duïng "hit and run". Tieáng Myõ "hit" laø ñuïng, "run" laø chaïy, khaùc tieáng Vieät Nam ôû choã hit laø hoân hít, run laø run raåy. Toâi ñang ôû Myõ chöù khoâng phaûi ôû Vieät Nam thaønh thöû khoâng ñöôïc caùi thuù vò cuûa söï run raåy khi hoân hít. Toâi ñang ñuïng phaûi thöù döõ boû chaïy ñeå baûo toaøn sinh maïng. Toâi khoâng queân quay laïi chaøo Phöôïng vì so ra naøng coøn hieàn laønh deã thöông hôn ñaùm baïn quæ söù naøy nhieàu.
Sau laàn tao ngoä ñoù, toâi yeân chí chæ laø moät chuyeän thöôøng tình xaåy ra haèng ngaøy trong thieân haï. Roài seõ queân, khoâng ai baän taâm ñeán ai, nhaát laø ôû ñaây thôøi gian quyù baùu khoâng coù ai dö daû.
Toâi ñaâu ngôø gaëp laïi Phöôïng taïi Shopping Dillard ngaøy cuoái tuaàn. Phöôïng ñi mua saém, coøn toâi dó nhieân hoùng maùt thoâi. Lyù do raát deã hieåu toâi laøm gì coù tieàn mua saém. Ñi daïo shopping kieåu toâi raát ít toán tieàn, chæ caàn boû ra moät vaøi ñoàng mua moät ly kem kieám caùi baøn naøo ñoù ngoài xuoáng theá laø ñuû. Vöøa maùt meû vöøa khoaùi khaåu, cuõng chaúng ai caám ñoâi maét cuûa mình coù quyeàn gôûi theo baát cöù boùng daùng thon thaû naøo. Ñang ngoài taän höôûng caùi thuù hieám hoi ñoù, thì boãng nhieân toâi chôït caûm thaáy ôùn laïnh phiaù sau löng. Giaùc quan thöù saùu baûo nhoû cho toâi bieát coù moät ñieàu baát thöôøng saép xaåy ra.
- Phöôïng naøy. Ai, hình nhö thaèng cha caø chôùn ñeâm hoâm ñoù phaûi khoâng maøî
Tieáng noùi cuûa con nhoû roäng moàm laøm sao toâi queân ñöôïc.
- Keä haén.
- Ñaâu ñöôïc. Phaûi cho haén moät baøi hoïc.
Ñuùng laø oâng tha baø chaúng tha. Moät baøn tay phaùt nheï vai toâi:
- Hello, chaøo baïn.
- Chaøo.
Toâi buoät ñaïi moät caâu ñeå caàu hoøa:
- Höõu duyeân thieân lyù naêng töông ngoä
Coâ naøng ñoáp laïi:
- Voâ duyeân ñoái dieän lung tung xeøng
Roài tieáp:
- Hai ñöùa ngoài chung ñöôïc khoâng?
Toâi laäp laïi caâu noùi cuûa naøng ñeâm hoâm ñoù:
- Ñöôïc, neáu caùc coâ thích vaø neáu gheá coøn troáng.
Sau khi an hai caùi baøn toaï, beân ñòch vaãn chuû ñoäng:
- OÂng coù theå môøi hai ñöùa toâi aên kem ñöôïc khoâng?
- Khoâng thaønh vaán ñeà. Raát haân haïnh.
Toâi soát saéng ñöùng daäy. Huù hoàn trong tuùi coøn ñuû soá tieàn ñaõi khaùch. Moät thaèng baïn naøo ñoù ñaõ taëng toâi hai caâu thô giöõ mình: "Thaø aên côm haåm chaùo heo. Coøn hôn naøng ñaù loâng nheo ñòa tieàn." Noù töøng daën doø, soáng theo kieåu Myõ coù moät caùi luaät: Luaät soøng phaúng vaøo tieäm, ai aên naáy traû tieàn neáu mình khoâng môøi. Ñöøng chôi theo kieåu Vieät Nam coù ngaøy saïch tuùi. Tuùi toâi voán luùc naøo cuõng saïch neân khoûi lo chuyeän ñoù. Gia taøi söï nghieäp toâi chæ caàu mong sao ñuû traû moät chaàu kem may phöôùc laém roài. Cuõng caàn noùi theâm, ngoaøi vieäc ñi hoïc, toâi coøn phaûi ñi laøm part time hai ñeâm moãi tuaàn. Moät ñeâm thaèng chuû traû 50 ñoàng, hai ñeâm vò chi laø 100 ñoàng. Soá tieàn 100 ñoàng toâi laïi chia laøm hai, moät nöûa cho meï, moät nöûa xaøi rieâng.
Tuaàn naøo goïn gaøng tuaàn ñoù. Keå ra ôû moät ñaát nöôùc cha meï gaàn nhö maát quyeàn ñoái vôùi con caùi ñeán tuoåi tröôûng thaønh nhö toâi, gaëp moät thaèng con "khoân chôï daïi nhaø" cuõng ñaõ laø ñaïi phöôùc. Toâi khoâng giuùp ñôõ gì cho gia ñình, nhöng toâi khoâng phaù phaùch. Lôøi noùi ba meï ñoái vôùi toâi laø meänh leänh, laø moät quyeàn uy toái thöôïng. Toâi khoâng daùm laøm buoàn loøng hai ñaáng sinh thaønh ra mình. Trong quaù khöù, ba meï toâi ñaõ töøng ñau khoå cay ñaéng nhieàu. Sau ngaøy maát nöôùc, ba toâi ôû tuø thôøi gian daøi, meï ôû nhaø buoân baùn taûo taàn nuoâi con, laïi coøn tieáp teá cho choàng ñang thieáu thoán moïi beà trong traïi taäp trung cuûa Coäng Saûn. Toâi chæ laø boäc phaùt töø söï doàn neùn chòu ñöïng theá heä ñi tröôùc. Toâi khoâng muoán baát kyø ai trong xaõ hoäi ñöôïc quyeàn khinh reû chuùng toâi, nhö ñaõ töøng khinh reû ba meï toâi trong moät quaõng ñôøi. Ba meï toâi coù theå nhòn nhuïc vì töông lai con caùi mình, nhöng toâi thì khoâng theå. Toâi ngheøo khoâng ñuû ñieàu kieän hoïc haønh thì keä toâi, khoâng ai ñöôïc pheùp thöông haïi ñeå ban phaùt nhöõng caùi maø hoï xem nhö moät ñaëc aân cöùu vôùt nhöõng ngöôøi khoán khoå. Toâi theå baùn cho hoï sinh löïc theå xaùc naøy nhöng khoâng bao giôø baùn ñi caùi gioøng maùu lính ngang taøng baát khuaát cuûa ba toâi. Töông lai toâi chöa bieát veà ñaâu, nhöng keä ñeán ñaâu thì ñeán. Hieän taïi toâi ñang coøn nhöõng ñoàng baïc cuoái cuøng ñeå mua hai ly kem cho hai con nhoû trôøi ôi ñaát hôõi naøy.
Nhìn Phöôïng muùc töøng muoãng kem nhoû xíu töø toán boû vaøo mieäng toâi thaáy khaùc vôùi coâ naøng Phöôïng maø toâi gaëp trong ñeâm daï vuõ. Coù theå do nhaäp gia tuøy tuïc, ñaùo giang tuøy khuùc. Trong ñeâm daï hoäi aáy, ai naáy ñeàu raäm raät chöùng toû ta ñaây ñang enjoy vôùi neáp soáng phong löu thôøi thöôïng, cho neân naøng cuõng theá. Giôø naøy, giöõa shopping roäng lôùn yeân tónh, khung caûnh traû laïi cho naøng caùi neùt deã thöông dòu hieàn muoân thuôû cuûa moät coâ gaùi Vieät Nam. Chæ coù coâ baïn naøng coøn ñang cay cuù, neân vöøa aên vöøa lieác nhìn toâi. Boãng nhieân loøng toâi chuøng laïi. Luùc naøy toâi cuõng ñang hieàn nhö cuïc ñaát:
- Xin loãi, toâi teân Thaønh. Coøn coâ? Rieâng Phöôïng thì toâi ñaõ bieát teân roài.
Thaáy toâi quaù söùc ñaøng hoaøng, coâ baïn Phöôïng cuõng heát ngoå ngaùo:
- Toâi teân Mai. AØ, ñeâm ñoù anh chôi coù vui khoâng?
- Caùm ôn, cuõng taïm ñöôïc. Ñeâm ñoù coù gì khoâng phaûi xin boû qua giuøm cho.
Phöôïng mæm cöôøi tröôùc thaùi ñoä leã pheùp baát ngôø. Mai keû caû:
- Khoâng sao. Nhôø anh ñaõi chaàu kem naøy, hai ñöùa taïm tha toäi cho anh.
Toâi chaúng bieát mình coù toäi gì ñeå ñöôïc tha, nhöng khoâng muoán gaây chieán tranh nöõa, neân ñaønh im laëng. Phöôïng hoâm nay raát ñeïp vì naøng khoâng trang ñieåm. Toâi phuïc caëp maét tinh ñôøi cuûa mình heát söùc. Ñeâm daï vuõ nhìn naøng phaán son loøe loeït, toâi ñaõ bieát neáu chuøi lôùp phaán son kia ñi naøng raát laø xinh xaén. Quaû y nhö theá. Hoâm nay, khuoân maët töï nhieân cuûa naøng, maøu da traéng mòn. Moät lôùp loâng tô raát moûng nhìn nghieâng môùi thaáy khieán cho naøng treû trung haáp daãn. Phöôïng maëc quaàn jean, aùo sô mi maøu xanh blue ñaäm, troâng naøng röïc rôõ. Nhìn naøng, boãng döng toâi baét gaëp trong toâi moät caûm giaùc laâng laâng nheï nhaøng eâm aû. Nhö theå toâi vöøa loät xaùc. Toâi laø moät thaèng Thaønh naøo khaùc chöù khoâng phaûi thaèng Thaønh nhö moïi ngaøy. Buoåi tröa beân ngoaøi Shopping naéng höøng höïc, nhieät ñoä ñaâu nhö treân 90 ñoä F thì phaûi. Trôøi quang maây taïnh khoâng coù möa gioù baõo buøng, nhöng khoâng hieåu sao toâi laïi nghe trong toâi coù moät luoàng seùt ñaùnh. Theá môùi bieát nhöõng phaùch loái giaû taïo thöôøng ngaøy cuûa toâi chæ coát ñi tìm cho mình moät bình yeân dòu vôïi. Nhöõng ñöùa con gaùi toâi gaëp trong ñôøi haàu heát töï ñaùnh maát caùi ñeïp dòu hieàn, caùi thöù vuõ khí laøm cho ñaøn oâng con trai khieáp sôï. Phöôïng, tröa nay oâng trôøi traû laïi cho naøng vuõ khí lôïi haïi ñoù. Trong ñôøi toâi chæ töøng sôï moät ngöôøi ñaøn baø, ñoù laø meï. Nay coù leõ toâi baét ñaàu sôï theâm moät ngöôøi nöõa, ñoù laø Phöôïng.
Toâi nhoû nheï:
- Sao Phöôïng khoâng noùi gì heát vaäy?
- Noùi gì laø noùi gì?
- Ñaïi khaùi noùi veà mình chaúng haïn. Ñaèng naøo mình cuõng ñaõ laø baïn roài maø.
- EÂ, coù hai ly kem ñònh nhaän baïn aåu ñi anh hai.
Coù tieáng con Mai xen vaøo. Naõy giôø ñaàu oùc ñeå ñaâu ñaâu queân laø coù Mai beân caïnh. Tieáng con nhoû xen vaøo laøm toâi giaät thoùt mình. Y heät ñang ñi aên troäm bò baét quaû tang. Thieät theâ thaûm! Töø nhoû ñeán lôùn coù bao giôø toâi nhö theá naøy ñaâu. Toâi khoâng aên hieáp thieân haï thì thoâi chöù ñöøng ai hoøng aên hieáp baét naït toâi. Theá maø laàn naøy toâi laïi "bò" con Mai. Ñuùng laø trôøi quaû baùo. Nhö theå noù laø thieân loâi ñang caàm chieác buùa taàm seùt, ñem tieáng seùt cuûa Phöôïng ñaùnh naùt baáy tim toâi. Toâi ñöa tay sôø tuùi quaàn, ñieåm xem coøn soùt ñaâu tôø giaáy 20 ñoàng naøo ñeå coù theå bao cho hai ñöùa noù theâm moät chaàu kem. Coù theå hai ly tröôùc chöa ñuû tieâu chuaån ñeå laøm leã ra maét. Tuùi toâi saïch trôn chæ coøn soùt laïi maáy mieáng quarter. Con Mai thaät thoâng minh, thaáy ñieäu boä cuûa toâi nhö theá hoûi lieàn:
- Anh ñieåm tieàn ñeå hoái loä phaûi khoâng?
Toâi giaät thoùt ngöôøò Moät laàn nöõa gioáng nhö thaèng aên troäm bò baét quaû tang:
- Ñaâu coù...ñaâu coù.
- Thoâi ñöøng choái. Toâi bieát toûng anh ñang ñònh ñaõi tuïi toâi theâm moät chaàu nöõa phaûi khoâng? Anh heát tieàn roài phaûi khoâng?
Con quyû laøm moät traøng "phaûi khoâng", y nhö ñang hoûi cung. Noù xem toâi nhö moät can phaïm, coøn noù ñoùng vai coâng toá. Toâi coù toäi gì ñaâu maø caû gan xaûnh xeï nhö vaäy. Chaúng qua vì bò Phöôïng hôùp hoàn thoâi, chöù aên thua gì ñeán noù. Töùc mình toâi noùi hôi to:
- Khoâng. Traêm laàn khoâng, vaïn laàn khoâng!
Phöôïng phì cöôøi. Trong caùi ruûi coù caùi may. Phöôïng thaáy Mai ñang "quaàn" toâi tôi taû, leân tieáng can thieäp:
- Ñöøng choïc aûnh nöõa Mai
Roài naøng noùi vôùi toâi:
- Anh Thaønh ñöøng aùy naùy nöõa. Keå töø nay mình laø baïn, taát caû chuyeän xaûy ra tröôùc ñoù ñeàu xí xoùa. Tuïi naøy coi döõ tôïn vaäy chöù hieàn khoâ aø.
Naøng töï khen mình hieàn. Ñuùng laø meøo khen meøo daøi ñuoâi. Nhöng kyø laï gheâ. Nghe naøng khen naøng hieàn, töï nhieân toâi thaáy naøng hieàn thaät. Giaù nhö toùc naøng ñöøng caét ngaén, giaù nhö toùc naøng ñöôïc phuû daøi ngang löng thì naøng seõ gioáng nhö Ñöùc Meï Ñoàng Trinh. Maø neáu naøng gioáng nhö theá, veû ñeïp tinh khieát chæ ñeå con trai nhìn ngaém toân thôø, chöù ma naøo daùm mô töôûng ñeøo boøng vôùi tay ñeán. Cuõng heân naøng töï pheá boû phaàn naøo veû ñeïp thaùnh thieän kia ñeå töï ñem mình laøm baïn vôùi toâi. Thieät laø moät hy sinh voâ cuøng caûm ñoäng. Con Mai thaáy khoâng khí cuûa chuùng toâi quaù söùc thanh bình, noù ngô ngaùc nhìn hai keû (vaøi giôø tröôùc ñaây coøn laø "keû thuø") ñang traàm maëc eâm aû, noù chôït ngoä ra moät ñieàu gì, ñoù laø hai ñöùa toâi ñang "ñeå yù" nhau. Noù buoät mieäng laåm baåm:
- Ñöøng noùi vôùi toâi laø hai ngöôøi ñònh seõ yeâu nhau ñoù nghe.
Khi thaáy con Mai luùc naøo cuõng keàm keïp beân Phöôïng, toâi nghó noù seõ laø con kyø ñaø caûn muõi. Con ñöôøng tieán ñeán Phöôïng seõ cam go khoâng deã gì nuoát troâi, bôûi vì beân Phöôïng coù "baø chaèng" giöõ cöûa, baøn ra nhieàu hôn baøn voâ. Nhöng khi nghe noù buoät mieäng laåm baåm noùi giuøm leân yù ñoà cuûa toâi moät caùch tröïc khôûi nhö vaäy, toâi khoaùi chí heát söùc. Töï nhieân toâi thaáy con Mai deã thöông moät caùch cöïc kyø. Ba maù noù choïn caùi teân moät loaøi hoa bieåu töôïng muøa xuaân aám aùp ñeå ñaët cho noù, chöù ñaâu nghó teân Mai ñeå laøm "mai dong" cho toâi, laïi laø baø mai heát yù, ñaùng thöôûng caùi ñaàu heo ñeå...naáu chaùo. Toâi nhìn con Mai moät caùch trìu meán, "oaùn thuø" ñeàu ñöôïc hoùa giaûi moät caùch eâm ñeïp. Baûn maët toâi chaéc laø ngoá laém. Lieác nhìn Phöôïng, naøng thoaùng ñoû maët khoâng noùi gì. Toâi vöøa traû lôøi Mai cuõng vöøa thaû quaû boùng thaêm doø Phöôïng:
- Phaàn toâi khoâng thaønh vaán ñeà. Coøn phaûi ñôïi xem "beân ñoù" phaûn öùng ra sao, baïn aï.
Tieáng "baïn" toâi noùi thaät ngoït ngaøo. Toâi khoâng ngôø mình coù luùc ngoït ngaøo ñöôïc nhö vaäy. Phöôïng nheùo Mai moät caùi:
- Caùi con quyû naøy kheùo aên kheùo noùi. Tao khoâng choïc.
- Ai daùm choïc maøy. Nhöng maø keä noù. Ai choïc thì choïc, mieãn mình coù laø ñöôïc roài.
Con Mai laïi noùi moät caâu hay hôn caâu tröôùc. Toâi giô ngoùn tay ra daáu hieäu "number one" cho con Mai thaáy. Caùi con nhoû naøy caøng noùi caøng thaät coù duyeân. Toâi thaàm höùa sau khi mình yeân beà gia thaát, phaûi tìm cho noù moät boy friend thaät sòn môùi ñöôïc.·
Nhôø con Mai laøm chim xanh, hai ñöùa toâi thöôøng gaëp nhau cuoái tuaàn. Ñieåm heïn laø Shopping, cuõng taïi caùi quaøy kem nho nhoû. Hai ñöùa thích nhìn boàn nöôùc giöõa trung taâm, noùi chuyeän vôù vaån vôùi nhau. Thöôøng thì nhöõng chuyeän khoâng ñaâu vaøo ñaâu caû. Ñaïi khaùi nhö:
- Trong caùc loaïi kem Phöôïng thích aên kem gì nhaát?
- Kem chocolat
- Kem ñoù aên deã maäp laém. Maäp quaù, eo ieác maát heát. Phöôïng khoâng thích giöõ eo aø.
- Giöõ chöù. Ngöôøi ta giöõ eo ñöøng maäp, coøn Phöôïng giöõ eo ñöøng xeïp.
Naøng cuõng bieát noùi ñuøa. Naøng noùi vaäy thoâi, chöù treân theá gian naøy toâi daùm caù möôøi aên moät laø khoâng tìm ñaâu ra moät ngöôøi con gaùi naøo coù caùi eo ñuùng tieâu chuaån gioáng naøng. Öôùc gì hai ñöùa ñöôïc ñi chôi beân caïnh, tay toâi ñöôïc quaøng qua caùi eo ñoù maø khoâng bò chuû nhaân phaûn ñoái
- Naøy Thaønh, tröa nay ñôïi Phöôïng coù laâu khoâng?
- Laâu quaù xaù laø laâu.
- Maáy phuùt?
- 5 phuùt
- 5 phuùt maø laâu gì?
- 5 theá kyû maø khoâng laâu aø?
- Xaïo
- Thieät ñoù, khoâng xaïo ñaâu.
Hoaëc laø:
- Phöôïng aø! Tröa nay noùng gheâ heùn.
- Ngoài xe coù maùy laïnh, noùng noãi gì.
- Nhöng maø luùc böôùc ra khoûi xe noùng quaù trôøi.
- ÖØ.
Phöôïng öø moät tieáng roài im, toâi tieáp:
- Naéng döõ doäi maø chòu khoù ñeán gaëp Thaønh laøm Thaønh caûm ñoäng muoán cheát.
- Xí!
Nhöõng caâu chuyeän cuûa hai keû "thöông nhau" khoâng gioáng ai, laït nhö nöôùc laõ. Nhöng ñoái vôùi toâi nhöõng caâu chuyeän aáy thaät ñaäm ñaø haáp daãn meâ ly. Neáu nhö thôøi gian ngöøng troâi ñeå toâi ñöôïc beành boàng moät choã caùi caûm giaùc naøy thì hay bieát maáy. Maø cho duø thôøi gian coù troâi ñi cuõng ñöôïc, hai ñöùa toâi vaãn ñöôïc ngoài noùi nhöõng chuyeän vôù vaån nhö treân, saùng tröa chieàu toái, töø theá kyû naøy qua theá kyû khaùc thì toâi cuõng raát vui loøng. Giaù nhö Phöôïng ñöøng veà, giaù nhö Shopping ñöøng ñeán giôø ñoùng cöûa ñuoåi hai ñöùa toâi ra, thì toâi seõ tieáp tuïc noùi chuyeän ñaâu ñaâu cho tôùi giaø maø khoâng thaáy chaùn. Phöôïng chaéc coù leõ taâm traïng gioáng nhö toâi, chaéc naøng sung söôùng laém. Bôûi vì nhieàu luùc heát noùi chuyeän, naøng nhìn maáy tia nöôùc phun leân, mô maøng ñeán noãi toâi lôïi duïng söï mô maøng ñoù kheõ naém laáy tay naøng, naøng khoâng heà ruït laïi. Ñoâi luùc laøm nhö voâ tình boùp nheø nheï tay toâi nöõa chöù. "Caùi thuôû ban ñaàu löu luyeán aáy" troâi...troâi qua...
Toâi duøng chieác handtruck ñaåy maáy caùi thuøng raùc ra phía beân ngoaøi nhaø haøng. Ñeâm naøo cuõng vaäy, cöù ñeán giôø nhaø haøng ñoùng cöûa laø toâi laõnh nhieäm vuï naøy. Ba caùi thöùc aên dö thöøa tuïi Myõ ñen vöùt ñaïi vaøo thuøng baày haày dô daùy kinh khuûng. Ñaønh phaûi goàng mình thoâi. YÙ ba toâi muoán nhö vaäy, muoán cho toâi thaám ñoøn cu-ly maø lo hoïc haønh. Chæ coù coá gaéng hoïc haønh môùi hy voïng traùnh khoûi caùi kieáp vaát vaû veà tay chaân. Maët tröôùc nhaø haøng laø con ñöôøng Bourbon thuoäc khu French Quarter. Con ñöôøng noåi tieáng coå kính cuûa thaønh phoá New Orleans. Vì laø thaønh phoá coå neân daân ôû ñaây cuõng nhö du khaùch töø caùc tieåu bang khaùc, vaøo nhöõng ñeâm cuoái tuaàn ñoå xoâ chaät ních ngöôøi treân con ñöôøng naøy. Con ñöôøng khoâng daøi laém, töøng caëp töøng caëp laán nhau ñi treân ñöôøng naøy. Con ñöôøng khoâng daøi laém, töøng caëp töøng caëp daäp dìu ñi leân ñi xuoáng. Ñi nhö theá suoát ñeâm maø khoâng chaùn, ñuùng laø ñoà ñieân. Trong khi toâi theøm nguû muoán cheát maø khoâng ñöôïc nguû, coøn hoï ñöôïc nguû laïi thöùc ñi caø nhong thaät uoång phí "thôøi giôø laø vaøng baïc" quaù söùc. Noùi vaäy thoâi, chöù ñoâi luùc nhìn thaáy maáy con Myõ traéng aên maëc cuõn côõn, toâi chôït queân mình laø thaèng hoát raùc, ñöùng nhìn ngô ngô. Nhìn tuïi noù maø nghó ñeán Phöôïng. Chuyeän hai ñöùa cöù tieáp tuïc ñeàu ñeàu nhö theá ñeán nay ñaõ laâu vaäy maø toâi vaãn chöa ngoû lôøi chính thöùc. Naøng coù leõ ñang chôø, dó nhieân thoâi vì naøng laø con gaùi. Coøn toâi thì ñang ngaïi vì tieâu chuaån cuûa moät boy friend khoâng theå naøo toâi ñaït ñeán. Ngoaøi cao raùo ñeïp trai, toâi khoâng coù gì heát. Ñeán noãi coù moät caùi job thì caùi job quaù thaáp heøn, chieác xe ñang ñi cuõng chôø ngaøy ra nghóa ñòa. Maûi suy nghó ñaâu ñaâu, boãng saûy tay maát thaêng baèng, thuøng raùc ñoå nghieâng veà moät phía. Theo phaûn xaï, toâi ñöa chaân ra ñôõ. Ñuùng laø ñoà ngoác, caùi söùc naëng hôn 200 pounds ñaäp vaøo oáng quyeån, taù hoûa. Ñau ñeán ñoä noåi ñom ñoùm. Toâi nhaên maët hít haø. Moà hoâi ròn theo hai beân toùc mai. Suøng quaù, toâi haù mieäng ñònh chöûi theà moät tieáng raát bình daân...khi caùi mieäng coøn naèm ôû theá chöõ "a" chöa kòp vo troøn thaønh chöõ "o", tieáng chöûi theà coøn naèm ôû tö theá chuaån bò saün saøng taùc chieán trong coå hoïng...thì toâi...taét tieáng. Bôûi vì toâi vöøa troâng thaáy...naøng. Phöôïng baét gaëp quaû tang toâi ñang giô tay haï chaân ñònh ñaùnh loän vôùi caùi thuøng raùc voâ tri voâ giaùc. Toâi baét gaëp quaû tang naøng ñang daïo phoá vaøo caùi giôø haéc aùm naøy khoâng phaûi...moät mình. Chaéc coù leõ Phöôïng voâ cuøng thaát voïng vì toâi loä nguyeân hình moät thaèng cu-ly phaøm phu tuïc töû, toâi khoâng phaûi laø thaèng Thaønh aùo quaàn saïch seõ ñuùng model haøng ngaøy. Toâi thoaùng thaáy khuoân maët naøng hôi taùi. Nhöng coù moät ñieàu, duø khuoân maët naøng coù xanh nhö taøu laù ñi chaêng nöõa cuõng khoâng xanh baèng khuoân maët cuûa toâi. Naøng coù thaát voïng hay aân haän vì lôõ quen toâi cuõng khoâng baèng toâi aân haän vì lôõ quen naøng. Bôûi vì...beân caïnh naøng coøn coù moät thaèng laï hoaéc. Thaèng naøy cuõng ñeïp trai cao raùo khoâng keùm gì toâi, noù coøn troäi hôn toâi nöõa vì coù ñeán nhöõng... boán con maét. Troâng beà ngoaøi noù raát ñaøng hoaøng trí thöùc. Trong khi toâi ñang ñöùng cheát laëng nhö trôøi troàng chæ mong maët ñöôøng nöùt ra laøm hai ñeå tìm moät caùi loã troáng naøo ñoù ñeå chui xuoáng cho ñôõ nhuïc thì thaèng boán maét laïi nhe raêng ra cöôøi. Ñuùng laø cöôøi khoâng ñuùng luùc. Cöôøi thì deã thoâi. Phöôïng xinh xaén nhö theá, ñöôïc ñi beân caïnh naøng maø khoâng cöôøi töôi nhö boâng hoa thì coù nöôùc laø... ñoà ñieân. Quen toâi baáy laâu nay, ñôøi naøo naøng chòu cho toâi daãn naøng dung daêng dung deû ngoaøi ñöôøng nhö thaèng naøy ñaâu. Töùc quaù, tröôùc khi naøng ñònh noùi moät caâu gì ñoù, toâi ñaõ boû quay löng vaøo nhaø haøng ñoùng cöûa laïi, coøn kòp thaáy thaèng kia ñang naém tay naøng.
OÁng chaân toâi söng moät cuïc baàm tím, nhöng naøo toâi coøn caûm giaùc gì. Traùi tim toâi coøn ñau gaáp traêm, gaáp ngaøn laàn hôn theá nöõa. Caùi ñoà thay loøng ñoåi daï, caùi ñoà löøa gaït tình yeâu. Toâi duøng taát caû nhöõng danh töø ñoäc ñòa ñeå maéng chöûi con phuø thuûy aùc ñoäc kia. Nhìn laïi quaàn aùo mình, boä ñoà xaáu nhaát duøng ñeå maëc ñi laøm dính daàu môõ tuøm lum thieät laø tuûi thaân tuûi phaän. Toâi ngoài oâm ñaàu loøng töï daën loøng khoâng vieäc gì phaûi rôi nöôùc maét. ñaõ daën loøng nhö theá, nhöng sao hai con maét vaãn thaáy cay cay. Toâi ngöôùc coå hít moät hôi daøi. Hoài coøn ñi hoïc coù moät oâng thaày daïy khi naøo con ñau khoå con haõy hít moät hôi daøi, tay ñeå leân loàng ngöïc roài thôû ra nheø nheï, ñau khoå seõ tan ñi. Toâi ñeå tay leân loàng ngöïc, hít moät hôi daøi vaø thôû nheø nheï y chang nhö lôøi thaày daïy. Coù leõ coâng löïc toâi chöa ñuû thaâm haäu. Ñau khoå coù tan ñi coøn haäu xeùt, chöù khi toâi thôû ra nheø nheï ñeå cho vôi bôùt noãi nieàm u uaát thì nhöõng gioït nöôùc maét töï phaùt traøn ra öôùt caû hai goø maù. Caùi naøy ngöôøi ta goïi laø caàm loøng khoâng ñaäu. Toâi gaït doøng nöôùc maét, khuoân maët naøng söøng söõng hieän ra, cuõng neùt dòu hieàn ñoù toâi khoâng coøn ñöôïc nhìn cho thoûa. Naøng taøn nhaãn voâ taâm ñuøa giôõn treân taám chaân tình toâi ñaõ troùt trao. Taïi sao naøng ñaõ coù "boà" roài maø vaãn coøn nôõ heïn hoø gaëp maët vôùi moät thaèng thaát cô lô vaän, cuø bô cuø baát nhö toâi. Naøng ñaõ ñeå cho toâi nuoâi döôõng moät tình yeâu chín muøi roài taøn baïo chaø ñaïp noù ñi. Naøng ñang chôi troø baét caù hai tay, lôõ saåûy con naøy thì coøn ñöôïc con khaùc. Luõ con gaùi ñôøi naøy tham lam, coi nheï, raát nheï caùi goïi laø tình yeâu. Tröôùc kia thaáy maáy tay xaâm mình "Haän ñôøi ñen baïc" hay "Haän keû baïc tình" xaâm luoân traùi tim coù muõi teân xuyeân qua röôùm maùu, toâi ñaõ cöôøi hoï. Vieäc gì phaûi xaâm cho ñau ñôùn, maát con naøy thì kieám con khaùc, con gaùi thieáu gì. Nay ñeán phieân toâi neám muøi ñau khoå ñoù, toâi caêm gan coøn hôn theá nöõa. Toâi thaáy maáy tay kia xaâm treân tay, treân löng, treân ngöïc coøn chöa ñuùng choã, coøn chöa ñaõ gan. Phaûi xaâm leân maët môùi söôùng. (Nhöng phaûi xaâm leân maët keû baïc tình, daïi gì xaâm leân maët mình... ñau laém.) Phaàn toâi, ñau ñôùn con tim naøy cuõng ñaõ gaàn cheát roài, xin ñöøng cho toâi theâm moät ñau ñôùn naøo nöõa.
Maáy ngaøy sau ñoù, toâi thaát tha thaát theåu ñi leân ñi xuoáng, ñi qua ñi laïi trong caên phoøng nhoû heïp cuûa mình. Toâi khoâng muoán tieáp xuùc vôùi ai. Meï toâi thaáy theá ngaïc nhieân gheâ laém. Toâi daën meï, baát cöù ai goïi phoân ñeán ñeàu baûo toâi ñi vaéng, nhaát laø con gaùi. Toâi phaûi quyeát taâm queân naøng. Tuy daën meï nhö theá song toâi vaãn hoài hoäp mong meï noùi laïi, ñaïi khaùi nhö: "AØ, saùng giôø coù 5 hay 10 cuù ñieän thoaïi cuûa coâ naøo ñoù goïi con, meï baûo con khoâng coù nhaø. Hoaëc laø con coù nhaø nhöng khoâng chòu tieáp." Neáu naøng goïi phoân ñeå thanh minh chaéc toâi möøng laém. Toâi seõ laøm nö cho ñaõ giaän. Nhöng taát caû hoài hoäp ñôïi chôø ñeå haønh haï naøng ñeàu... coâng coác. Naøng im hôi laëng tieáng, chæ coù toâi ñang haønh haï toâi. Toâi quay quaét muoán ñaäp tung, muoán phaù phaùch cho vôi bôùt noãi nieàm. Toâi traàm laéng öu tö, toâi taäp laøm thô, nhöõng vaàn thô con coùc khoâng dieãn taû ñöôïc heát söï ñau khoå. Toâi xeù roài laïi laøm. Muøi vò bò boà ñaù thaät laø khoù chòu. Meï khoâng hieåu toâi ñang thaát tình, baø ñang lo sôï toâi ñang bò soác bôûi taâm lyù cuûa moät thanh nieân môùi lôùn ñang bò thua thieät baïc ñaõi ngoaøi ñôøi. Chæ coù ba toâi laø hieåu. Chaéc coù leõ tröôùc khi cöôùi ñöôïc meï, ba cuõng ñaõ laø moät chuyeân vieân thaát tình, bò boà ñaù ít nhaát vaøi chuïc laàn. Cho neân khi thaáy toâi nhö theá, ba bieát ngay toâi ñang "muoán ngöôøi ta, ngöôøi ta khoâng muoán - xaùch caùi quaàn ñi xuoáng ñi leân". Ba toâi chæ cöôøi noùi:
- Maáy vuï naøy ba raønh laém, khoâng coù gì ñaâu. Chæ laø moät veát thöông nhoû, roài noù seõ ñeå laïi cho mình moät veát seïo nhôù ñôøi.
Veát seïo naøo cuõng coù moät kyû nieäm rieâng cuûa noù. Veát seïo tình yeâu laø veát seïo ñaùng nhôù nhaát. Bôûi vì mai sau noù seõ laø maém muoái neâm cho noài canh cuoäc ñôøi theâm maën maø thô moäng.
Chôø thôøi gian ñeå traû ngaøy hoâm nay veà cho quaù khöù mô moäng ñaày thi vò nhö ba toâi noùi thì coøn hôi laâu. Bôûi thôøi gian ñang troâi chaäm raõi theo qui luaät thieân nhieân ñaâu caàn bieát ai noân noùng ñôïi chôø ñeå cho ñöôïc queân ñi. Caùi thaèng boán maét laø thaèng naøo, taøi caùn gì laïi phoãng tay treân Phöôïng cuûa toâi. Naøng naém tay noù giung giaêng ngoaøi ñöôøng vaøo luùc nöûa ñeâm. Neáu nghe ai noùi laïi laøm sao toâi tin, ñaèng naøy toâi thaáy taän maét roõ raøng heát ñöôøng choái caõi. Noù hôn toâi vì noù nhìn ñôøi qua caëp kính, ñöôïc saøng loïc bôûi hai mieáng göông daøy. Toâi nhìn ñôøi baèng con maét thòt traàn gian, cho neân cöù töôûng taát caû moïi ñieàu ñeàu tuyeät ñoái. Toâi ñuùng laø thaèng ngoác daïi khôø. Noù phaûi coù kinh nghieäm hôn toâi, phaûi ñaày ñuû gaáp traêm laàn, cho neân Phöôïng môùi choïn laáy noù maø ñaù cho toâi moät cuù gioø laùi goïn gaøng. Noù hôn toâi laø caùi chaéc. Ít ra coù ngheøo laém cuõng khoâng ñeán phaûi ñi baèng chieác xe ñöa vaøo vieän baûo taøng. Noù khoâng phaûi ñi laøm cu-ly, laáy ñeâm laøm ngaøy. Ba meï noù phaûi giaàu coù chöù khoâng nhö ba meï toâi caøy quaàn quaät möôøi maáy tieáng moät ngaøy vöøa ñuû traû maáy caùi bill haøng thaùng. ÔÛ ñôøi naøy coù ai chòu nhìn xuoáng maø khoâng muoán nhìn leân. Chæ coù toâi ngu ngoác thì coù.
Sau moät thaùng töï haønh haï mình, toâi bình taâm trôû laïi. Chôø ñôïi tín hieäu töø phía naøng khoâng keát quaû. Cuoái cuøng toâi baén tín hieäu töø phía toâi tröôùc. Traên trôû maõi cuõng vieát ñöôïc cho naøng moät laù thö, ñöông nhieân nhôø baø mai thuôû naøo trao hoä.
"Phöôïng,
Xin loãi ñaõ quaáy raày Phöôïng sau moät thôøi gian quen bieát. Thoâi thì cöù xem thö naøy nhö laø moät quaáy raày sau cuøng. Toâi khoâng daùm traùch gì Phöôïng ñaâu. Duø sao Phöôïng cuõng ñaõ cho toâi nhieàu hôn laø nhaän.
Caùi maø Phöôïng ñaõ cho thì Phöôïng ñaõ laáy laïi. Cuõng laø coâng baèng khoâng coù gì phaûi noùi, caùi ñaùng noùi laø toâi nhaän caùi maø Phöôïng cho khoâng chòu traû laïi. Bôûi vì toâi ñaõ lôõ tieâu hoùa noù vaøo töøng sôïi teá baøo cuûa mình roài. Thoâi thì xin Phöôïng haõy thoâng caûm cho toâi giöõ laïi caùi Phöôïng ñaõ ban phaùt, xem nhö voán quí cho cuoäc ñôøi mình.
Chuùc Phöôïng vui veû vôùi caùi thaèng boán maét. Cöù xem toâi laø moät thaèng ngu ngoác toài teä nhaát treân coõi ñôøi naøy cuõng ñöôïc.
Vónh bieät.
Thaønh"
Thö göûi ñi roài, loøng toâi boãng nhieân thanh thaûn laï luøng. Thö göûi ñi khoaûng vaøi ngaøy, toâi gaëp laïi Mai. Hình nhö Mai coá yù tìm gaëp toâi thì coù. Toâi ñang lui cui thaêm nhôùt cho chieác xe coå loã só cuûa mình, thì xe Mai trôø tôùi. Chuùng toâi gaëp nhau taïi Parking phía döôùi khu Apartment nôi toâi ôû. Con Mai thoø ñaàu ra khoûi xe goïi:
- EÂ, anh Thaønh.
Con nhoû goïi tieáng "eâ" thaät xaác. Toâi quay laïi.
- Anh coù raûnh khoâng?
- Chi vaäy.
- Neáu coù raûnh thì toâi ñöa cho caùi naøy. Coøn khoâng thì thoâi.
Vöøa noùi, noù vöøa laáy töø trong boùp ra moät laù thö. Trôøi ñaát! Laù thö cuûa toâi nhôø noù gôûi cho Phöôïng tuaàn tröôùc. Naøng tuyeät tình ñeán noãi khoâng theøm nhaän thö? Maët toâi taùi haún ñò
- Phöôïng khoâng nhaän thö toâi aø?
- Nhaän chöù.
- Vaäy laù thö naøy laø theá naøo?
- Ai bieát? Noù chæ nhôø toâi ñöa cho anh. Noù coù daën neáu anh khoâng nhaän thì quaêng vaøo thuøng raùc giuøm noù.
- Quaêng thì quaêng. Ñoái vôùi toâi khoâng thaønh vaán ñeà.
- Phaûi vaäy khoâng ñoù? Xem caùi baûn maët hoác haùc theá kia thì ñaõ bieát ñòa chæ cuûa anh ôû ñaâu roài, ñöøng ñöùng ñoù maø noùi doùc. Baây giôø toâi ñeám töø moät ñeán ba, neáu anh khoâng öø, toâi ñi ñaây.
- Khoûi caàn ñeám. Nhaän thì nhaän, ngaùn gì. Ñöa ñaây.
- Khoâng caùm ôn aø?
- Caùm ôn.
- Gioûi. Vaäy môùi ñöôïc chöù. Con Phöôïng noùi, neáu thaèng chaû khoâng muoán ñoïc thì keâu thaèng chaû xeù ñi. Toâi chæ tieáp lôøi noù thoâi. Baùi bai.
Laù thö toâi caàm treân tay laø laù thö toâi ñaõ göûi. Naøng khoâng ñoïc noù, traû laïi cho toâi. Toâi taàn ngaàn muoán xeù ñi cho ñôõ nhuïc. Nhöng tröôùc khi huûy dieät caùi chöùng tích khuø khôø cuoái cuøng, toâi muoán xem laïi toâi ñaõ vieát gì cho naøng. Theá laø toâi boùc thö ra. Bì thö laø cuûa toâi, nhöng trong ruoät laø thö cuûa naøng. Naøng ñaõ traû lôøi nhöng khoâng theøm boû vaøo bì thö môùi, coát yù laøm cho toâi ñöùng tim chôi.
"Anh Thaønh,
Neáu tui laø anh, tui ñaõ khoâng nhaän laù thö naøy. Neáu lôõ nhaän laù thö naøy, tui seõ khoâng môû ra. Neáu ñaõ môû ra thì tui seõ ñoïc cho ñeán heát ñeå bieát "ngöôøi ta" vieát gì trong ñoù. Anh töôûng tui khi quen anh khoâng bieát anh ñi laøm baèng chieác xe cuõ rích kia aø? Anh töôûng tui khoâng bieát anh môùi qua Myõ khoaûng moät naêm nay sau khi chia seû cuøng gia ñình nhöõng cay ñaéng gian khoå maø cuoäc chieán ñaõ ñeå laïi cho ba meï anh aø? Anh töôûng tui laø ñöùa con gaùi ñöôïc sinh ra vaø lôùn leân taïi Myõ bò aûnh höôûng neáp soáng ôû ñaây queân heát coäi nguoàn cuûa mình aø? Anh töôûng anh phaûi coù ñaày ñuû nhöõng tieän nghi veà cuoäc soáng, phaûi coù moät caùi job ngon laønh toâi môùi chòu quen anh aø? Neáu quaû thaät anh töôûng nhö vaäy thì anh thieät khoâng xöùng ñaùng quen vôùi tui. Bôûi vì anh ñaõ xem thöôøng tui quaù söùc. Coøn chuyeän thaèng boán maét, tieän ñaây noùi cho anh bieát, noù teân laø Duõng, con oâng chuù ruoät cuûa tui. Noù töø Boston qua chôi. Tui nghe noùi khaùch töø xa tôùi New Orleans maø khoâng bieát khu French Quarter thì keå nhö laø thieáu soùt. Tui ñaâu bieát anh laøm ôû ñoù. Daãu bieát thì ñaõ sao. Ñoàng tieàn mình kieám ñöôïc baèng moà hoâi laø ñoàng tieàn löông thieän. Coøn coâng vieäc laøm, ñoù chaúng qua laø söï phaân coâng cuûa xaõ hoäi. Sau giôø laøm vieäc, quyeàn con ngöôøi ñeàu bình ñaúng vôùi nhau. Khoâng ai ñöôïc quyeàn voã ngöïc xöng teân ta ñaây laø trí thöùc giaøu coù, coøn noù laø moät thaèng cu ly ngheøo maït. Bieát bao nhieâu ngöôøi thaønh danh xuaát thaân töø cu ly. Mieãn mình coù moät yù chí vöõng chaéc laø ñöôïc.
Hoâm tui gaëp anh, tieän theå ñònh giôùi thieäu Duõng cho hai ngöôøi quen bieát nhau. Nhöng anh ñaõ chôi queâ khoâng theøm noùi, boû ñi. Anh ñaõ coi thöôøng tui quaù söùc. Tui giaän anh laém, nhöng thaèng Duõng khuyeân neân thoâng caûm cho anh. Bieát ñaâu anh hieåu laàm anh ghen, nhöng bieát anh ghen thaät hay ghen giaû ñaây.
Tui
T.B.: - Caùi gheá quaøy kem nôi goùc Shopping caû thaùng nay boû troáng. Tröa chuû nhaät naøy luùc 12 giôø anh coù raûnh gheù laïi, ñöøng ñeå noù coâ ñôn toäi nghieäp. Phöôïng chôø anh ôû ñoù. Kyø naøy ñeå Phöôïng traû tieàn.
Neáu anh khoâng ñeán thì keå nhö... "thoâi laø heát chia ly töø ñaây"...
Nhôù,
Phöôïng
Toâi coù maët nôi heïn töø 11 giôø tröa. Toâi töï phaït caùi loãi hoà ñoà cuûa mình baèng caùch ñeán ñoù sôùm hôn moät tieáng. Caâu chuyeän cuûa hai keû yeâu nhau laïi tieáp tuïc.
- Anh chôø em coù laâu khoâng?
- Moät tieáng, vò chi laø 60 phuùt.
- Moät phuùt laø moät theá kyû.
- Saùu möôi phuùt laø 60 theá kyû. Anh chôø em ñuùng 60 theá kyû.
- Cho chöøa caùi baûn maët deã gheùt cuûa anh. Em ñònh ñeå cho anh chôø ñeán 100 theá kyû môùi xuaát hieän. Thaáy anh toäi quaù khoâng nôõ.
Ba toâi coù daïy, khi ngöôøi con gaùi noùi tieáng "toäi" vôùi ngöôøi con trai, coù nghóa laø ngöôøi con gaùi ñoù doïn ñöôøng saün saøng cho ngöôøi con trai böôùc ñaøng hoaøng vaøo traùi tim mình. Cho neân khi nghe Phöôïng noùi thaáy toâi "toäi", toâi lieàn thöû naém laáy tay naøng. Toâi ñang traéc nghieäm baøi hoïc cuûa ngöôøi xem thöû ra sao? Phaûi coâng nhaän, ba toâi ñuùng laø sö toå chuyeân vieân taâm lyù hoïc, chaúng qua vì thôøi theá ñaønh laøm ngheà hoát raùc treân xöù ngöôøi. Bôûi vì khi toâi naém tay Phöôïng, chaúng nhöõng naøng ñeå yeân khoâng phaûn ñoái laïi coøn ngaû ñaàu leân vai toâi nöõa chöù. Toâi nheï quaøng tay mình qua voøng eo töøng mô öôùc, keùo naøng saùt vaøo ngöôøi. Phöôïng kheõ nhaém ñoâi maét ñeïp cuûa mình laïi... ñôïi chôø.
Toâi töø töø ñaàu hôi cuùi thaáp vaø hoân leân... "maùi toùc" cuûa naøng. Muøi thôm nheø nheï töø laøn toùc con gaùi quyeän laáy hoàn toâi, dìm cuoäc ñôøi toâi vaøo ñoù vôùi noãi ngaây ngaát voâ bôø.
ÔÛ cuoái theá kyû 20 naøy, khi maø taïi moät ñaát nöôùc vaên minh vaøo baäc nhaát theá giôùi ñöa neáp soáng con ngöôøi vöôït qua khoûi taát caû nhöõng taäp quaùn, khuoân maãu cuûa ngöôøi AÙ Ñoâng. Thanh nieân nam nöõ sôùm trôû thaønh ñaøn oâng, ñaøn baø tröôùc khi ñeán tuoåi daäy thì. Con gaùi ñoøi hoûi ñoái töôïng cuûa mình traêm, ngaøn ñieàu kieän ñeå tieán tôùi laøm quen. Thì naøng, Phöôïng yeâu cuûa toâi khoâng caàn gì heát. Naøng chæ caàn ôû toâi moät taám chaân tình, coù khaùc gì trong caâu chuyeän coå tích.
Moät chuyeän coå tích vaãn coù theå coù ôû cuoái theá kyû 20.o
beù ôi cho ta möôïn
chieác giaøy ñoû xinh xinh
ta xin öôùp chuùt tình
thôm muøi höông coû daïi
ta muoán naèm yeân maõi
treân ñoàng coû mieân man
oâm aáp laém mô maøng
lim dim chôø beù ñeán
beù con ôi coù ñeán
thì haõy nhoùn böôùc chaân
ta thöông coû voâ ngaàn
nhö hoàn ta -- xanh laï !
ñeán beân ta beù aï
ñeå troâng thaáy ta vui
giaác mô coù nguû vuøi
laø vì ta gaëp beù
nhôù nghe, nhôù nheø nheï
mi moät caùi ñi nhe
nguû say quaù ñaây neø
ta laøm sao bieát ñöôïc
trong nhöõng ñieàu mô öôùc
ta chæ muoán chieác giaøy
öø, giaøy cuûa beù ñaây
ta thaáy ñôøi ñaõ ñuû
caát ñi, tröôùc khi nguû
ta ñaët döôùi ñaàu giöôøng
ñeå giaøy beù ngaùt höông
goõ reøm mi thöùc giaác
beù ôi ta noùi thaät!
moät chieác, moät chieác thoâi
beù chöïc mi ta roài
cho giaøy ñi nha nhoû
TiTi
Truùc Leâ
Taëng lôùp hoïc ngaøy xöa
Anh ñeán vaøo muøa Xuaân khi em vöøa troøn 18 - chuyeän hoïc ñöoøng ñaõ pha laãn tí yeâu ñöông . Buoåi tan tröôøng chôø em, naéng thaáy thöông (!) Em naøo bieát ñöôïc, tim anh coù maáy laàn ngöøng ñaäp.
Em nhö con chim chim caâu coù maét buoàn tho daïi; hoàn treû trai, anh daâng troïn cho em. Taø aùo ñaøi in vaït naéng traéng eâm ñeàm; thaûm coû ñoàng xanh, em laø taát caû. Anh queân mau moät ngaøy vaát vaû, khi gaëp em trong thoaùng nöûa nuï cöôøi.
Em ñaõ hoûi anh tình yeâu coù maøu gì. Anh goâm heát maøu trôøi maøu ñaát, nhuõng lôùn lao, nhöõng trieát lyù ngaøy thöôøng, vaãn khoâng veõ ñöôïc maøu tình yeâu em muoán coù.
Anh ñem caû nhöõng cuoäc tình xa hoài ñoù, löôït ñaéng cay, tìm maøu ngoït dòu, toâ veõ cuoäc tình em. Nhöng theme maøu cuûa em vaãn maõi xa xoâi ñeán moät mieàn ñaát laï anh chöa bao giôø tìm ñeán.
Anh ñau khoå vì moät lôøi chua noùi ñöôïc : lôøi yeâu em choàng chaát trong tim. Bao laàn ñònh noùi laïi thoâi , sôï em töø choái, tình gaàn thaønh xa. Tuoåi hoïc troø, naêm cuoái troâi qua. Ngaøy heát hoïc anh vaãn chöa tìm ra theme maøu em muoán coù. Ra tröôøng, em nhö côn möa Haï dòu maùt loøng anh. Em ñöa tay anh daét em vaøo vuôøn tình aùi; caû hai ñi tìm maøu saéc tình yeâu.
Nhöõng caùi hoân daøi hon caû muøa möa; anh ngaït thôû trong ngoït ngaøo ñaém ñuoáò Bôø vai traéng, toùc em noàng huông thôøi con gaùi; em traéng trong chua moät veát buïi traàn. Traùi tim cuûa anh khoâng chöùa noåi moät laàn haïnh phuùc; ngaân leân vaø laëng im giöõa ñaát trôøi: moät baøi ca khoâng lôøi.
Lôøi yeâu em khoâng ñaùp; maây bay xa cuoái ngaøn. Anh maõi lang thang, oâm aáp boùng hình em vaø moät laàn say ñaém, vaãn chöa kòp traû lôøi em, tình yeâu coù maøu gì.
Anh vaãn chöa tìm ra ñuôïc maøu cuûa tình yeâu. o
Baïn meán,
Ñaàu naêm môùi aâm lòch saép ñeán, thôøi tieát ôû Tokyo ñang vaøo giöõa Ñoâng, tuyeát ñaõ rôi nhieàu ôû vuøng Baéc. Ñöùng ôû cöûa soå trong caên phoøng troï, nhìn xuoáng khu vöôøn nhaø haøng xoùm. Hôi thôû cuûa toâi laøm môø caû kính. Caùi haøn thöû bieåu ñeå ngoaøi cöûa chæ gaàn con soá zero. Khu phoá toâi ôû ít coù boùng daùng caây anh ñaøo. Nhöng neáu chòu khoù maëc aùo aám ñi boä ra gaàn nhaø ga thì seõ coù moät coâng vieân nhoû coù moät soá caây anh ñaøo. Hoâm nay laø saùng chuû nhaät, toâi vieát laù thö naøy göûi cho baïn xong laø seõ ñi aên côm ôû quaùn aên Trung Hoa gaàn ñoù.
Ngöôøi chuû quaùn vaãn thænh thoaûng nhaéc hoûi baïn. Ngaøy xöa thôøi chuùng mình coøn laø sinh vieân du hoïc ñi aên chung ôû tieäm naøy , oâng ta môùi laáy vôï maø nay toùc ñaõ hoa raâm.
Toâi thì cuõng vaãn giöõ nhöõng thoùi quen cuõ, baây giôø ñaõ thaønh coá taät: choïn choã ngoài gaàn quaày, ñoái dieän caùi Tivi, goïi moät baàu sakeâ nhoû ñaõ haâm noùng, laät coi maáy cuoán taïp chí hoaït hoïa (manga: maõng hoïa), goïi moät ñóa côm rang vaø moät ñóa rau xaøo, hoâm naøo saün tieàn thì aên theâm moùn baùnh boät boïc thòt chieân. Ñôøi soáng ñoäc thaân xa nhaø ôû Tokyo giaù laïnh vaãn hiu haét, coâ ñôn nhö vaäy, baïn ñaõ bieát.
Nhöõng caây anh ñaøo tieâu bieåu cho muøa xuaân chöa ra hoa, cöù moãi dòp xuaân gaàn veà, loøng chôø muøa hoa ñoù, toâi laïi nhôù ñeán tinh thaàn voõ só ñaïo, maø ngöôøi Nhaät thöôøng ví vôùi hoàn hoa anh ñaøo. Khi hoa nôû chæ raát mau nhöng ñeïp vaø troïn veïn, khi hoa ruïng, ngöôøi voõ só Nhaät cuõng thaáy caûnh ñoù ñeïp. Ñeïp hôn caû luùc hoa nôû laø neùt ñeïp daønh cho ngöôøi daân bình thöôøng. Ñeå cuøng ñoùn muøa xuaân nöôùc Vieät, toâi xin keå laïi haàu quí ñoäc giaû beân UÙc vaø baïn hieàn caâu chuyeän "Boán möôi baåy chaøng hieäp só":
Vaøo ñaàu theá kyû thöù 18, Yedo (töùc Tokyo hay Ñoâng Kinh) ñöôïc ñaët döôùi quyeàn cuûa moät vò Shogun (töôùng quaân). Cöù moãi naêm vaøo dòp ñaàu xuaân, vò Shogun naøy laïi uûy nhieäm moät phaùi ñoaøn veà Kyoto (Taây Kinh) chuùc teát Thieân Hoaøng. Ñeå ñaùp leã laïi vaø uûy laïo vò Shogun, Thieân Hoaøng cuõng göûi moät phaùi ñoaøn ra Yedo.
Naêm 1701, vò Shogun Tokugawa giao troïng traùch cho hai söù quaân laø hai tieåu laõnh chuùa teân laø Asano Takumi-no-kami vaø Date Sakyo-no-suke. Hai söù quaân treû tuoåi naøy phaûi hoïc nhöõng nghi thöùc trieàu ñình töø moät oâng quan ñaïi thaàn teân laø Kira Kozukeno-Suke. OÂng naøy raát kieâu haõnh, hieáu danh, vaø tham lam.
Buoåi gaëp ñaàu tieân Kira ñaõ loä veû khinh khi hai vò tieåu laõnh chuùa laø thieáu kinh nghieäm, vaø luùng tuùng. Nhöõng haàu caän cuûa Date khoân kheùo boû tieàn mua chuoäc Kira, ñeå vò ñaïi quan naøy naâng ñôõ vò tieåu chuû cuûa hoï. Asano laïi thieáu may maén, nhöõng boä haï cuøng ñi vôùi chaøng raát cöùng coûi vaø thieáu möu moâ, neân chaøng chæ bieáu Kira moät moùn quaø raát trang nhaõ, nhöng khoâng coù giaù trò vaät chaát.
Vì khoâng ñöôïc ñuùt loùt, Kira toû yù khinh gheùt Asano, vaø thoát ra lôøi nhuïc maï vò tieåu laõnh chuùa xöù Ako naøy. Tuy vaäy Asano vaãn coá nhòn.
Khoâng ngôø vaøo ngaøy ngheânh tieáp phaùi ñoaøn Khaâm Sai cuûa Thieân Hoaøng taïi dinh Shogun. Vò ñaïi quan Kira ñaõ thoát lôøi nhuïc maï Asano, vaø tröôùc maët caùc quan taïi trieàu, oâng ta ñaõ ví vieân tieåu laõnh chuùa naøy nhö moät con caù cheùp cuûa moät laïch nöôùc nhoû; thaäm chí Kira coøn baét Asano coät laïi giaây giaày cho oâng ta. Khoâng theå ñeå maát danh döï, Asano ruùt göôm ra cheùm Kira, nhöng oâng naøy chæ bò thöông nheï. Vò Shogun töùc giaän vì Asano ñaõ phaïm luaät caám ruùt göôm trong caám dinh. Hôn nöõa laïi vaøo moät ngaøy ñaïi leã quan troïng tröôùc phaùi ñoaøn cuûa Thieân Hoaøng. OÂng ta ra leänh cho Asano phaûi moå buïng töï saùt, vaø gioøng hoï chaøng maát quyeàn laõnh chuùa, quaân só döôùi quyeàn seõ bò giaûi taùn.
Asano tuaân lôøi, nhöng tröôùc khi cheát chaøng nhaén laø caùc thuoäc haï phaûi thay maët chaøng phuïc thuø laïi danh döï cho gioøng hoï Asano, baèng chính con dao maø chaøng duøng ñeå töï moå buïng vaø ñaâm coå töï saùt.
Ngöôøi thuû laõnh cuûa caùc gia töôùng cuûa Asano taïi Ako teân laø Oishi Kura-no-suke nhaän ñöôïc hung tin, taäp hoïp taát caû khoaûng 3 traêm voõ só döôùi quyeàn Asano laïi thaûo luaän veà vieäc phaûi laøm. Khoaûng 50 ngöôøi quyeát taâm ñem caùi cheát ñeå baùo thuø cho chuû. Tuy nhieân hoï ñaõ khoâng theå haønh ñoäng ñöôïc ngay, vì sôï bò quaân só cuûa vò Shogun chaän baét, vaø hôn nöõa vieân ñaïi quan Kira ñaõ taêng cöôøng phoøng thuû tö dinh cuûa oâng ta raát nghieâm nhaët. Oishi vaø nhöõng voõ só ñoàng chí phaûi taûn maùc ra khaép nôi, giaû daïng laøm aên bình thöôøng, hoaëc aên chôi traùc taùng ñeå ñaùnh löøa söï theo doõi cuûa caùc teân thaùm töû töø Yedo göûi xuoáng. Luùc ñoù coøn 48 ngöôøi voõ só vaãn quyeát taâm ñeán cuøng.
Ñöôïc khoaûng hai naêm sau, Kira nhaän ñöôïc tin Oishi ñaõ boû vôï vì say söa, caû ngaøy chæ leâ la nôi caùc quaùn röôïu. Ñeå tieát kieäm tieàn baïc, Kira thaûi nhöõng toaùn quaân tuùc veä. Söï canh phoøng tö dinh cuûa oâng ta khoâng coøn nghieâm nhaët nöõa. Luùc ñoù Oishi môùi hoäi hoïp caùc voõ só laïi quyeát taán coâng phuïc thuø. Moät trong boïn hoï vì bò gia ñình caûn, neân ñaõ töï saùt tröôùc moät naêm tröôùc, vaøo ngaøy gioã ñaàu cuûa Asano.
Vaøo moät ngaøy tuyeát laïnh, boán möôi baåy chaøng voõ só xöù Ako nhôø ñöôïc söï giuùp ñôõ vuõ khí töø moät thöông gia coù moät taâm hoàn voõ só ñaïo, ñaõ thaønh coâng trong vieäc taán coâng tö dinh cuûa Kira, vaø baét soáng ñöôïc oâng naøy. Hoï ñaõ duøng con dao cuûa ngöôøi tieåu laõnh chuùa ñeå gieát Kira. Sau ñoù hoï chaët ñaàu oâng naøy vaø ñi ñeán nghóa trang thuoäc ñeàn Shengakuji taïi Yedo ñeå khaán tröôùc moä vò chuû nhaân cuûa hoï, laø hoï ñaõ laøm troøn coâng taùc phuïc thuø. Sau ñoù, taát caû 47 ngöôøi voõ só naøy ñeàu moå buïng töï saùt theo leänh cuûa Shogun Tokugawa. Thi theå hoï ñeàu ñöôïc choân taïi nghóa trang Shengakuji. Ngoaøi ra coøn ngoâi moä cuûa moät voõ só khaùc teân laø Satsuma. Voõ só ñoù ñaõ sæ nhuïc Oishi taïi moät töûu quaùn ôû Kyoto, khi thaáy oâng naøy ham meâ töûu saéc, chaúng ngoù ngaøng ñeán vieäc traû thuø. Hoái haän vì ñaõ hieåu laàm moät voõ só anh huøng, Satsuma ñaõ töï moå buïng tröôùc moä cuûa Oishi. Taát caû nhöõng voõ só ñoù ñeàu laø nhöõng hieäp só cao caû cuûa truyeàn thoáng voõ só ñaïo ôû xöù naøy.
Chuyeän 47 chaøng hieäp só maø toâi vöøa keå ñoù laø moät chuyeän thöïc. Baïn cuõng ñaõ cuøng toâi tôùi vieáng nghóa trang Shengakuji taïi Tokyo roài ñaáy. ÔÛ ñaây, moãi khi muøa xuaân ñeán, caùc baäc phuï maãu thöôøng daãn caùc con caùi ñeán ñeå chæ daãn taän nôi choã choân nhöõng con ngöôøi hieäp só troïng nghóa, trung thaønh, coi caùi cheát nheï vaø ñeïp nhö caûnh taøn ruïng cuûa caùnh hoa anh ñaøo. Ñôm nuï vaø chòu caùi reùt ñeå ñeán dòp nôû hoa. Ñôøi hoa ngaén nguûi döôùi tuyeát ñeå laøm ñeïp thieân nhieân vaø con ngöôøi. Roài taøn cuõng trong caùi ñeïp. Giôø ñaây, gaàn caùi gieáng ñaù phuû ñaày reâu maø nhöõng chaøng hieäp só ñoù ñaõ röûa ñaàu Kira, nhöõng neùn höông ñaõ ñöôïc caém ñaày treân phaàn moä cuûa Asano vaø tröôùc 48 taám bia ñaù thoâ sô döïng thaønh haøng. Hoàn voõ só ñaïo vaãn coøn ñaáy, duø laø Nhaät Baûn baây giôø ñaõ thaønh moät quoác gia taân tieán haøng ñaàu. Vaø môùi hôn nöûa theá kyû tröôùc tinh thaàn ñoù ñaõ ñöa bieát bao ngöôøi phi coâng treû tuoåi leân maùy bay lao mình vaøo taøu Myõ trong caùc Phi Ñoäi Thaàn Phong (Kamikaze).
Nhaät Baûn, baïn hieàn aï, theo toâi, muoân ñôøi vaãn luoân laø Nhaät Baûn. Tieáng haùt baøi "Sakura" cuûa moät em beù ñang vang leân töø moät caên phoøng haøng xoùm. Vang leân trong caùi tónh laëng cuûa moät ngaøy chuû nhaät ñaàu naêm.
Cung Chuùc Taân Xuaân Ñinh Söûu.
Ñôïi beù ñeå laøm quen
Maùi toùc daøi thaät hieàn
Nhöõng buoåi chieàu tan hoïc
Con naéng ñoå nghieâng nghieâng
Theo beù töøng veát chaân
Böôùc ñöôøng daøi thaät gaàn
Boùng che töøng ngoïn laù
Treân loái nhoû baâng khuaâng
Nhôù töø buoåi ñaàu tieân
Gaëp beù ... töø muoän phieàn
Loøng boãng döng xao ñoäng
Nhö soùng voã trieàn mieân
Töø daïo ñoù ñeán nay
Theo beù ngaøy töøng ngaøy
Loái xöa giôø quen thuoäc
Nhö baïn cuõ laém thay
Nhöng beù vaãn laøm ngô
Ñoâi maét ñen höõng hôø
Nhö muøa ñoâng bao phuû
Nhöõng thaùng ngaøy ngu ngô
Hoûi beù beù bieát khoâng
Beù nhö cuoäc tình hoàng
Duø khoâng coù keát cuoäc
Tình vaãn hoaøi ngoùng troâng
Vaø ñeå coù moät ngaøy ...
Beù theo choàng sang soâng
Goùt son nhuoäm phaùo hoàng
Xoùa tan nhö tim vôõ
Cuûa keû hoaøi ñôïi troâng
Tieãn ñöa beù chieàu ñoâng
Thoâi nheù cuoäc tình noàng
Con oác vaøng khoâng nhaït
Maø tình ñaõ phoâi phai
Naøy hôõi beù coù hay
Tình ta vaãn daâng ñaày
Ñoø xöa thoâi queân ñôïi
Beán cuõ ... ai coù hay ...
Ngoïc Quyønh
Traàn Dzuõng Minh Daân
Tieáng goõ cöûa khieán ngöôøi con gaùi ngaång leân nhìn cha, neùt maët baên khoaên hieän ra treân maët. Ai goõ cöûa giôø naøy?
- Ai ñoù?
- Daï, chaùu ôû bieät thöï Thanh Long. baùc coù theå giuùp chôû chaùu veà ñöôïc khoâng?
OÂng giaø kheõ nhíu maøy\. Bieät thöï Thanh Long caùch ñaây khaù xa. Xung quanh daây chæ coù mình nhaø oâng. Taïi sao ñi tôùi ñaây roài nhôø oâng chôû veà?
OÂng giaø môû cöûa heù nhìn ra. Qua aùnh saùng cuûa ngoïn ñeøn daàu trong nhaø, lôø môø khuoân maët cuûa moät ngöôøi thanh nieân, maëc chieác aùo chemise traéng, ñang ñöùng run vì laïnh. Thaáy chæ coù mình gaõ thanh nieân, oâng giaø hôi yeân taâm. Môû roäng caùnh cöûa, oâng môøi:
- Caäu vaøo nhaø ñaõ, khoâng laïnh.
- Daï, caùm ôn baùc.
Laùch mình vaøo trong nhaø, ngöôøi thanh nieân chìa tay baét, töï giôùi thieäu:
- Chaùu teân Tuaán. Chaùu xin loãi ñaõ laøm phieàn ñeán baùc.
Thaáy ngöôøi thanh nieân coù veû laø ngöôøi ñaøng hoaøng, oâng giaø mæm cöôøi noùi:
- Toâi laø Hai, coøn ñaây laø con gaùi toâi teân Höông.
Ngöôøi thanh nieân quay qua coâ con gaùi gaät ñaàu chaøo. Quay laïi oâng Hai phaân traàn:
- Chaùu môùi ôû Saøigon leân ñaây chôi. Caû ngaøy khoâng bieát laøm gì. Hoâm nay chaùu ñi lang thang ngaém caûnh, naøo deø ñi hôi xa. Quay laïi thì ñi khoâng noåi, cöù phaûi ñi tôùi. Chaúng thaáy nhaø cöûa gì caû. Thaáy aùnh ñeøn ôû ñaây chaùu möøng quaù!
OÂng Hai baät cöôøi:
- ÔÛ xung quanh ñaây coù gì maø ngaém. Caäu ñuùng laø daân thaønh phoá coù khaùc. Töø choã caäu ôû ñeán ñaây, ñi boä cuõng maát ba, boán tieáng ñoàng hoà chöù ít aø! caäu ngoài uoáng mieáng traø noùng cho aám buïng roài tieän theå duøng böõa vôùi gia ñình toâi luoân.
Vöøa ñoùi, laïnh vaø meät, Tuaán cuõng chaúng khaùch saùo.
- Daï, baùc khoâng môøi chaùu cuõng xin aên.
Söï khaúng khaùi cuûa ngöôøi khaùch laï, oâng Hai thaáy vui vui vaø töï nhieân hôn. Vöøa roùt traø noùng cho ngöôøi thanh nieân oâng vöøa noùi:
- Gia ñình toâi chæ coù toâi vaø con Höông. Toâi khoâng ñöa caäu veà ñöôïc, ñeå con gaùi toâi moät mình ôû nhaø khuya khoaét nhö vaày khoâng tieän. Caäu duøng böõa roài nguû laïi. Saùng coù xe ñeán laáy caây roài hoï tieän ñöôøng chôû caäu veà luoân.
- Daï, laøm sao tieän cho baùc thì thoâi. Chaùu ñi boä heát noåi roài.
OÂng Hai baät cöôøi quay qua con gaùi noùi:
- Con doïn côm ñi.
Höông daï nhoû roài ñi xuoáng beáp.
Tuaán baét chuyeän.
- Sao baùc ôû choã vaéng veû vaäy?
- Toâi thích ôû choã yeân tónh. Vaû laïi gia ñình toâi sinh soáng baèng ngheà troàng caây, troàng hoa. ÔÛ choã naøy laø tieän nhaát.
- Heøn gì chaùu thaáy bao nhieâu chaäu quaát, hoa cuùc, Layon, vaø caønh mai ñeå tröôùc saân.
- ÖØ, toâi ñeå saün tröôùc saân, saùng sôùm mai hoï chæ vieäc khuaân ra xe cho leï. Saép söûa Teát nhaát ñeán nôi roài neân coù theâm quaát vaø caønh mai. Chæ coù muøa naøy laø baùn chaïy nhaát. Nhöõng muøa khaùc phaàn nhieàu laø cuùc, hueä vaø hoa hoàng.
- Baùc sinh soáng nhö vaày coù deã chòu khoâng thöa baùc?
- Cuõng chaúng dö giaû gì. Coù ñieàu khoâng phaûi baän taâm suy nghó laém. Ñöôïc caùi laø toâi laøm nhöõng gì toâi thích. Theâm phaàn con nhoû nhaø toâi noù cuõng yeâu caây coái nhö toâi neân khoâng nôõ boû ngheà naøy.
Höông töø döôùi nhaø böng maân côm leân ñaët treân baøn. Naøng xôùi côm ra baùt roài ñaët tröôùc maët moïi ngöôøi. OÂng Hai so ñuõa ñöa cho Tuaán.
- Môøi caäu duøng böõa côm ñaïm baïc vôùi gia ñình toâi.
- Daï, caùm ôn baùc. Môøi baùc vaø coâ Höông.
Höông daï nhoû trong mieäng, quay qua môøi boá vaø Tuaán. Naøng chaäm raõi aên.
Tuaán thì thaät söï ñoùi. Töôûng nhö trong ñôøi chöa bao giôø chaøng aên ñöôïc moät böõa côm ngon mieäng nhö vaäy. Caùi vò buøi buì cuûa laïc vaø vöøng laãn vôùi vò hôi maën maën cuûa muoái, hoøa chung vôùi muøi thôm cuûa gaïo deûo quaùnh taïo thaønh moät vò ngon khoù taû khi trôøi laïnh laïnh. Rau caûi chaéc haún môùi ñöôïc nhoå leân ñaày nhöïa ngoït, ñem aên lieàn, thaät khaùc xa vôùi nhöõng caây caûi ñöôïc baày baùn ôû chôï hay naèm trong tuû laïnh nhaø chaøng. Tuaán aên moät hôi roài môùi ñeå yù, chaøng ñoû maët xin loãi:
- Chaùu xin loãi baùc. AÊn uoáng chaúng yù töù gì.
OÂng Hai mæm cöôøi deã daõi.
- Khoâng coù chi. Con Höông naáu dö ra nhieàu côm ñeå saùng haâm laïi aên. Coù gì saùng mai naáu noài khaùc, caäu khoâng neân baän taâm. Noùi thaät thaáy caäu aên nhö vaäy toâi môùi thích. Chöùng toû caäu laø ngöôøi thaúng thaén, tröïc tính.
- Caùm ôn baùc. Baùc khen cho chaùu ñôõ ngöôïng.
OÂng Hai cöôøi ha haû.
- Toâi noùi thaät tình.
Quay qua con gaùi, oâng noùi:
- Con doïn deïp roài röûa baùt ñuõa ñi. Xong laáy goái, laáy chaên ra ñeå ôû caùi phaûn cho caäu Tuaán. Giôø boá ngoài uoáng traø vôùi caäu Tuaán moät choác.
Tuaán nhìn Höông noùi voäi:
- Em laøm ôn cho anh xin moät ly nöôùc.
Höông daï nhoû böng maân côm xuoáng döôùi nhaø roài mang ly nöôùc leân cho Tuaán.
Tuaán ngöûa coå uoáng moät hôi, chaøng buoät mieäng khen:
- Nöôùc naøy ngoït vaø maùt deã sôï!
Höông tuûm tæm cöôøi ñöa tay ñôõ laáy chieác ly khoâng töø Tuaán roài mang xuoáng döôùi nhaø.
OÂng Hai:
- Nöôùc möa höùng ñeå laâu rong lu, uoáng vöøa ngoït vöøa maùt.
- Daï, chaúng buø vôùi nöôùc ôû thaønh phoá, hoï pha nhieàu chaát Chloride ñeå loïc neân coù muøi haêng haêng. Chaùu vaãn khoâng bieát caùi thòt xaøo vôùi rau caûi laø thòt gì. Nhai noù hôi saàn saät maø laïi chaúng coù muøi gì.
- Caùi ñoù ñaâu phaûi thòt. Ñoù laø mì caên. Con nhoû nhaø toâi noù khoâng aên thòt. Rieát roài toâi vôùi noù nhö hai ngöôøi aên chay tröôøng.
- UÛa, Höông tu haû baùc?
- Ñaâu coù ñaâu. Töø nhoû noù ñaõ khoâng chòu aên thòt. Doã eùp theá naøo cuõng khoâng aên. Toâi thì ñaâu kieâng cöû gì. Coù thòt aên thòt, coù rau aên rau. Nhöng maø aên rau rieát roài quen caäu ôi. Nheï mình nheï maåy nöõa!
Ñöa tay ñôõ taùch traø noùng töø oâng Hai. Tuaán ñaûo maét nhìn xung quang nhaø. AÙnh maét chaøng ngöøng nôi baøn thôø coù böùc aûnh cuûa moät ngöôøi ñaøn baø trung nieân. Nhö hieåu yù Tuaán, oâng Hai noùi:
- Ñoù laø baø nhaø toâi. Tuïi toâi laáy nhau hôi treã. Sanh con Höông hôi khoù, baø aáy bò maát.
OÂng thôû daøi noùi tieáp, gioïng buoàn buoàn:
- Ñoåi meï, laáy con.
Tuaán hoái haän vì söï toø moø cuûa mình laøm ngöôøi khaùc buoàn. Chaøng hoûi troáng laûng:
- Nhaø baùc troàng baùn hoa, Teát nhaát ñeán nôi roài maø sao baùc khoâng chöng hoa hay caønh mai trong nhaø thöa baùc?
OÂng Hai baät cöôøi:
- Hoa soáng nhaø toâi thieáu gì, taïo sao phaûi chöng hoa cheát. ÔÛ ñaøng sau nhaø laø caû moät vöôøn hoa vaø mai. Toâi muoán coi, chæ vaøi böôùc laø thaáy. Coøn caäu, taïi sao khoâng ôû thaønh phoá lôùn aên Teát maø laïi veà caùi quaän lî nhoû nhoi buoàn chaùn naøy?
Höông mang goái vaø chaên leân ñeå treân taám phaûn. Naøng ngoài saùt trong goùc nhaø vaù chieác aùo laïnh ñaõ raùch khuyûu tay cho cha.
- Chaùu coù ôû laïi thì cuõng chæ aên Teát moät mình. Boá chaùu phaûi ñi qua Myõ vì coâng vieäc laøm aên. Chaùu baûo meï chaùu ñi theo cho oâng aáy ñôõ tuûi.
Tuaán cöôøi noùi tieáp:
- Vò hoân theâ cuûa chaùu thì theo gia ñình du lòch beân Aâu Chaâu. Keâu chaùu ñi theo nhöng chaùu khoâng thích. Chaùu ôû beân ñoù hoïc moät thôøi gian khaù laâu, cuõng chaúng laï gì khung caûnh beân ñoù. Maø hoï ñaâu coù aên Teát ta cuûa mình ñaâu! Baûo coâ aáy ôû laïi nhöng coâ aáy khoâng nghe. Chaéc taïi chöa bao giôø ñöôïc ñi ra nöôùc ngoaøi neân coøn haùo höùc. Boá chaùu coù caên nhaø nghæ maùt ôû ñaây neân chaùu laùi xe veà ñaây ôû, xem khung caûnh ôû ñaây theá naøo. Hoâm nay lang thang ñi boä chôi laïi ñi quaù trôùn. Cuõng nhôø vaäy maø ñöôïc quen bieát baùc.
- UÙi da! Nhö vaäy laø caäu ñöôïc ñi ñoù ñi ñaây thích ha?
- Daï, coù ñi môùi bieát khoâng ñaâu ñeïp baèng queâ höông mình. Chaùu ñoá ai kieám ñöôïc caûnh ñeïp cuûa haøng döøa nghieâng nghieâng boùng beân gioøng soâng nöôùc chaåy lôø löõng vaøo nhöõng buoåi chieàu beân Taây Phöông. Laøm gì coù! Ngoài caâu caù beân naøy cuõng thích hôn laø ngoài caâu caù beân Taây Phöông.
- Toâi nghe noùi ôû beân ñoù coù nhaø choïc trôøi, ñeøn maàu saùng röïc vui laém maø?
- Vui vôùi ai thì chaùu khoâng bieát. Ñoù chæ laø nhöõng caûnh vaät khoâng coù söï soáng. Môùi thaáy thì laï maét. Thaáy rieát roài nhaøm. Cuoäc soáng cuûa hoï thaät voäi vaõ, daân thì ñoâng, thaønh phoá thì lôùn, nhöng sau giôø laøm vieäc ai naáy ôû mieát trong nhaø. Cuoäc soáng raát laø bieät laäp.
- Thì cuõng nhö toâi ôû ñaây vaäy thoâi.
- Hôi khaùc. Cuõng bieät laäp nhöng cuoäc soáng cuûa baùc, theo chaùu thì thuù vò hôn. Baùc soáng hoøa mình vôùi coû caây hoa laù. Baùc caûm nhaän nhöõng laøn gioù chieàu, nhöõng cuïm maây traéng bay lôø löõng, tieáng chim hoùt, tieáng möa rôi loäp ñoäp treân maùi vôùi tính caùch thi vò hôn. Coøn beân ñoù ñôøi soáng vaên minh vaät chaát laøm lu môø maát söï caûm nhaän ñoù. Voäi vaõ laøm, voäi vaõ aên, voäi vaõ nguû. Cöù nhö theá. Chaùu thöû hoûi baùc, mình ñang ngoài nghe tieáng möa rôi maø tieáng xe hôi chaïy vuøn vuït, tieáng coøi xe cöùu thöông keâu aàm ó, tieáng nhaïc, tieáng maùy TiVi ngöôøi trong nhaø môû om xoøm thì thuù vò caùi gì nöõa.
- Coøn ñoàng queâ cuûa hoï?
- Ñôõ hôn ñöôïc moät chuùt, nhöng ñôøi soáng cuõng vaãn bò aûnh höôûng naëng neà bôûi nhöõng phöông tieän vaên minh vaät chaát. Cuõng tuyø caù nhaân, coù ngöôøi thích cuoäc soáng tieän nghi vaät chaát ñaày söï voäi vaõ ñoù. Nhöng chaùu thì chaùu thích caùi gì ñôn giaûn, moäc maïc, hieàn hoøa hôn.
OÂng Hai nhìn Tuaán gaät guø. Thaèng nhoû naøy cuøng chung tö töôûng vôùi oâng. Maët muõi noù troâng saùng suûa, phong caùch khí khaùi ñaày söï töï tin troâng nhö ngang taøng. Tö töôûng oâng bò caét ñöùt khi oâng nghe Höông hoûi.
- Anh coù bao giôø thaáy tuyeát chöa anh?
Tuaán quay qua nhìn Höông laøm naøng theïn thuøng cuùi ñaàu laån traùnh aùnh maét cuûa Tuaán.
- Muøa ñoâng naøo cuõng thaáy, vaø muøa ñoâng naøo anh cuõng bò teù vaøi laàn.
Chaøng cöôøi noùi tieáp:
- Tuyeát rôi traéng xoùa troâng raát ñeïp. Nhaát laø caây coái qua moät ñeâm trôû thaønh nhöõng caây nöôùc ñaù loùng laùnh döôùi aùnh naéng cuûa buoåi saùng, ñeïp kinh khuûng! Nhöng trong caùi ñeïp ñoù laø caùi laïnh gheâ ngöôøi. ÔÛ ñaây laïnh chæ laø caùi laïnh ngoaøi thòt, ngoaøi da; coøn muøa ñoâng beân ñoù laø caùi laïnh thaáu xöông, thaáu tuyû. Sôï nhaát laø gioù. Maët, muõi, tai bò ñoâng laïi; böôùc vaøo nhaø laø baét ñaàu bò buoát khi noù tan ra. Tuyeát rôi ôû thaønh phoá thì chæ qua vaøi ngaøy sau troâng baån thæu gheâ caû ngöôøi.
OÂng Hai:
- Thoâi mình ñi nghæ. Caäu troâng cuõng meät roài. Mai coøn phaûi daäy sôùm.
Tuaán ñaët ñaàu leân chieác goái coù muøi thôm phaûng phaát. Chaøng mæm cöôøi nhaém maét laïi.
Tuaán giaät mình khi nghe tieáng laøo xaøo noùi chuyeän. Chaøng nghe tieáng oâng Hai vaø tieáng cuûa hai ngöôøi ñaøn oâng laï ngoaøi saân. Ngoù ñoàng hoà ñeo tay môùi 4 giôø saùng. Tuaán caûm thaáy löôøi bieáng khi nghó tôùi phaûi keùo boû chieác chaên aáp aùp treân ngöôøi. Chaøng nhaém maét coá naùn theâm tí nöõa.
- Coâ Höông ôi, quaát cuûa coâ sao maø ngoït lòm aø.
Tuaán phì cöôøi.
- Anh khoâng ñöôïc treâu em nöõa nhe!
Tieáng moïi ngöôøi cöôøi ngoaøi saân. Tuaán môû maét, chaøng thaáy boùng Höông ñi xuoáng nhaø döôùi. Tuaán tung chaên ngoài daäy, xuoáng nhaø sau kieám nöôùc röûa maët.
Nghe tieáng ñoäng, Höông quay laïi thaáy Tuaán.
- Anh daäy roài hôû?
- Em naáu côm haû?
- Daï, ñònh cho maáy ngöôøi kia aên saùng loùt loøng, nhöng chaéc khoâng kòp. Hoï baûo phaûi ñi sôùm ñeå chôû caây veà tænh. Anh muùc nöôùc trong caùi lu maø röûa maët.
- Caùm ôn Höông.
Nöôùc laïnh laøm Tuaán tænh haún. Chaøng ñöùng ngaém nhìn Höông. Caëp loâng maøy cong nhoû, khuoân maët khoâng son phaán khieán Höông ñeïp moät caùch dòu hieàn.
Ngöôùc leân thaáy Tuaán ñang ñöùng nhìn mình, Höông voäi vaõ quay ñi laån traùnh. Khoâng hieåu vì aùnh löûa hay vì theïn, khuoân maët naøng hoàng leân.
Tuaán mæm cöôøi, töï nhieân chaøng so saùnh Höông vôùi Trang ngöoøi vôï saép cöôùi cuûa mình. Trang ñeïp saéc saûo, ngöôøi ñaày söùc soáng, coäng theâm caùch aên maëc khieán Trang mang ñaày veû khieâu gôïi. Coøn Höông, naøng ñeïp thaät töï nhieân, kín ñaùo vaø thanh cao. Toái hoâm qua coù maët oâng Hai khieán Tuaán khoâng daùm nhìn Höông laâu, sôï baát nhaõ. Chaøng chæ nhaän thaáy Höông laø moät coâ gaùi xinh ñeïp. Ñeán luùc naøy ñöùng ngaém nhìn veû ñeïp cuûa Höông laøm chaøng ngaây ngöôøi ra.
Bieát Tuaán haõy coøn ñang nhìn mình, Höông luoáng cuoáng laøm rôi chieác ñuõa caû. Naøng luùng tuùng löôïm chieác ñuõa leân, khoâng daùm caû mang laïi lu nöôùc ñeå röûa. Bieát mình hôi khieám nhaõ, Tuaán voäi ñi leân nhaø treân.
- OÂ ... caäu daäy roài. Toâi ñònh vaøo ñaùnh thöùc caäu daäy.
OÂng Hai giôùi thieäu Tuaán vôùi hai ngöôøi ñaøn oâng laï maët.
- Ñaây laø chuù Taâm, caäu Höôûng. Coøn ñaây laø caäu Tuaán. Nhôø hai chuù cho quaù giang veà gaàn quaän.
Tuaán chìa tay ra baét.
Taâm:
- Anh saün saøng chöa? Xin loãi tuïi toâi hôi voäi.
- Daï, xong roài.
Tuaán quay qua caùm ôn oâng Hai. Ba ngöôøi voäi vaõ ñi ra xe.
Trong luùc laùi xe Taâm hoûi:
- Anh quen sao vôùi baùc Hai vaäy?
- Daï, cuõng môùi quen thoâi.
- Môùi quen maø ñöôïc nguû trong nhaø roài! Thaèng Höôûng naøy muoán thaáy tía noù luoân maø khoâng ñöôïc. Caû ñôøi noù, gaëp maët coâ Höông khoâng bieát noùi gì ngoaøi moãi caâu: "Coâ Höông ôi, quaát cuûa coâ sao maø ngoït lòm aø." Muøa Teát naøo cuõng chæ coù caâu ñoù.
Noùi xong Taâm cöôøi ha haû.
Höôûng:
- Coù maët oâng giaø ñaâu daùm noùi gì, cha! OÅng cho moät quyeàn laø hoång coøn haøm raêng huùp chaùo.
- Maày ñöøng coù saïo, maày. Tao canh oâng giaø cho maày maáy laàn. Chæ coù maày vôùi coâ Höông thoâi maø maày cuõng ñaâu daùm noùi gì ñaâu. Chæ bieát gaõi ñaàu, gaõi tai. Nhaùt boû meï!
Tuaán phì cöôøi vì caâu noùi cuûa Taâm. Höôûng choáng cheá cho ñôõ ngöôïng.
- Noùi loaïng quaïng aên ñoøn vôùi coå chöù ñzôûn maët sao. Coå cuûng bieát voû dzaäy!
Tuaán ngaïc nhieân nhìn Höôûng chôø noùi tieáp. Höôûng thaáy vaäy khoaùi trí boâ boâ noùi:
- Baùc Hai gioûi voû laém. OÅng ñi baøi Mai Hoa Quyeàn thaáy laø meâ tôi. OÅng dzaäy coâ Höông hoïc voû töø nhoû. Anh ñöøng thaáy coå ngöôøi nhoû nhaén maûnh mai maø laàm. Möôøi anh, coå buùng tay moät caùi anh cuûng cheát.
Taâm chen vaøo.
- Buùng laø buùng maày chöù buùng anh Tuaán ñaây laøm gì. Anh Tuaán ñaây chaéc coâ aáy nöïng khe kheõ thoâi.
Noùi xong Taâm cöôøi hì hì.
Höôûng:
- Tao cuûng muoán coâ aáy buùng tao laém chôù. Taïi tao xí trai quaù. tao thích coâ aáy laø moät chuyeän coù hy voïng hay khoâng laïi laø chuyeän khaùc.
- ÖØ, tao ñoàng yù. Maày nhö caùi anh chaøng nhaïc só naøo ñoù than thôû: "Toâi ca khoâng hay, toâi ñaøn nghe cuõng dôû, ngheøo laïi xí trai neân heát laáy vôï." Hì...hì... tao chöa thaáy cuoäc ñôøi thaèng ñaøn oâng naøo nhö anh chaøng nhaïc só ñoù vôùi maày. Chaéc tuïi maày laø hai anh em, khoâng gioáng loâng thì cuõng gioáng caùnh.
- Thoâi nhe maày! Tao ñaû haï mình tao xuoáng, neáu maøy laø con ngöôøi lòch söï, maøy phaûi ñöa tao leân. Ñaøng naøy maøy laïi dìm tao xuoáng, khoâng cho ngoï nguaäy nhuùc nhích gì heát. Thaáy maët maøy laø tao gheùt roài, nhöng maø hoång thaáy thì laïi nhôù haø ... haø ...
Taâm caàm phích caø pheâ ñöa cho Tuaán.
- Hai ñöùa toâi öa choïc gheïo nhau, ñöøng coù gì buoàn nhe anh. Laøm mieáng caø pheâ cho aám buïng, chuùt nöõa laø tôùi choã anh ôû roài.
Ñöa tay caàm, Tuaán noùi:
- Caùm ôn anh, ñaâu coù gì ñaâu maø buoàn. Hai anh noùi chuyeän vui queân caû ñöôøng xa. Anh Höôûng thöông coâ Höông laém haû?
- OÂng noäi tui soáng dzaäy cuûng thöông coå, ñöøng noùi gì tôùi tui. Coå hieàn laønh nhu mì, laïi ñeïp nöûa, ai maø hoång thích. Anh maø noùi dzôùi tui anh hoång thích thì moät laø anh laïi caùi, hai laø anh töï dzoái loøng.
Tuaán baät cöôøi, nhaáp nguïm caø pheâ. Chaøng nhaên maët.
- Sao caø pheâ naøy ñaëc vaø ñaéng quaù vaäy!
Taâm cöôøi:
- Tuïi toâi uoáng vaäy quen roài anh. Coù vaäy môùi thöùc ñöôïc.
Taâm ngöøng xe.
- Tôùi nhaø anh roài. Coù dòp mình gaëp nhau haû?
- Caùm ôn hai anh. Böõa naøo raûnh, hai anh gheù chôi. Toâi môùi xuoáng ñaây cuõng chaúng quen ai. Coù hai anh laø baïn thì vui bieát maáy.
- Daï, chaøo anh.
Tuaán baám chuoâng chôø moät hoài. OÂng quaûn gia ra môû cöûa.
- Trôøi ôi, caäu ñi ñaâu maø toâi tìm muoán cheát!
- Chaùu xin loãi baùc. Taïi khoâng bieát laøm sao ñeå lieân laïc ñöôïc vôùi baùc. Baùc ñi nguû laïi ñi, ñeå chaùu ñoùng cöûa cho.
Tuaán ñi taém. Chaøng pha ly caø pheâ vaø traùng traùi tröùng. Aên xong thì trôøi cuõng ñaõ saùng. Chaøng laáy xe chaïy xuoáng quaän.
~ ~ ~
- Chaøo baùc.
- UÛa, caäu! Laïi ñi laïc haû?
Tuaán phì cöôøi:
- Khoâng, chaùu khoâng daïi nöõa, baây giôø ñi ñaâu cuõng laùi xe. Chaùu coù maáy moùn quaø Teát mang laïi bieáu baùc vaø coâ Höông.
OÂng Hai nhaên maët, xua tay.
- Caäu laïi baày veõ. Toâi khoâng nhaän ñaâu. Caäu bieáu toâi, toâi laïi phaûi bieáu laïi. Toâi khoâng bieát bieáu caäu caùi gì baây giôø.
- Baùc ñaõ cho chaùu moät böõa aên tuyeät vôøi, moät choã nguû aám aùp, vaø chaùu seõ xin baùc moät caønh mai veà chöng Teát.
OÂng Hai laéc ñaàu.
- Caäu baày veõ quaù. Coù loøng ñeán thaêm toâi laø quyù roài. Caäu muoán caû caây mai toâi cuõng chaët cho caäu.
Tuaán cöôøi:
- Khoâng, chaùu chæ xin moät caønh thoâi.
Chaøng ñaët quaø leân baøn.
- Trôøi ôi, caäu taëng nhieàu quaù. Möùt, traø, haït döa, döa haáu, maáy phong phaùo laïi coøn hai, ba caùi boïc gì nöõa ñaây? Toâi khoâng nhaän ñaâu!
- Nhöõng vaät naøy ñaâu coù theå so saùnh vôùi taám loøng töû teá cuûa baùc. Chaùu vöøa laïnh, vöøa ñoùi, vöøa meät. Neáu khoâng coù baùc, ñoâi khi cheát roài cuõng khoâng bieát chöøng. Nhöõng vaät naøy, baùc khoâng coù cuõng ñaâu sao. Baùc laøm ôn nhaän cho chaùu vui.
- Laïi kheùo noùi.
Tuaán keùo trong boïc ra chieác aùo laïnh. Beân ngoaøi laø da thuoäc, beân trong laø boâng.
- Vuøng ñoài nuùi naøy khí haäu hay laïnh, chaùu nghó baùc seõ thích moùn quaø naøy neân mua.
- Trôøi ôi, caùi aùo naøy maëc ñeán muoân ñôøi cuõng khoâng hö!
- Caùi aùo boâng naøy cuûa Höông.
- Daï, caùm ôn anh.
- Caùi hoäp nhoû naøy cuõng cuûa Höông. Em môû thöû caùi naép ra xem sao naøo.
Höông vaâng lôøi môû naép hoäp ra. Tieáng nhaïc troåi leân. Maét Höông môû lôùn loä veû thích thuù.
- Ñoù laø baûn "Fur Elise". Em thích khoâng? Neáu noù heát keâu, em leân giaây thieàu ôû ñaây. Anh coøn moät moùn quaø nöõa cho em, chaéc chaén em thích, nhöng em phaûi höùa cho anh aên moät böõa côm muoái vöøng cuûa em.
Höông ñoû maët lí nhí daï. Tuaán thoïc tay vaøo trong tuùi aùo overcoat laáy ra moät con choù nhoû. Höông ñöa tay che mieäng chaën laïi tieáng keâu. naøng nhoaøi ngöôøi laïi oâm con choù vaøo loøng, ñöa tay vuoát ve con choù.
- Con choù naøy ñeïp quaù, troâng noù nhö con nai con. Boá coi naày, hai loã tai noù thaúng ñöùng.
Tuaán cöôøi:
- Ñaây laø loaïi choù Chihuahua. Noù chæ lôùn nhö vaày thoâi, khoâng to hôn ñöôïc nöõa. Anh khoâng deø ôû caùi quaän nhoû beù naøy laïi coù ngöôøi baùn.
Höông ngaång maët leân nhìn Tuaán ñaày veû sung söôùng.
- Anh noùi thaät khoâng? Noù khoâng lôùn hôn nöõa haû anh?
Tuaán gaät ñaàu cöôøi.
- Noù teân gì anh?
- Em laø chuû noù, em muoán ñaët noù teân gì cuõng ñöôïc.
- Vaøng, Veän khoâng ñöôïc. Noù nhoû tí aø!
Vöøa noùi tôùi chöõ "tí" , chuù choù ngaång leân nhìn Höông vaø lieám tay naøng.
Tuaán:
- Ñoù! Noù chòu teân ñoù roài ñoù! Em goïi noù laø "Cu Ti" ñi.
Caû nhaø phaù ra cöôøi.
- Ñöôïc roài, em goïi noù laø Cu Ti. Teân nghe cuõng deã thöông. Anh ñaët teân naøy thaät hay.
OÂng Hai:
- Caäu coù ôû laïi ñaây aên Teát khoâng? Hay veà laïi thaønh phoá?
- Chaùu ôû laïi ñaây.
- Nhö vaäy naêm nay chaéc nhôø caäu xoâng nhaø cho toâi ha.
- Daï ñöôïc, neáu baùc khoâng sôï bò doâng caû naêm.
OÂng Hai cöôøi:
- Tính tình caäu roäng raõi, haøo phoùng nhö vaäy, doâng sao ñöôïc. Ñi theo toâi ra ñaøng sau, toâi chaët caønh mai cho.
Tuaán baøng hoaøng tröôùc khu vöôøn mai. Maëc duø chöa nôû roä, nhöõng caùnh hoa mai vaøng treân caønh khoâng laù, nhöõng buïi hoa hoàng, nhöõng lieáp rau caûi xanh, coäng theâm muøi höông thôm thoang thoaûng cuûa hoa Ngoïc Lan laøm Tuaán ngaây ngaát.
OÂng Hai ñöa cho Tuaán caønh mai.
- Caäu nhôù ñoát goác noù tröôùc khi caém vaøo nöôùc, thuùc cho noù mau nôû. Caønh naøy nhieàu nuï. Toâi ñoä khoaûng Giao Thöøa hay Moàng Moät laø nôû roä. Baây giôø vaøo trong nhaø aên vôùi toâi vaøi mieáng möùt.
~ ~ ~
- Naêm cuõ ñaõ qua, böôùc sang naêm môùi chaùu chuùc baùc naêm nay laøm aên phaùt taøi baèng naêm, baèng möôøi naêm ngoaùi, söùc khoeû toát. Anh chuùc Höông naêm nay sôùm laáy choàng, mau coù chaùu cho baùc Hai aüm.
- Caùm ôn caäu, toâi chuùc caäu naêm nay moïi söï ñeàu nhö yù. Toâi möøng tuoåi caäu laáy heân ñaàu naêm.
- Coøn Höông khoâng möøng tuoåi anh aø?
- Anh lôùn hôn em, anh phaûi möøng tuoåi em chöù.
- Ñöôïc, anh möøng tuoåi em roài em möøng tuoåi anh.
Caàm tôø giaáy baïc môùi Höông lì xì. Tuaán caát kyõ vaøo trong boùp. Höông chôùp maét caûm ñoäng.
Tuaán :
- Giôø mình ñi chôï Teát chöù haû?
- Thoâi, caäu chôû con Höông ñi. Toâi ôû nhaø nhôõ coù ai ñeán möøng naêm môùi, luoân theå naáu nöôùng maáy thöù cuùng ñaàu naêm. Chieàu veà caäu ôû laïi ñaây aên côm luoân.
- Daï.
Höông ñi tung taêng beân Tuaán. Naøng thaät vui. Troø chôi naøo Tuaán cuõng xaø vaøo chôi caû, maø toaøn thua khoâng. Thaåy ñaàu vòt laïi coøn bò vòt caïp, chaøng cöôøi ngaát naên næ mua cho ñöôïc con vòt caïp mình. Höông ngaïc nhieân hoûi:
- Anh mua laøm chi?
- Con naøy caïp anh, anh mua veà cho Cu Ti röôït noù chaïy cuøng nhaø cho boõ gheùt!
- Anh aùc! Em seõ taäp cho Cu Ti chôi vôùi con vòt naøy cho chuùng thaønh baïn.
- Em thöû coi.
Höông ñoøi ñi chuøa xin xaâm. Naøng laâm raâm vaùi roài caàm oáng xaâm xaéc. Tuaán maét tröôùc maét sau thaáy khoâng coù ai ñeå yù, thoø tay ruùt moät caây.
- Sao, queû xaâm cuûa em toát khoâng? Queû cuûa anh toát quaù trôøi. Coù nhieàu loäc aên.
Höông im laëng khoâng noùi. Thaáy Höông loä veû daêm chieâu, Tuaán coá pha troø cho naøng vui, nhöng Höông chæ göôïng cöôøi.
Tuaán ngaøy naøo cuõng laïi nhaø Höông suoát caû thaùng. Chaøng thích naèm daøi döôùi goác caây mai, hay chaïy laêng xaêng phuï vôùi Höông troàng hoa, laøm vöôøn. Cu Ti vaø con vòt luùc naøo cuõng quaán laáy Höông khieán Tuaán ngaïc nhieân. Nhieàu laàn chaøng chæ con vòt ñuøa coù ngaøy chaøng seõ caét tieát naáu chaùo cho chöøa toäi caén chaøng. Laàn naøo cuõng vaäy, chöa noùi döùt lôøi laø bò aên nheùo lia chia. Laï luøng moät ñieåm laø Cu Ti vaø con vòt chôi vôùi nhau nhö baïn, ñuùng nhö lôøi Höông noùi. Con naøy ñuoåi con kia chaïy cuøng vöôøn.
Tuaán:
- Hoâm nay anh ñeán ñeå töø giaû em vaø baùc.
Höông im laëng nhö naøng ñaõ chôø ñôïi ngaøy naøy.
Tuaán noùi nhö phaân traàn:
- Trang vaø gia ñình veà ngaøy mai. Trang khoâng coù loãi gì caû.
Höông göôïng cöôøi hoûi:
- Chöøng naøo anh chò laøm ñaùm cöôùi?
Tuaán traàm ngaâm roài noùi:
- Hai gia ñình ñaõ ñònh thaùng 5 naêm nay. Anh thaät söï bieát Trang ñöôïc khoaûng hai naêm khi töø ngoaïi quoác veà, do gia ñình giôùi thieäu. Boá meï Trang quen bieát boá meï anh trong lónh vöïc laøm aên. Anh thöông vaø quyù meán Trang. Anh cuõng ...
Tuaán ngaäp ngöøng khoâng daùm noùi tieáp. Caëp maét Höông long lanh nhìn Tuaán.
- Em chuùc anh chò ñöôïc nhieàu haïnh phuùc.
Noùi xong Höông ñöùng daäy boû vaøo trong nhaø. Tuaán thôû daøi döïa ñaàu vaøo goác mai. Chaøng ñöùng leân laàm luõi ñi ra xe.
~ ~ ~
- Chaøo baùc.
- UÛa, caäu Tuaán! Laâu laém roài khoâng gaëp, deã chöøng cuõng caû hai naêm roài chöù ít aø! Caäu teä quaù, ñi laø ñi maát bieät. sao maët muõi troâng phôø phaïc vaäy?
Khoâng ñôïi Tuaán traû lôøi, oâng Hai noùi tieáp:
- Toâi nhôù ngaøy xöa toâi vôùi caäu quen bieát nhau cuõng khoaûng thaùng naøy. Trôøi baét ñaàu laïnh roài. Ngoài chôi. Coøn vôï caäu ñaâu? Coù theo xuoáng khoâng?
OÂng Hai tíu tít hoûi khieán Tuaán khoâng bieát traû lôøi caâu naøo tröôùc caâu naøo sau. Ngoài noùi chuyeän vôùi oâng Hai moät hoài laâu vaãn khoâng thaáy Höông ñaâu, Tuaán ruït reø hoûi:
- Coøn Höông ñaâu baùc?
OÂng Hai im laëng, moät luùc sau môùi noùi:
- Toâi bieát chuyeän tình caûm khoâng ngaêm caám ñöôïc. Töø ngaøy caäu ñi noù buoàn baõ nhö ngöôøi maát hoàn. Caäu ñöøng laøm khoå noù nöõa.
Tuaán cuùi maët ngöôïng nguøng.
- Chaùu ñaâu xöùng ñaùng vôùi Höông. Chaùu khoâng coá tình. Ngaøy xöa baùc ñaõ cho chaùu cô hoäi quen bieát Höông, giôø chaùu khoâng daùm ñoøi hoûi gì nöøa. Chaùu xin pheùp baùc chaùu veà.
Chaøng ñöùng leân ñi ra cöûa.
- Noù ôû ñaøng sau vöôøn, choã goác caây mai ngaøy xöa caäu vôùi noù hay ngoài. Noù caû ngaøy ngoài ngoaøi ñoù.
Tuaán nhìn oâng Hai vôùi caëp maét bieát ôn. Chaøng raûo böôùc ra vöôøn mai.
Höông ngoài oâm Cu Ti rong loøng, chuù vòt ñaàu gaät gaø naèm nguû beân caïnh. Maét Höông buoàn baõ nhìn vaøo khoaûng khoâng gian tröôùc maët nhö töôûng nhôù ñieàu gì. AÙnh taø döông chieáu treân khuoân maët, laøn toùc mai bay nheï veà sau bôûi gioù chieàu. Tuaán ñöùng ngaây ngöôøi nhìn. Ñöa tay vuoát ve Cu Ti, gioïng Höông thoaûng nhö laøn gioù nheï.
- Cu Ti cuõng nhôù anh aáy haû? Nhôø anh aáy maø chò môùi coù Cu Ti. Cu Ti bieát khoâng, anh aáy thích aên côm vôùi muoái vöøng, khoâng bieát vôï anh aáy coù laøm muoái vöøng cho anh aáy aên khoâng? Chò laån thaån quaù phaûi khoâng Cu Ti? Laøm muoái vöøng deã ôït, ai laøm khoâng ñöôïc.
Tuaán ñöùng ngheïn ngaøo. Nghe tieáng ñoäng Cu Ti quay laïi nhìn. Noù nhaåy phoùc ra khoûi loøng Höông, mieäng suûa gaâu gaâu chaïy laïi Tuaán vôùi daùng ñieäu möøng rôõ.
Höông quay laïi ngôõ ngaøng nhìn Tuaán. Tuaán cuûa naøng ñoù sao! Troâng Tuaán gaày hôn xöa. Toùc chaøng vaãn loøa xoøa tröôùc traùn nhö thöôû naøo.
Tuaán cuùi xuoáng beá Cu Ti. Noù lieám tay chaøng ra chieàu thaân aùi. Chaøng ñi laïi goác mai, ngoài xuoáng caïnh Höông. Höông nhích ngöôøi traùnh xa ra.
- Em sôï anh haû?
Höông im laëng moät hoài môùi noùi:
- Em sôï vôï anh thaáy, chò aáy buoàn.
Tuaán thôû daøi im laëng.
Hai ngöôøi ngoài im laëng moät hoài laâu. Tuaán ngaàn ngöø roài noùi:
- Anh vaø Trang khoâng hôïp. Trang thích cuoäc soáng oàn aøo. Toái naøo cuõng thích khieâu vuõ, party. Môùi ñaàu anh coøn chieàu Trang, nhöng sau naøy coâng vieäc ôû haõng böøa boän anh phaûi lo laøm. Trang boû ñi moät mình. Coâ aáy ham vui tôùi möùc ñoä khoâng muoán caû coù con. sôï baän bòu. Cuõng may, neáu khoâng cuõng khoù xöû. Laàn anh ñi hoïp ôû xa, coâng vieäc xuoâi chaåy neân veà sôùm. Anh gaëp Trang treân giöôøng vôùi moät ngöôøi ñaøn oâng quen bieát. Coøn gì ñeå noùi! Anh im laëng boû ñi. Trang naên næ xin anh tha thöù. Chæ coù ñieàu anh khoâng phaûi laø thaùnh. Anh coá queân nhöng moãi laàn thaáy maët Trang, anh laïi nhôù ñeán söï phaûn boäi, nhôù ñeán thaân theå loõa loà cuûa hoï treân giöôøng.
Gioïng Tuaán chua chaùt.
- Tuïi anh ly dò cuõng ñöôïc caû nöûa naêm roài. taïi anh caû, coù maét nhö muø. Chæ moät laàn laàm lôõ laøm khoå khoâng bieát bao nhieâu ngöôøi. Giaù ngaøy xöa anh ñöøng laáy Trang thì anh vaø em soáng vôùi nhau haïnh phuùc bieát maáy!
- Sao anh bieát laø em seõ laáy anh neáu anh khoâng laáy chò Trang?
Tuaán nhìn Höông ngôõ ngaøng.
- Anh khoâng giöõ lôøi theà vôùi chò Trang, laáy gì baûo ñaûm anh seõ giöõ lôøi theà vôùi em?
AÙnh maét Tuaán böøng leân tia hy voïng.
- Noùi nhö vaäy coù nghóa laø em ...
Höông cuùi ñaàu noùi nhoû:
- Loãi khoâng phaûi taïi anh.
Tuaán mæm cöôøi sung söôùng. Chaøng ñöa tay quaøng vai Höông. Ngöôøi Höông rung leân.
- AÙi da!
Tuaán thaûng thoát keâu leân, ruït voäi tay veà. Chaøng ñöa tay voã ñaàu con vòt.
- Laïi maày caén tao! Taïi sao luùc naøo maày cuõng muoán caén tao vaäy!
Höông khuùc khích cöôøi:
- Noù baûo veä chuû.
Tuaán cöôøi toâi chæ maët con vòt noùi:
- Coù ngaøy tao caét tieát maày naáu chaùo.
Chaøng vaën mình.
- AÙi da! Heát vòt caén tôùi ngöôøi veùo. Coâ Höông ôi, quaát cuûa coâ sao maø ngoït lòm aø. AÙi da! Em ñöøng dôû voõ veùo anh nöõa. Cu Ti ñaâu sao khoâng beânh chuû!
- Em laø chuû Cu Ti chöù ñaâu phaûi anh.
- Em laø chuû cuõng nhö anh laø chuû roài.
Höông ñoû maët. Cu Ti vöøa nhaåy vöøa suûa ñuøa giôõn.
- Ñöøng coù maø ham.
Naøng boû chaïy vaøo trong nhaø. Tuaán noùi vôùi theo:
- Nhôù laøm muoái vöøng cho anh aên.
Vaøi caùnh hoa mai nôû sôùm trong vöôøn loám ñoám maàu vaøng troâng thaät xinh xaén. Tuaán sung söôùng hít moät hôi daøi raûo böôùc vaøo trong nhaø.o
Buøi Thanh Lieâm
- Voâ ñi Taán, laøm theâm moät lon nöõa ñi maäy. Voâ ñeïp moät caùi 100 phaàn traêm cho tao coi!
Quang duøng ngoùn troõ, naäy caùi moùc khoùa lon bia, nghe caùi "poùc", xong ñöa qua cho ngöôøi baïn ñang ngoài ñoái dieän teân Taán. Ngöôøi baïn choàm ngöôøi tôùi, ñoùn laáy lon bia laïnh toaùt, höôûng öùng lôøi môøi cuûa Quang:
- OÂ-keâ, chuùc möøng, chuùc möøng!
Taán phaùt ngoân theo thoùi quen moãi khi nhaäu, chöù thaät söï thì chaû coù gì ñeå chuùc möøng heát raùo! Keøm theo caâu chuùc möøng laø tieáng cuïng lon nghe caùi "coáp". Ñoâi luùc lon bia cuûa hai ngöôøi chæ ñöôïc giô leân cho coù leä roài ñöôïc ñaët trôû laïi vò trí cuõ, nhöng cuõng coù luùc ñöôïc ñöa ngay vaøo mieäng, cho nhöõng doøng nöôùc vaøng suûi boït troâi qua cuoáng hoïng nghe öøng öïc, öøng öïc.
Taán noác moät hôi daøi, gaàn caïn saïch lon bia. Gaõ khaø leân moät tieáng thieät ñaõ, roài boùp deïp caùi lon nhoâm, quaêng voâ goùc phoøng. Quang thaáy vaäy, laät ñaät ñöùng daäy, môû cöûa tuû laïnh tìm lon bia khaùc ñöa cho Taán. Taán cuõng hôi ngaø ngaø, nhöng vaãn coøn khaù tænh taùo ñeå nhaän thöùc raèng ñoái thuû ñang muoán cho mình ñi nguû sôùm. Gaõ leø nheø:
- Töø töø thoâi cha, boä muoán tui quaéc caàn caâu sôùm hay sao?
- Thì cöù lai rai ñi, ngaøy mai cuoái tuaàn, ñaâu coù phaûi ñi laøm.
Quang ñang chuoác röôïu thaèng baïn coá tri cuûa gaõ, vôùi muïc ñích duy nhaát laø caïy mieäng cuûa noù. Toái hoâm nay, khoâng bieát trôøi xui ñaát khieán sao ñoù, thaèng Taán nhaø ta ñöông khoâng xaùch nguyeân keùt bia qua nhaø Quang ruû nhaäu. Môùi laøm caïn vaøi lon ñöa cay, laø noù lieàn hoûi Quang:
- OÂng coù bieát tin gì chöa?
- Tin gì?
Quang hoûi laïi, vaø nhaän ñöôïc caâu traû lôøi baèng caùi nhuùn vai. Thaèng baïn laøm ra veû bí maät, khoâng theøm noùi cho Quang nghe, cöù uùp uùp, môû môû ra veû quan troïng. Quang laøm nhö baát caàn, "Maëc meï maøy, muoán noùi thì noùi, khoâng thì thoâi, oâng ñeách caàn." Buïng baûo daï vaäy, nhöng Quang khoâng theå kìm haõm ñöôïc loøng hieáu kyø. "Tin gì nhæ?" Gaõ töï hoûi, tin gì coù dính daùng ñeán mình maø noù khoâng chòu noùi. Thoâi thì röôïu vaøo lôøi ra, ñeå xem töûu löôïng thaèng naøy cao ñeán möùc naøo, vaø töø naõy ñeán giôø Quang vôùi noù cheùn toâi cheùn anh.
Moät keùt bia 24 lon ñaõ vôi quaù nöûa, maø thaèng baïn coi coù veû vaãn coøn tænh nhö saùo. Quang khoâng coøn kieàm cheá ñöôïc nöõa, beøn xuoáng gioïng naên nó:
- Thoâi ñi maøy Taán, choã anh em khoâng maø, noùi cho tao nghe ñi, coù chuyeän gì aên nhaäp ñeán tao maø tao khoâng bieát?
Taán gaép mieáng moài boû vaøo mieäng nhai, noác moät hôùp bia daøi, tröôùc khi noùi:
- Thaät ra tui cuõng ñaâu muoán daáu anh laøm gì. Nhöng tui khoâng muoán laø ngöôøi ñaàu tieân baùo cho anh baûn tin naøy. Xin loãi, tui khoâng theå.
Quang noåi suøng, muoán tung ngay moät ñaám vaøo maët ñoái thuû. Gaõ phaûi daèn neùn côn giaän, caàm lon bia leân tu moät hôi caïn saïch, neùt maët cuûa gaõ sa saàm thaáy roõ.
Coù tieáng ñieän thoaïi reo vang trong phoøng nguû.
- Ngoài ñôïi tao moät chuùt!
Quang voâ phoøng nguû, keùo caùi daây ñieän thoaïi ra ngoaøi phoøng khaùch, gaõ muoán vöøa noùi chuyeän vöøa troâng chöøng Taán, sôï noù bieán maát daïng. Quang vöøa nhaác oáng nghe leân, chöa kòp noùi tieáng "hello" thì ñaõ nghe gioïng cuûa Huaán, moät thaèng baïn ñoàng nghieäp khaùc:
- Khöùa Taán ñaõ keå oâng nghe tin gì chöa?
- Chöa. Tin gì vaäy? Taïi sao noù nhaát ñònh nhaát ñònh khoâng chòu hôû moâi.
Huaán hoûi tieáp:
- OÂng thöïc söï khoâng hay bieát gì heát sao? Toâi töôûng laø caû thaønh phoá naøy ai cuõng bieát heát roài cô maø.
Cuõng cuøng moät caùi luaän ñieäu uùp môû, caøng laøm Quang noåi suøng. Gaõ laïi phaûi daèn neùn böïc boäi, naên nó:
- Tin gì vaäy, thaèng Taán nhaát ñònh khoâng keå. Thoâi thì oâng noùi cho toâi nghe cuõng ñöôïc.
- Khoâng ñöôïc, khoâng theå ñöôïc. Chæ coù Taán môùi coù quyeàn keå cho oâng nghe, vì ñaây laø chuyeän cuûa hai ngöôøi, khoâng dính daùng gì ñeán toâi.
Khoâng ñôïi Quang hoûi tieáp, beân kia ñaàu giaây voäi cuùp caùi caïch. Quang böïc quaù, nhöng cuõng phaûi buoâng maùy. "AØ haù!" Quang reo thaàm, thaèng Huaán naøy vöøa môùi baät mí chuùt xíu, chuyeän naøy coù lieân can giöõa gaõ vaø Taán, heøn gì maø noù cöù uùp môû maõi. Nhöng chuyeän gì ñaây.
Trong thaønh phoá, coù Quang vaø Taán laø hai tay ñoäc thaân vui tính. Hoï laø baïn hoïc vaø cuõng laø ñoàng nghieäp. Beà ngoaøi, nhìn hai gaõ coù veû hôïp gu laém. Hoï chôi vôùi nhau nhö caëp baøi truøng, laøm gì cuõng ruû nhau laøm moät luùc; ôû trong haõng vaøo giôø nghæ giaûi lao, ñi huùt thuoác cuõng ruû nhau ra ngoaøi huùt, ñi taùn gaùi cuõng ruû nhau ñi taùn chung cho vui. Caùch ñaây vaøi naêm, suyùt tí nöõa thì hai gaõ ñaõ trôû thaønh anh em coät cheøo khi caû hai cuøng vaøo taùn tænh hai chò em baïn hoïc chung lôùp vôùi thaèng em trai cuûa Taán.
Daïo sau naøy coù ñöùa xaáu mieäng ñi tung tin ñoàn laø Quang vaø Taán ñang kình nhau vì chuyeän gheä goäc. Maø ñaõ laø tin ñoàn thì khoâng coù cô sôû, söï thaät luoân luoân bò boùp meùo hoaëc ñöôïc thoåi phoàng leân theo caáp soá nhaân.
Chaúng haïn nhö caùi daïo Taán ñang laêm le vaøo taùn tænh moät giai nhaân trong thaønh phoá. Trong moät buoåi picnic ngoaøi trôøi, coâ naøng than meät vaø phaûi kieáu veà tröôùc. Luùc ñoù Taán chöa kòp ra tay thì Quang ñaõ tình nguyeän ñoøi ñöa naøng veà.
Saùng hoâm sau. Chieác xe cuûa Quang bò ñaäp beå kieáng vaø caùi daøn stereo casette trong xe khoâng caùnh maø bay. Quang chaéc chaén thuû phaïm laø maáy thaèng Myõ ñen soáng cuøng chung cö, vì nôi gaõ ôû laø khu vöïc cuûa coät nhaø chaùy, chuyeän bò ñaäp xe maát ñoà ôû ñaây xaûy ra haø raàm. Nhöng roài chuyeän naøy ñeán tai ñoàng höông trong thaønh phoá, thieân haï theâu deät, ñi ñoàn raèng Taán noåi ghen, ñaäp xe baïn ñeå traû thuø!
Caâu chuyeän naøy chöa kòp yeân aéng thì tuaàn sau xe cuûa Taán bò xì 4 caùi baùnh, vaø ngay laäp töùc coù tin ñoàn ñaây laø ñoøn traû ñuõa cuûa Quang.
Thieân haï muoán ñoàn gì thì maëc, cöù ñoàn cho vui tai. Rieâng Quang vaø Taán bieát roõ laø hoï vaãn thaân thieát vôùi nhau, vaãn haøng tuaàn lai rai vaøi ba sôïi. Caâu chuyeän vui naøy cuoái cuøng cuõng ñi vaøo queân laõng. Ñôøi soáng tieáp tuïc voøng quay. Hai gaõ vaãn tieáp tuïc cuoäc ñôøi ñoäc thaân vui tính, hai gaõ vaãn coøn ñang göôøm nhau xem chöøng coi ai seõ baùm víu cuoäc soáng ñoäc thaân laâu nhaát. Nhöng roài Taán aâm thaàm theo ñuoåi moät ngöôøi ñeïp ôû tieåu bang laân caän. Laàn naøy gaõ tính chuyeän "serious". Ñuùng vaäy, gaõ laëng leõ möu tính chuyeän töông lai, tính töø giaõ cuoäc vui trong nay mai. Gaõ töôûng chuyeän gaõ laøm khoâng ai bieát. Gaõ coù ngôø ñaâu "tai vaùch maïch röøng"; caû thaønh phoá ñeàu bieát gaõ ñang aâm thaàm xaây laâu ñaøi tình aùi, nhöng caû thaønh phoá, trong ñoù coù Taán, khoâng bieát ñöôïc chuyeän Quang ñang chôi troø phoãng tay treân, vaø ngöôøi yeâu cuûa Taán ñang nghieâng caùn caân veà phía keû ñeán sau.
Roài ñoät nhieân hoâm nay Taán luø luø vaùc xaùc ñeán ñaây, noùi coù moät tin soát deûo coù lieân can ñeán Quang, nhöng nhaát ñònh khoâng cho bieát laø tin gì.
Quang ñi trôû ra phoøng khaùch. Treân baøn, moät lon bia môùi, chaéc Taán vöøa môùi khui, ñang ñeå ñoù chôø gaõ. "Ñöôïc roài!" Quang nhuû thaàm trong buïng, "Xem chöøng naøo môùi ñeán luùc röôïu vaøo lôøi ra." Theá laø hai gaõ tieáp tuïc ñoái aåm. Heát lon naøy ñeán lon khaùc.
Trong thoaùng choác, caû keùt bia chæ coøn trô troïi vaøi lon. Quang ñaõ thaáy ñaàu oùc quay moøng moøng maø thaèng baïn nhaäu cuûa gaõ vaãn coøn ngon laønh. OÂ kìa, hình nhö noù coøn ñang cöôøi ra veû thaùch thöùc nöõa.
"ÑM, thaèng khoán khieáp, maøy khoâng keå, oâng gieát maøy!" Quang muoán heùt leân thaät lôùn nhö vaäy, nhöng gaõ caûm thaáy ngheøn ngheïn trong cuoáng hoïng.
Ngoài ñoái dieän, Taán vaãn tieáp tuïc noác bia, gaõ laáy maáy ngoùn tay, chæ veà phía caùi sofa, ñaàu gaõ haát veà höôùng ñoù nhö muoán ra hieäu, nhö muoán noùi raèng baûn tin bí maät coù lieân quan ñeán caùi sofa naøy.
Quang laéc ñaàu khoâng hieåu thaèng baïn muoán noùi gì. Caùi sofa naøy coù dính daùng gì ñeán chuyeän... "AØ haù!" Quang ñaõ vôõ leõ phaàn naøo. Caùi sofa. Chuyeän ba ngöôøi. Caùi sofa, nôi Quang ñaõ leùn luùt cuøng ngöôøi yeâu cuûa baïn laøm chuyeän baát chaùnh... "AØ haù! Maøy muoán noùi gì ñaây haû Taán? ÑM, thaèng khoán khieáp, maøy khoâng keå, tao gieát!" Quang muoán heùt leân thaät lôùn. Tieáng heùt cuoái cuøng buøng vôõ.
Quang böøng tænh daäy, thaáy mình ñang naèm trong beänh vieän. Gaõ caûm thaáy moät caùnh tay raén chaéc ñang chaën treân loàng ngöïc cuûa gaõ. Gaõ ngöôùc leân, nhìn thaáy Huaán.
- Laøm gì maø la heùt döõ vaäy cha noäi?
Huaán hoûi. Quang môû maét, nhìn xuyeân qua khe hôõ cuûa môù baêng traéng quaán kín laáy ñaàu cuûa gaõ. Gaõ ngaïc nhieân thaáy toaøn thaân cuûa gaõ baêng traéng vaây kín. Ñeå cho gaõ khoûi phaûi thaéc maéc loâi thoâi, Huaán voäi giaûi thích:
- Khöùa Taán laùi xe toâng voâ nhaø cuûa oâng, laøm saäp haøng raøo, banh cöûa kieáng, caùn naùt caùi sofa oâng ñang naèm treân ñoù. Baây giôø, keå oâng nghe moät tin vui vaø moät tin buoàn. OÂng muoán nghe tin naøo tröôùc?
Quang ñònh môû mieäng, nhöng caûm thaáy quai haøm nhöùc buoát.
Huaán tieáp tuïc:
- Tin vui laø baûo hieåm boài thöôøng oâng 500 ñoâ cho caùi sofa bò caùn naùt.
Sau ñoù thaèng baïn ngaäp ngöøng noùi tieáp:
- Tin buoàn laø tuïi toâi ñaõ duøng soá tieàn ñoù ñeå ñi ñieáu khöùa Taán! o
lôøi ca naøo buoàn trong ngaøy chuû nhaät
sôïi toùc naøo buoàn trong gioù heo may
noãi böïc doïc naøo haèn treân neùt maët
nieàm suy tö naøo loang veát thô ngaây
nghe raát chaäm lôøi kinh caàu buoåi saùng
vaø raát buoàn trong nhöõng tieáng möa bay
ngoài ôû nhaø khoâng tìm nhau hoø heïn
nhìn maét em maø ñau xoùt töøng ngaøy
gioït leä naøo laøm phai trang nhaät kyù
thaùng naêm naøo phai nhaït tieáng yeâu em
duø vaïn daëm ñöôøng ñi daøi theá kyû
duø ñöôøng veà laø maõi maõi ñeâm ñeâm
gioù laøm chöùng mình hoân nhau ôû ñoù
vaø trôøi maây laø troïn caû voøng tay
buoåi heïn ñaàu mình traøn ñaày bôõ ngôõ
laàn cuoái cuøng laø caû cuoäc meâ say
chöø xa nhau moãi ngöôøi ñi moãi ngaõ
vaø ñöôøng veà anh goïi gioù hoân em
raøo raït soùng maây troâi veà bieån caû
chuyeän chuùng mình buoàn nhaát, phaûi khoâng em
nguyeãn ñöùc baïtngaøn
7, 1969
Thuôû aáy caây non coøn trong saân
Caønh xanh chöa laám cuoäc phong traàn
Anh gheù moät laàn nhìn nuï nhoû
Em tuoåi xuaân thì, anh ... tuûi thaân!
Thuôû aáy nuï hoa coøn toûa höông
Chieàu xöa, anh quaùn troï ven ñöôøng
Nhìn hoa, nhìn em, nhìn tuoåi nhoû
Em nôû xuaân thì, anh vaán vöông
Roài ngaøy thaùng qua, ngaøy thaùng qua
Roài anh troâi daït coõi sôn haø
Roài em caønh xanh thay saéc laù
Em boû xuaân thì, anh xoùt xa
Choán naøy, nôi ñaây, coù moät laàn
Anh veà hoûi chuyeän caønh trong saân
Nhuïy uùa, ñaøi cong, caønh ñaõ ruõ
Em lôõ xuaân thì, anh lôõ chaân
Em lôõ xuaân thì, anh lôõ chaân ....
NDP
hoaøng quyønh lan
Em quen Höng naêm hoïc lôùp taùm. Luùc ñoù chaøng hoïc lôùp möôøi hai.
Lôùp taùm, em chaúng bieát gì nhieàu ngoaøi nhöõng chieàu ñi hoïc. Buoåi tröa, em coøn xaùch caëp ra ñaàu ngoõ ñöùng ngoùng chuyeán xe tröôøng maøu traéng coù mang hieäu ñoaøn Gia Long, vaãn chöa ñöôïc töï moät mình ñaïp xe ñeán tröôøng. Meï khoâng cho vì sôï xe coä chaïy lung tung deã gaây tai naïn, phaàn khaùc meï sôï giôø nghæ hoïc, em theo baïn beø ñaïp xe ñi chôi veà treã. Khi laån quaån ôû ñaàu ngoõ ñôïi xe tröôøng, em thöôøng noân nao nhìn nhöõng coâ beù ñaïp xe ñaïp mini ñi hoïc, aùo bay trong gioù, dòu daøng vaø deã thöông laøm saoï ÔÛ tröôøng, em chæ bieát chaêm chæ hoïc haønh, vaø naêm naøo cuõng ñöùng ñaàu lôùp. Naêm lôùp saùu, meï höùa neáu cuoái naêm em haïng nhaát thì seõ thöôûng cho em chieác xe ñaïp. Tuy nhieân, töø khi chieác xe ñaïp mini xanh coù maët trong nhaø, noù vaãn ngaïo ngheã naèm trong garage vaø chöa bao giôø ñöôïc coâ chuû beù ñaïp xe xa hôn khu cö xaù. Buø laïi, vì cuoái naêm lôùp saùu em ñöùng ñaàu lôùp, neân leân lôùp baûy, em ñöôïc baàu laøm tröôûng lôùp, vaø cöù nhö theá cho ñeán naêm lôùp taùm.
Lôùp taùm, maáy nhoû baïn em ñaõ baét ñaàu bieát mô moäng. Hoaøi Trang, Bích Huyeàn, Dieãm Thö vaø em ñoùng ñoâ ôû baøn choùt. Tuïi noù ngoài ñoù coù theå laø vì lôùn xaùc, coøn em thì ngoài ñoù chæ vì thaân vôùi Hoaøi Trang. Giôø vieät vaên, em chôït phaùt giaùc Dieãm Thö chuyeàn moät tôø giaáy gì cho Hoaøi Trang roài caû boïn guïc maët xuoáng baøn cöôøi khuùc khích. Cuoái giôø hoïc, em loâi Bích Huyeàn ra hoûi nhoû, thì chuyeän baét ñaàu töø khi Dieãm Thö sai nhoû em mang ñeán moät phong thö nhôø trao laïi cho Hoaøi Trang. Môû ra ñoïc, laø laù thö taùn tænh heát söùc laø vaên hoa cuûa moät anh chaøng naøo ñoù, laøm nhoû Hoaøi Trang thaéc maéc maáy ngaøy trôøi, tìm kieám ngöôøi aùi moä roài thaáp thoûm khoâng yeân. Hoaù ra chæ laø Dieãm Thö giaû maïo laù thö maø thoâi. Hoaøi Trang bieát ñöôïc, khoâng giaän maø coøn cöôøi ngaët ngheõo vì thuù vò. Em nghe Bích Huyeàn keå chuyeän, cuõng baät cöôøi, roài haéng gioïng. "AØ, tuïi mi xí xoïn quaù, baây giôø laïi baøy ñaët boà vôùi bòch nöõa aø ?"
Vaøo dòp gaàn Teát, tröôøng coù toå chöùc leã ra maét Ban Chaáp Haønh toaøn tröôøng. Naêm naøo tröôøng cuõng laøm leã ra maét ban ñaïi dieän, nhöng naêm nay em ñaëc bieät vui vì nhoû Hoaøi Trang ñöôïc truùng cöû laøm Phoù Khoái Vaên Ngheä lôùp chieàu.
Sau khi laøm leã, tröôøng thöôøng toå chöùc moät buoåi tieáp taân ôû giaûng ñöôøng vaø coù môøi ban ñaïi dieän cuûa taát caû caùc tröôøng baïn ñeán tham döï. Vì laøm tröôûng lôùp, ñuùng ra em chæ ñöôïc döï leã ra maét ban ñaïi dieän vaø ngoài chung vôùi ban chaáp haønh caùc lôùp maø thoâi. Nhöng khoâng hieåu Hoaøi Trang ñaõ ræ tai coâ Nhö Mai theá naøo maø sau khi tan leã, coâ ngoaéc laïi ruû em vaøo ban tieáp taân. Vì theá, em tình côø quen Höng trong buoåi tieäc khoaûn ñaõi aáy. Höng laø Tröôûng Khoái Baùo Chí cuûa tröôøng Hoà Ngoïc Caån, chaøng noùi gioïng baéc deã thöông vaø raát leùm lænh. Chaøng laøm quen vôùi em, coù theå vì thaáy em hieàn laïi hôi nhaùt (vaø chaøng töï hoûi nhaùt theá naøy thì laøm sao maø laïi laøm tieáp taân cuõng neân), hoaëc coù theå vì thaáy em chæ ñöùng moät mình (vaø ñang ruûa thaàm Hoaøi Trang ñaõ "taøn nhaãn" boû em bieán ñi ñaâu töï luùc naøo). Khi chaøng hoûi chuyeän, em coá gaéng traû lôøi laïi moät caùch töï nhieân, roài chaøng coøn ruû em ra khoûi giaûng ñöôøng ngoät ngaït, cuøng ñi daïo treân "con ñöôøng caùi quan" rôïp boùng phöôïng. Em thaáy chaøng nhìn em dòu daøng, maø loøng em cuõng laø laï meânh mang ... Chæ nhôù hoâm aáy trôøi raát xanh. Taøn phöôïng ñong ñöa trong naéng, chöa nôû nhöõng boâng hoa ñoû thaém ñaàu muøa. Vaø caùi naéng vaøng hoe muaø Teát vaãn luoân gôïi cho em moät caûm giaùc noàng aám moãi ñoä xuaân veà.
Sau böõa aáy, Hoaøi Trang, Dieãm Thö vaø Bích Huyeàn baét ñaàu nhìn em khaùc laï. Coù khi em baét gaëp ba ñöùa chuïm ñaàu xaàm xì vôùi nhau roài quay qua em hoûi troáng khoâng: "Caùi anh chaøng ... "Hoäi Ngöôøi Cuøi" aáy giôø ra sao roài ?" ... Em thaät laø maéc côû laém, chaéc cuõng laø Hoaøi Trang keå laïi maø thoâi. Ñaønh phaûi höùa heïn laø em seõ "thaønh thaät khai baùo" neáu coù gì tieáp xaûy raï Maø, em nghó, laøm gì coù theå coù chuyeän gì tieáp xaûy raû ....
Vaäy maø Höng cuõng tìm caùch gaëp laïi ñöôïc em. Thöôøng thöôøng luùc tan hoïc, em ñi thaúng ra xe tröôøng vì neáu ra chaäm thì xe boû ñi maát, luùc ñoù chæ coù nöôùc khoùc vì bieát goïi ai ñeå ñöa veà nhaø baây giôø ? Hoâm aáy, lôùp em ñöôïc nghæ giôø cuoái, coâ Kim AÙnh bò bònh neân caû lôùp ñöôïc cho veà sôùm. Vì phaûi ñôïi xe tröôøng veà ñuùng giôø neân em theo maáy nhoû Trang, Thö, Huyeàn ñi boä qua chuaø Xaù Lôïi aên boø biaù vaø taùn doùc. Baø baùn boø biaù raát laø quen maët boä boán cuûa em, neân vöøa thaáy maët laø ñaõ nhanh tay cuoän maáy goùi boø biaù nho nhoû. Em ñang lô ñaõng ngaém maáy khung cöûa xaùm cuõ kyõ treân laàu hai, roài aùnh maét chuyeån xuoáng caùnh coång xaùm naëng neà daõy Ngoâ Thôøi Nhieäm, thì chaïm phaûi Höng. Hình nhö chaøng cuõng nhaän ra em ñang tö löï beân ... haøng boø bía neân em thaáy chaøng baét ñaàu ñaïp xe veà phía chuaø Xaù Lôïò Coù nhoû naøo ñang hích vaøo tay em.... Loøng em chôït roän leân khi thaáy laïi hình boùng chaøng, nhöng böôùc chaân em ñeán gaàn chaøng sao laïi voâ cuøng khoå sôû. Em bieát ôû ñaèng sau coù saùu con maét xoe troøn ñang nhìn theo em, ba caùi ñaàu xinh xinh ñang tuïm laïi vaø ba caùi mieäng, oâi chao ba caùi mieäng ... Chaéc Höng bieát laø em ñang maéc côû. Vaø khoå sôû. Chaøng chæ cöôøi, hoûi em coù vui khoâng, noùi raèng chaøng ñaõ ñôïi em töø maáy ngaøy nay vaø hoâm nay môùi gaëp ñöôïc em. Taát caû veû töï nhieân cuûa em hoâm tieáp taân giôø ñaõ bay ñi ñaâu maát, em chæ lí nhí traû lôøi chaøng moät caùch raát laø thuï ñoäng, roài im baët. Chaøng khoâng noùi gì, chæ ruùt ra trong taäp moät laù thö, nheùt voäi vaøo tay em roài chaøo em ñi veà. Em daáu laù thö vaøo caëp thaät nhanh roài chaïy nhö bay veà phía xe tröôøng. Hình nhö coù tieáng Thö, Trang, Huyeàn goïi em í ôùi. Hình nhö chuoâng tan hoïc chôït vang vaø ñaøn böôùm traéng tuùa ra coång tröôøng. Em chui nhanh vaøo thaân xe, voäi vaøng tìm nôi truù aån, vaø thaá y tim mình ñaäp gheâ quaù. Em coù caûm töôûng nhö moïi ngöôøi ñeàu nghe ñöôïc tieáng voã nhòp nhaøng cuûa doøng maùu vaøo bôø tim, vaø caû töøng tieáng thôû, khi em vuït chaïy ñi trong côn gaáp gaùp ...
ngaøy ... thaùng ... naêm
Quyønh,
... Chieàu nay nhoû coù ñi hoïc khoâng? Anh baét ñaàu ñôïi nhoû töø hoâm qua. Buoåi chieàu trôøi naéng uùa, ñaøn böôùm traéng tan hoïc tung caùnh voâ töï Anh ñöùng ôû beân ñaây ñöôøng nhìn theo ñaøn böôùm aáy, sao chaúng tìm ra ñöôïc boùng em. Anh nhôù gioïng noùi nhoû dòu daøng, nhôù daùng nhoû hieàn vaø deã thöông, nhôù con ñöôøng rôïp maùt in boùng nhoû vaø anh tình côø .... Chieàu, anh laïi ñeán coång tröôøng ñeå chôø nhoû. Quyønh, anh nhôù nhoû laém ....
Höng
Tim em thaät laø muoán ngöøng ñaäp. Em maéc côû gheâ laém, laøm nhö moïi ngöôøi treân xe ñeàu bieát laø em ñang ñoïc thö tình, laù tình thö ñaàu tieân khi em môùi möôøi ba. Em xeáp laù thö laïi ngay ngaén vaø boû vaøo trong caëp, bieát raèng ngaøy mai theá naøo cuõng phaûi ñem noäp laù thö aáy cho ba nhoû Thö, Trang, Huyeàn. Roài tuïi noù caät vaán em nhöõng gì, em khoâng muoán nghó tieáp ... Roài em traû lôøi anh Höng nhö theá naøo, em cuõng khoâng muoán keå theâm ....o
Xuaân beân aáy, giao thöøa vui khoâng nhoû?
Xuaân coù coøn naùo nöùc gioáng nhö xöa?
Xuaân beân naøy chaû coù naéng chæ möa
Möa ngoaøi phoá, möa trong loøng ... ray röùt
Xuaân beân aáy, nhoû coù laøm baùnh möùt
Nhoû coù coøn thao thöùc naáu baùnh chöng
Xuaân beân ñaây, hoa laù chaû buoàn möøng
Ngoài nhôù nhoû maø röng röng muoán khoùc
Nhoû coù coøn ñoùn gío xuaân xoûa toùc
AÙo daøi bay, nghieâng vaønh noùn baøi thô
Coøn beân ñaây, xuaân veà chaùn laém cô ...
Chæ bieát nhôù nhöõng muøa xuaân thô aáu ...
Nhôù xuaân xöa phoá phöôøng thay aùo môùi
Phaùo ñì ñuøng hoøa laãn tieáng troáng laân
Hoa, phaùo, möùt v.v ... vaø v.v ...
Giôø chæ bieát nhôù xuaân vaø nhôù nhoû ...
Tony Nguyen *Xuaân Ñinh Söûu 97*
Thaùng maáy roài anh, sao trôøi ñem giaù laïnh
Moãi moät ngaøy laø ñong vaïn nhôù nhung
Tôø lòch thay, gaàn ñeán laù cuoái cuøng
Anh coù phaûi, Xuaân veà treân ñaát Meï?
Bao thaùng qua, thôøi gian troâi sao leï?
Môùi xa nhaø, chôït thoùang ñaõ möôøi naêm
Nôï buùt nghieâng neân queân khoùi höông traàm
Queân ngaøy Teát, mai vaøng rôi ñaày ngoõ
Queân phaùo noå, saân phôi maøu xaùc ñoû
Queân nieàm vui trong aoù môùi ñaàu xuaân
Mieáng hoät döa laøm thaém caû moâi hoàng
Queân chuùc tuïng, caàu an cho naêm môùi
Thaùng maáy roài anh? Xuaân veà chöa anh hôõi!
Nhaët giuøm em vaøi daêm caùnh hoa mai
Göûi cho em chuùt nhung nhôù bao ngaøy
Höông xuaán ñeán, buoàn caùnh hoàng xa xöù
Thu-Hoàng
Thaùng Gieâng, 97
Taëng coâ beù queâ nhaø vaø nhöõng ngaøy thaùng xua
Ta ñaõ ñi qua vuøng coû daïi, gai coû vöôùng gaáu quaàn, gai coû ñaâm öùa maùu baøn chaân . Ngaøy ñoù em khoâng noùi gì, chæ laëng yeân, böoùc theo anh ñi tìm hoa xanh coû laï. Ngaû ba ñöôøng, coù maáy ai moät laàn choïn truùng, anh yeâu em. lôøi aâu yeám treân moâi.
Laâu laém laâu roài, coù ai coøn ñi qua cuøng coû laï Höong ñoàng noäi coù coøn vöông phaûng phaát, ngôõ muøi toùc em naêm thaùng maõi theo anh . Anh ñi qua traêm vaïn neûo ñöoøng, nhieàu cay ñaéng, nhieàu noàng naøn haïnh phuùc : taát caû laø giaác mô daøi, ñeâm veà saùng, khi böøng tænh chæ coøn voøng tay troáng traûi . Gioït nöoùc maét muoän maøng khoâng xoùa noåi nieàm ñau naêm thaùng.
Chieàu xuaân queâ phaùo nhuoäm hoàng , em khoâng noùi gì, chæ laëng yeân, böoùc theo choàng. Nhöõng trang vôû eùp nhieàu hoa coû daïi ñaõ phai maøu chôø mong ; anh ñaõ khoâng veà. Yeâu voäi vaøng cho quaõng ngaøy coøn laïi; gôûi anh muøi hoa daïi chieàu xöa.
Chieàu nay, beân ngöoøi yeâu môùi, ñi qua vuøng coû daïi, giaät mình vôùi muøi höông. Maét moâi cöôøi, nhöõng nhòp tim rung, anh tìm laïi dö aâm ngaøy cuõ. Trong ngaây thô, em naøo bieát ñuôïc , ñaõ moät laàn ngöôøi aáy qua ñaây. o
Muaø xuaân ñeán tình ta theâm noàng thaém
Cuoái ñoâng taøn tìm laïi moái tình thô
Ñeå ñeâm ñeâm hoàn ray röùt mong chôø
Trong nhung nhôù vieát vaàn thô chan chöùa
Em ñöùng haùt giöõa trôøi röng röng nhôù
Ta veà ngaøn oâm coïng coû töông tö
Gioù ñaàu muøa hoân moâi chín hieàn töø
Ñeâm kheùp maét cho hoàn ta löu laïc
Gioïng em eâm nhö vaàn thô ñieäu nhaïc
Ta quay cuoàng nghe gioïng thieát tha quen
Öôùc moät laàn keà saùt kheõ goïi teân
Cho ta uoáng lôøi em qua hôi thôû
Maây phöông baéc coøn xanh xanh duyeân nôï
Em phöông naøo maø löu luyeán tình thô
Ñöôøng chim bay daøi noái nhöõng mong chôø
Cho hai ñöùa maõi laø thieân thu nhôù
Tình ta noàng aøo aøo nhö thaùc luõ
Cuoán em vaøo côn loác cuûa ñam meâ
Ñeå giôø ñaây em laïc loái queân veà
Sao trôû laïi khi töù beà phong toaû
MOCM
VACETS ÑEÄ NHÒ ÑAÏI HOÄI KYÕ THUAÄT QUOÁC TEÁ
THÖÔØNG NIEÂN 1997
t
ÑOÀNG BAÛO TRÔÏ VÔÙI ÑAÏI HOÏC SAN JOSE
TIEÅU BANG CALIFORNIA
VACETS Ñeä Nhò Ñaïi Hoäi Kyõ Thuaät Quoác Teá Thöôõng Nieân seõ ñöôïc toå chöùc va"o nga"y 17, 18 va" 19 thaùng 7 naêm 1997 taïi Ñaïi Hoïc San Jose Tieåu Bang Californiaï Ñeà taøi chính cuûa kyø Ñaïi Hoäi naêm nay laø "Nhöõng Kyõ Thuaät Chính Yeáu Cuaû Ky" Nguyeân 2000". Ñaïi Hoäi seõ nhaém vaøo vieäc baøn luaän veà nhöõng kyõ thuaät ñaõ ñöôïc xöû duïng vaø tröïc tieáp aûnh höôûng ñeán caùc ngaønh kyõ ngheä hieän nay.
VTIC'97 seõ ñem laïi cho caùc kyõ sö, khoa hoïc gia vaø hoäi vieân VACETS moät cô hoäi heát söùc thuaän tieän ñeå cuøng nhau gaëp gôû vaø trao ñoåi nhöõng khaùm phaù, phaùt minh, hoaëc hieåu bieát veà kyõ thuaät, cuõng nhö tình lieân keát vaø thaân höõu.
Chuùng toâi cuõng khuyeán khích caùc baïn sinh vieân vaø caùc baïn treû vöøa toát nghieäp, vaø chaân thaønh chuyeån lôøi môøi ñeán taát caû caùc haûng xöôûng kyõ thuaät khaép nôi.
San Jose laø moät thaønh phoá lôùn thöù baûy cuûa Hoa Kyø naèm trong Quaän Santa Clara, ñöôïc meänh danh laø Thuû Ñoâ cuûa Thung Luõng Silicon (Silicon Valley). Chuùng ta ai cuõng bieát Thung Luõng Silicon laø trung taâm theá giôùi veà nghieân cöùu vaø phaùt minh kyõ thuaät taân kyø. Caùch 50 daëm veà phiaù Baéc laø thaønh phoá San Francisco laø moät trung taâm du lòch noåi tieáng treân theá giôùi.
Sau ñaây xin toùm löôïc moät vaøi ñieåm chính cuaû ñaïi hoäi :
MUOÁN BIEÁT THEÂM CHI TIEÁT XIN LIEÂN LAÏC CAÙC ÑÒA ÑIEÅM SAU ÑAÂY:
Ñieän thoaïi : (703) 760-9198
E-mail: [email protected]
Web page: https://www.saigon.com/~vacets/vtic97
James Lap